MS: LVVL-PPDH014

SỐ TRANG: 122

NGÀNH: VẬT LÝ

CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN VẬT LÝ

TRƯỜNG: ĐHSP TPHCM

NĂM: 2007

GIỚI THIỆU LUẬN VĂN

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới về mọi mặt của đất nước trong giai đoạn hiện nay-giai

đoạn đất nước bước vào thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập thế giới. Bộ Giáo

dục và Đào tạo đã quyết định”Đổi mới chương trình giáo dục phổ thông từ mục tiêu (MT),

nội dung, phương pháp đến phương tiện dạy học…”

Trong lần đổi mới phân ban này, MT giáo dục của các môn học đã được đưa ra một

cách đầy đủ trong cả ba lĩnh vực: nhận thức, kĩ năng, thái độ. Trong đó, MT về nhận thức

yêu cầu học sinh (HS) không chỉ nhớ, thuộc nội dung kiến thức mà phải nắm vững các kiến

thức cụ thể ở các mức độ khác nhau.

MT giáo dục là khâu quan trọng của quá trình dạy học. Nó định hướng cho việc lựa

chọn nội dung, phương pháp dạy và học, phương tiện dạy học và là cơ sở để xây dựng các

tiêu chí đánh giá kết quả học tập của HS. Để việc dạy và học đạt được MT môn học hiện

nay đối với cả giáo viên (GV) và HS không là đơn giản. Trong khi đó thì hầu hết các MT

quan trọng đều phải đạt được bằng chính hoạt động dạy học. Nhưng trong thực tế, cách thi

cử của chúng ta trong nhiều năm qua chú trọng nhiều đến việc học thuộc lòng nội dung kiến

thức và vận dụng giải bài tập. Do đó, không ít GV gặp khó khăn khi phải đổi mới phương

pháp dạy học (PPDH) hướng tới các MT

Đổi mới từ nội dung đến hình thức thi cử để kiểm soát các MT giáo dục, chất lượng

giáo dục đã được ngành giáo dục khởi động ngay từ đầu năm học này và ngày càng triệt để

hơn ở các năm sau. Khi việc kiểm tra (KT) thi cử đã bám sát MT thì đề thi sẽ ngày càng ít

yêu cầu học thuộc lòng mà đòi hỏi HS phải thể hiện sự hiểu biết các kiến thức ở các mức độ

khác nhau như MT đã đề ra. Chính vì thế mà người GV rất cần phải quan tâm đến MT cần

đạt được khi dạy các bài học khác nhau.

Có một cách làm có thể giúp người GV hiện thực hóa và kiểm soát các MT cần đạt tới

trong quá trình dạy học đó là cụ thể hóa các MT cần đạt được trong quá trình dạy học thành

bộ câu hỏi cần trả lời, những việc HS cần phải làm được hoặc những vấn đề HS cần giải

quyết được trong quá trình dạy học. Như vậy thì người GV có thể kiểm soát được mức độ

đạt được MT thông qua đánh giá mức độ đạt được của HS khi tham gia giải quyết vấn đề

hay trả lời câu hỏi. Nghĩa là ta có thể chuyển các MT quan trọng trong lĩnh vực nhận thức

thành bộ câu hỏi mà người GV phải tổ chức quá trình dạy học như thế nào để HS trả lời hay

thực hiện tốt bộ câu hỏi đó. Việc thay thế các MT bằng bộ câu hỏi giúp người GV có định

hướng rõ ràng và cụ thể để thực hiện MT, hiểu rõ hơn công việc và mục đích mình cần đạt

tới. Bộ câu hỏi như thế có tác dụng như cơ sở định hướng tốt cho cả hoạt động dạy của GV

và hoạt động học của HS.

Chính vì thế, tôi quyết định chọn đề tài: Xây dựng bộ câu hỏi định hướng cho việc

dạy và việc học chương” Động lực học chất điểm” (chương trình lớp 10 ban cơ bản).

2. Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu một số chiến lược dạy học dựa trên câu hỏi để vận dụng một cách sáng tạo

chúng vào việc xây dựng bộ hỏi định hướng (CHĐH) cho việc dạy và việc học chương

“Động lực học chất điểm” thuộc chương trình lớp 10 ban cơ bản.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

- Khách thể nghiên cứu: Các yếu tố liên quan đến quá trình dạy và học.

