1. Tính cấp thiết của đề tài

Đất dốc chiếm khoảng 75% diện tích đất tự nhiên của nước ta, nơi môi trường

kém bền vững để mở rộng diện tích canh tác. Do tỷ lệ tăng dân số cao, nên nhu cầu về

lương thực ng5y c5ng lớn, buộc người dân phải đẩy mạnh nhịp độ sử dụng đất.

Phương thức du canh có thời gian bỏ hoá d5i không còn phù hợp, được thay bởi du

canh với thời gian bỏ hoá ngắn, tiến đến triệt tiêu bỏ hoá (Lê Văn Tiềm v5 cvt, 2000).

Tốc độ xoay vòng sử dụng đất nhanh, kết hợp với tập quán canh tác quảng canh dẫn

đến 5,5 triệu ha đất bị thoái hoá nghiêm trọng do xói mòn, rửa trôi; đất canh tác ng5y

c5ng bị thu hẹp. Hậu quả l5 đói, nghèo vẫn theo đuổi người dân vùng cao.

Để đáp ứng nhu cầu lương thực, đặc biệt đối với cộng đồng các dân tộc vùng

cao; không còn cách n5o khác l5 phải bảo vệ đất, lựa chọn cơ cấu cây trồng v5 phương

pháp canh tác thích ứng; phù hợp với trình độ, khả năng của người dân; vừa bảo vệ

được độ phì để sản xuất bền vững, vừa tăng thu nhập đang được đặt ra một cách cấp

thiết.

Xuất phát từ vấn đề đó, đề t5i ”ảnh hưởng của cơ cấu cây trồng và biện pháp

canh tác trên đất dốc tới xói mòn và độ phì của đất xám phù sa cổ, đất đỏ vàng trên

phiến thạch sét và đất nâu đỏ bazan” được Nghiên cứu sinh lựa chọn, nghiên cứu

nhằm l5m sáng tỏ những vấn đề trên.

2. Mục tiêu của đề tài

Tìm ra cơ cấu cây trồng v5 giải pháp canh tác hợp lý, hạn chế tối đa xói mòn

v5 nâng cao độ phì nhiêu của đất, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân v5 bảo

vệ môi trường sinh thái.

3. ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

3.1. ý nghĩa khoa học: Đưa ra được những dẫn liệu cụ thể minh chứng về suy

thoái đất do canh tác không hợp lý, tác động xấu đến năng suất cây trồng v5 các giải

pháp khắc phục để bảo vệ đất- nước cho sản xuất nông lâm nghiệp hiệu quả v5 bền

vững trên đất dốc.

3.2. ý nghĩa thực tiễn: a) Chỉ ra được các giải pháp canh tác phù hợp giúp

người dân sử dụng đất có hiệu quả v5 bền vững hơn cho t5i nguyên đất dốc nơi họ

sinh sống. b) Cung cấp thêm kiến thức thực tiễn cho các nh5 hoạch định chính sách,

các nh5 nghiên cứu phát triển, cán bộ khuyến nông khi xây dựng v5 mở rộng các mô

2

hình canh tác bền vững trên đất dốc. c) góp phần l5m t5i liệu tham khảo cho nghiên

cứu, giảng dạy.

4. Những điểm mới của luận án

1. Kết quả nghiên cứu xói mòn đất trên phạm vi ô thửa được tiến h5nh thí nghiệm

d5i hạn trên một số loại đất chính v5 vùng sinh thái khác nhau, đe bổ sung v5o kết quả

nghiên cứu trên phạm vi đất nông hộ.

2. Kết quả nghiên cứu quản lý đất canh tác trên phạm vi lưu vực: L5 kết quả

nghiên cứu mới ở Việt Nam, hiện đang ít được tiến h5nh. Kết quả n5y cho ta cách

nhìn rộng hơn về bảo vệ đất chống xói mòn, về mối quan hệ giữa bảo vệ đất - nước ở

thượng nguồn v5 hạ lưu.

3. Kết hợp kết quả nghiên cứu trên ô thửa v5 trên lưu vực cho ta cách nhìn to5n

diện hơn về chống xói mòn, bảo vệ đất. Các kết quả n5y đóng góp cho việc: a)Tạo cơ

sở dữ liệu cho dự báo xói mòn trên đất dốc, b) L5m căn cứ cho sự lựa chọn các giải

pháp canh tác thích hợp bảo vệ đất dốc, c) Đóng góp, bổ sung v5o phương pháp

nghiên cứu xói mòn trên ô thửa v5 lưu vực