MS: LVVL-PPDH044

SỐ TRANG: 229

NGÀNH: VẬT LÝ

CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN VẬT LÝ

TRƯỜNG: ĐHSP TPHCM

NĂM: 2009

GIỚI THIỆU LUẬN VĂN

MỞ ĐẦU

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Ngày nay, việc dạy học không những trang bị cho học sinh những kiến

thức cần thiết được chọn lọc, được biên soạn từ hệ thống kiến thức khoa học

vật lý giúp học sinh hiểu được những hiện tượng cơ bản, phổ biến của tự nhiên,

kĩ thuật và đời sống xung quanh trong thời gian học tập có giới hạn, mà còn

hướng tới sự phát triển tư duy khoa học ở học sinh, xây dựng cho học sinh cái

nhìn đúng đắn về sự phát triển của khoa học vật lý, giúp họ chuẩn bị đầy đủ và

tốt nhất khả năng hoạt động độc lập, chủ động và sáng tạo trước các vấn đề

khoa học hay cuộc sống đặt ra.

Mặt khác, Công nghệ thông tin (CNTT) và truyền thông đang phát triển

như vũ bão, các phương tiện hiện đại, môi trường đa phương tiện (multimedia)

hỗ trợ dạy và học ngày càng trở thành phổ biến, mạng Internet là một phương

tiện nối kết toàn cầu trong nhiều lĩnh vực trong đó có giáo dục, đã làm thay đổi

mạnh về tư duy giáo dục và đào tạo, làm thúc đẩy nhanh việc đổi mới phương

pháp dạy và học trong nhà trường, giúp cho giáo viên thực hiện các phương

pháp dạy học tích cực “lấy học sinh làm trung tâm” có hiệu quả hơn, nhiều

hình thức dạy học mới xuất hiện mà trước đây chưa có. CNTT cũng góp phần

đổi mới các hình thức kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh một cách

toàn diện, tích cực và có hiệu quả hơn. Với sự bùng nổ thông tin, ngày càng có

nhiều phần mềm phục vụ việc dạy và học, rõ ràng không thể không đổi mới

phương pháp dạy học (PPDH), không thể dạy học theo lối cũ được.

Chỉ thị số: 55/2008/CT- BGDĐT đã nêu rõ việc tăng cường giảng dạy,

đào tạo và ứng dụng công nghệ thông tin trong ngành giáo dục giai đoạn 2008-

2012, cụ thể ở điều 4 của chỉ thị:

“Đẩy mạnh một cách hợp lý việc triển khai ứng dụng công nghệ

thông tin trong đổi mới phương pháp dạy và học ở từng cấp học

Triển khai áp dụng CNTT trong dạy và học, hỗ trợ đổi mới phương pháp

giảng dạy, tích hợp ứng dụng CNTT ngay trong mỗi môn học một cách hiệu

1quả và sáng tạo ở những nơi có điều kiện thiết bị tin học; xây dựng nội dung

thông tin số phục vụ giáo dục; phát huy tính tích cực tự học, tự tìm tòi thông tin

qua mạng Internet của người học; tạo điều kiện để người học có thể học ở mọi

nơi, mọi lúc, tìm được nội dung học phù hợp; xoá bỏ sự lạc hậu về công nghệ

và thông tin do khoảng cách địa lý đem lại. Cụ thể là:

- Khuyến khích giáo viên, giảng viên soạn bài trình chiếu, bài giảng

điện tử và giáo án trên máy tính. Khuyến khích giáo viên, giảng viên trao đổi

kinh nghiệm giảng dạy qua website của các cơ sở giáo dục và qua Diễn đàn

giáo dục trên Website Bộ.

- Triển khai mạnh mẽ công nghệ học điện tử (e-Learning). Tổ chức cho

giáo viên, giảng viên soạn bài giảng điện tử e-Learning trực tuyến; tổ chức các

khoá học trên mạng, tăng tính mềm dẻo trong việc lựa chọn cơ hội học tập cho

người học.

- Xây dựng trên Website Bộ các cơ sở dữ liệu và thư viện học liệu điện

tử (gồm giáo trình và sách giáo khoa điện tử, đề thi trắc nghiệm, phần mềm thí

nghiệm ảo, học liệu đa phương tiện, bài giảng, bài trình chiếu, giáo án của

giáo viên, giảng viên). Tổ chức “sân chơi” trí tuệ trực tuyến miễn phí của một

số môn học.

- Việc hỗ trợ đổi mới phương pháp giảng dạy bằng ứng dụng CNTT phải

được thực hiện một cách hợp lý, tránh lạm dụng, tránh bệnh hình thức chỉ ứng

dụng CNTT tại một số giờ giảng trong cuộc thi, trong khi không áp dụng trong

thực tế hàng ngày”

Multimedia - phương tiện đa truyền thông, một phương pháp giới thiệu

thông tin bằng máy tính, sử dụng nhiều phương tiện truyền tải thông tin như

văn bản, đồ họa và âm thanh… và đặc biệt là gây ấn tượng bằng sự tương tác

giữa nhiều phương tiện cùng lúc. Ước mơ của người dạy với chiếc Laptop

(máy tính xách tay), một chiếc máy chiếu Projector trên bục giảng không còn là

chuyện “ghê gớm” như ngày nào. Tất cả là điều kiện vừa cần, vừa đủ và đơn

giản để người dạy có thể truyền đạt cho người học bằng con đường nhanh và

hiệu quả. Với tầm nhìn của các nhà lãnh đạo và từ thực tế thời gian gần đây, cơ

2sở vật chất, trang thiết bị đã được trang bị thì đó là điều kiện tốt nhất để người

giáo viên có thể vươn mình cùng với tầm cao của công nghệ và ứng dụng công

nghệ thông tin vào dạy học một cách nhanh chóng, hiệu quả, đúng với xu

hướng đổi mới trong giáo dục.