- Đối tượng nghiên cứu: MT giáo dục của môn học vật lý và vai trò của bộ CHĐH

trong quá trình dạy và học.

4. Giả thuyết nghiên cứu

Nếu xây dựng được bộ CHĐH tốt, thể hiện rõ khả năng hiện thực hóa các MT nhận

thức quan trọng của nội dung từng chương trong chương trình học thì đó sẽ là cơ sở định

hướng cho cả việc dạy của GV và việc học của HS, làm cho quá trình dạy học trở nên chất

lượng và hiệu quả hơn.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu những cơ sở lý luận chính có liên quan đến đề tài.

- Nghiên cứu một số chiến lược dạy học dựa trên câu hỏi.

- Nghiên cứu vai trò bộ CHĐH cho việc dạy và học chương “Động lực học

chất điểm” (chương trình lớp 10 ban cơ bản).

- Nghiên cứu xây dựng bộ CHĐH cho việc dạy và học chương “Động lực học

chất điểm” (chương trình lớp 10 ban cơ bản).

- Nghiên cứu khả năng thực nghiệm (TN) sư phạm của đề tài để đánh giá hiệu quả của

định hướng dạy học này.

6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

 Phương pháp luận nghiên cứu:

- Nghiên cứu tài liệu về giáo dục học và tâm lý học hướng vào người học.

- Nghiên cứu một số chiến lược dạy học dựa trên câu hỏi.

- Nghiên cứu chương trình cơ học lớp 10.

- Nghiên cứu MT giáo dục môn học vật lý – phần cơ học lớp 10.

 Phương pháp nghiên cứu:

- Phương pháp phỏng vấn:

Trao đổi với một số GV dạy vật lý và HS của trường Trung học phổ thông (THPT)

Dân Lập An Đông

- Phương pháp chọn mẫu:

HS một số lớp của khối 10 trường THPT Dân Lập An Đông

- Phương pháp thực nghiệm ( TN):

Các giả thuyết đề ra được tiến hành kiểm chứng để đánh giá vai trò của bộ CHĐH

trong quá trình dạy và học.

- Phương pháp thống kê toán học:

Sử dụng phương pháp thống kê toán học để trình bày kết quả TN sư phạm và kiểm

định giả thuyết thống kê về sự khác biệt trong kết quả học tập của hai nhóm đối chứng

(ĐC) và thực nghiệm (TN).

7. Giới hạn đề tài

 Thực tiễn

- Thời gian: Trong một học kỳ.

- Kiến thức: Cơ học lớp 10.

 Mức độ kết quả đạt được:

- Xây dựng bộ CHĐH cho chương “Động lực học chất điểm” chương trình lớp 10 ban

cơ bản trong đó chỉ rõ khả năng có thể hiện thực hóa các MT nhận thức quan

trọng mà chương trình học đề ra.

- Đánh giá kết quả của việc sử dụng bộ CHĐH vào việc dạy và học qua phần TN sư

phạm: Dạy học một số bài học chủ yếu trong chương “Động lực học chất điểm” theo bộ

CHĐH ( mức độ nắm vững kiến thức, việc tinh giản, hệ thống hóa kiến thức…).

8. Cấu trúc luận văn

Luận văn có cấu trúc như sau:

Mở dầu

Nội dung

Chương 1 - Một số cơ sở lý luận của đề tài.

Chương 2 - Xây dựng bộ CHĐH cho việc dạy và việc học chương “Động lực học

chất điểm” (chương trình lớp 10 ban cơ bản).

Chương 3 - TN sư phạm: Dạy học một số bài chủ yếu trong chương “Động lực

học chất điểm” theo bộ CHĐH.

Kết luận

Tài liệu tham khảo

Phụ lục

Trong đó:

Phần mở đầu có 4 trang

Phần nội dung có 103 trang

Phần kết luận có 2 trang

Phần phụ lục có 31 trang

Luận văn có sử dụng 32 tài liệu tham khảo.