Tính cấp thiết của đề tài: Tỉnh Bắc Kạn có 37,7 nghìn ha đất

cho sản xuất nông nghiệp, trong đó diện tích đất dốc dành cho các

cây màu chiếm 12,5 nghìn ha (Cục Thống kê tỉnh Bắc Kạn, 2007).

Đậu tương là một cây trồng quan trọng đứng thứ 3 sau cây lúa và cây

ngô, nhưng hiện nay người dân ở tỉnh Bắc Kạn chủ yếu vẫn chỉ trồng

một vụ đậu tương hè. Khoảng 65% quỹ đất dốc (8,0 nghìn ha) của tỉnh

đã được khai thác trong vụ xuân trồng các cây màu như ngô, sắn, khoai

và đậu tương v.v . tuy nhiên một diện tích đất dốc khá lớn khoảng 4,5

nghìn ha vẫn chưa được khai thác sử dụng (Ma Đình Quáng, 2005).

Mặc dù tỉnh Bắc Kạn đã có chủ trương và nhiều giải pháp hỗ trợ

người dân phát triển cây đậu tương trong vụ xuân, nhưng diện tích

gieo trồng đậu tương trong vụ xuân trên đất dốc hàng năm vẫn rất ít,

chỉ chiếm từ 2-3% (100-120 ha/năm) quỹ đất dốc hiện có chưa sử

dụng (Sở NN & PTNT tỉnh Bắc Kạn, 2007). Có nhiều nguyên nhân

hạn chế phát triển đậu tương vụ xuân trên đất dốc ở Bắc Kạn, nhưng

thiếu một bộ giống đậu tương và một quy trình kỹ thuật thích hợp

cho vụ xuân trên đất dốc được xác định là nguyên nhân chính cản trở

sản xuất đậu tương của tỉnh. Với lý do trên chúng tôi tiến hành

nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu biện pháp kỹ thuật trồng đậu tương

xuân trên đất dốc ở tỉnh Bắc Kạn”.

Ý nghĩa khoa học: Đề tài là một công trình nghiên cứu điều

tra đánh giá thực trạng sản xuất đậu tương xuân, đánh giá khả năng

sinh trưởng phát triển và cho năng suất của một số giống đậu tương

và nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật thâm canh tăng năng suất

đậu tương gieo trồng trong vụ xuân trên đất dốc tại tỉnh Bắc Kạn.

Các kết quả nghiên cứu góp phần hoàn thiện quy trình kỹ thuật thâm

canh tăng năng suất đậu tương xuân trên đất dốc tại tỉnh Bắc Kạn

cũng như các tỉnh khác thuộc vùng miền núi phía Bắc có điều kiện

sinh thái tương tự. Mặt khác kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ là

những cơ sở và gợi ý cho các nghiên cứu tiếp theo về cây đậu tương

ở vùng miền núi phía Bắc Việt Nam.

Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu giúp cho hệ thống

khuyến nông các cấp và nông dân của tỉnh Bắc Kạn lựa chọn được

những giống đậu tương tốt và biện pháp kỹ thuật thâm canh phù hợp

với điều kiện canh tác đất dốc trong vụ xuân ở tỉnh. Kết quả nghiên

2

cứu của đề tài giúp cho tỉnh phát triển thêm một vụ đậu tương xuân

trên những diện tích đất dốc thường bỏ hoá trong vụ xuân, tăng hệ số

sử dụng đất dốc, duy trì và cải thiện độ phì của đất, giảm bớt dư thừa

lao động nông thôn trong vụ xuân, góp phần vào phát triển kinh tế xã

hội xoá đói giảm nghèo cho người dân trong vùng.

Mục đích: Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật chính nhằm

tăng năng suất cây đậu tương gieo trồng trong vụ xuân trên đất dốc,

góp phần hoàn thiện qui trình thâm canh và phát triển sản xuất đậu

tương xuân ở tỉnh Bắc Kạn.

Yêu cầu: (i) Đánh giá được thực trạng bao gồm cả các yếu tố

thuận lợi và khó khăn trong sản xuất đậu tương xuân trên đất dốc tại

tỉnh Bắc Kạn; (ii) Xác định được giống đậu tương phù hợp với điều

kiện sinh thái của tỉnh; (iii) Xác định được một số biện pháp kỹ thuật

chủ yếu trong thâm canh tăng năng suất đậu tương xuân trên đất dốc;

(iv) Xây dựng được mô hình trình diễn, bước đầu đề xuất qui trình kỹ

thuật thâm canh đậu tương xuân trên đất dốc cho tỉnh Bắc Kạn.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu

chính là các giống đậu tương mới được chọn tạo ra từ các cơ quan

nghiên cứu trong nước, có tiềm năng cho năng suất cao trong vụ xuân và

có một số đặc điểm sinh trưởng phát triển phù hợp với điều kiện canh tác

trên đất dốc ở các tỉnh miền núi phía Bắc. Các giống đậu tương được

đưa vào các thí nghiệm nghiên cứu bao gồm: DT84, DT96, ĐVN5,

ĐT22, VX93 và Vàng Cao Bằng. Địa bàn nghiên cứu và ứng dụng

chính của đề tài là diện tích đất dốc dùng cho canh tác nông nghiệp ở

tỉnh Bắc Kạn. Các nghiên cứu về điều tra tình hình sản xuất đậu tương,

xác định giống đậu tương phù hợp và biện pháp kỹ thuật thâm canh đậu

tương trên đất dốc được triển khai ở một số huyện đại diện có trồng

nhiều đậu tương của tỉnh như Ba Bể, Chợ Mới, Bạch Thông, Na Rì. Các

thí nghiệm được bố trí trên đất vàng đỏ có độ dốc <15o chủ yếu dùng để

trồng cây màu trong vụ hè và bỏ hoá trong vụ xuân