Như trung tâm nghiên cứu kỹ thuật máy tính của Mỹ vào năm 1993 đã báo

cáo: con người giữ lại 20% những gì họ thấy, và 30% những gì họ nghe. Nhưng

họ nhớ 50% những gì họ thấy và 80% những gì họ nghe nếu họ thấy và nghe

những điều đó một cách đồng thời. Công nghệ multimedia với Internet, với đĩa

CD, và đặc biệt là e-Learning (học qua mạng) đang làm thay đổi cách thức dạy

và học. Từ chỗ thầy dạy suông, trò học thụ động theo kiểu chép lấy chép để bài

giảng trên lớp, công việc dạy và học đã thay đổi với phương châm mới:

 Học tập mềm dẻo suốt đời thay cho học để thi cử trong một đoạn cuộc

đời.

 Học để nâng cao chất lượng cuộc sống, để nâng cao trí tuệ hơn là vì học

để thi cử lấy bằng cấp.

 Tích cực hoá quá trình dạy và học qua các việc làm cụ thể của giáo viên

thay vì lí luận nhiều.Tính tích cực hoá trong quá trình học tập sẽ làm cho quá

trình học hứng thú, hưng phấn hơn, hiệu quả hơn, hiểu bài nhanh hơn, nhớ bài

lâu hơn, khi sử dụng các loại phương tiện nghe và nhìn trong multimedia, tạo ra

các tình huống học tập khác nhau, tạo ra các nguồn tài nguyên phong phú trên

mạng.

Đó là lý do chúng tôi chọn đề tài: “Vận dụng đa phương tiện trong

tổ chức hoạt động dạy học chương “Từ trường” vật lý 11 nâng cao nhằm

nâng cao chất lượng học tập của học sinh”.

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI

Đưa ra được một mô hình dạy học nhằm nâng cao chất lượng học tập

của học sinh: Mô hình ứng dụng đa phương tiện cho giờ trên lớp và ở nhà.

Bước đầu áp dụng vào thực tiễn để chứng minh rằng có thể nâng cao

chất lượng học tập của học sinh.

3. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC

3Với việc ứng dụng đa phương tiện cho giờ trên lớp và ở nhà có thể mang

lại hiệu quả cao hơn so với cách dạy truyền thống.

4. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

Khách thế nghiên cứu: Học sinh lớp 11 THPT ban khoa học tự nhiên

trong quá trình học tập chương “ Từ trường”

Đối tượng nghiên cứu: Quá trình dạy học chương “Từ trường” lớp 11

nâng cao với mô hình ứng dụng đa phương tiện cho giờ trên lớp và ở nhà.

5. PHẠM VI NGHIÊN CỨU

Thiết kế quá trình dạy học chương: “Từ trường” lớp 11 nâng cao với

mô hình ứng dụng đa phương tiện cho giờ trên lớp và ở nhà.

Tiến hành thực nghiệm sư phạm tại trường THPT Tây Ninh, tỉnh Tây

Ninh.

6. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI

Để đạt được mục đích nghiên cứu của đề tài, cần phải thực hiện những

nhiệm vụ sau:

- Lựa chọn và nghiên cứu ngôn ngữ lập trình thích hợp cho mô hình dạy

mới: Ngôn ngữ Moodle.

- Tìm hiểu và phân tích cách dạy truyền thống

Phân tích ưu khuyết điểm của cách dạy truyền thống. Và nêu ý tưởng

cho bài giảng ôn tập, nâng cao. Chỉ ra ưu thế của đa phương tiện trong việc

thực hiện bài giảng.

- Xây dựng các bài học nội dung chương: “ Từ trường” và khóa học

trực tuyến chương “Từ Trường” thể hiện trên lớp học vật lý tại trang web:

http://lophoc.thuvienvatly.com.

7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Để thực hiện được nhiệm vụ trên, chúng tôi sẽ sử dụng các phương pháp

nghiên cứu sau:

7.1 Phương pháp nghiên cứu lý luận.

Chúng tôi sử dụng phương pháp này cho việc:

 Nghiên cứu tài liệu về giáo dục học và phương pháp giảng dạy vật lí.

4 5

 Nghiên cứu cơ sở lý luận của mô hình dạy – tự học và một số biện

pháp bồi dưỡng phương pháp tự học cho học sinh.

 Nghiên cứu tài liệu hướng dẫn sử dụng công nghệ thông tin trong dạy

học, cụ thể là các tài liệu về bài giảng điện tử, thiết kế website,một số phần

mềm hỗ trợ cho thiết kế bài giảng,phần mềm trắc nghiệm Hot Potatoes,…

 Nghiên cứu chương trình, nội dung sách giáo khoa, sách giáo viên và

các tài liệu liên quan đến chương “Từ trường” - Vật lí nâng cao nhằm xác định

nội dung, cấu trúc loogic của các kiến thức mà học sinh cần nắm vững.

7.2 Phương pháp phỏng vấn.

Phương pháp này được dùng: Phỏng vấn trực tiếp các giáo viên về các

vấn đề liên quan đến đề tài nhằm kiểm tra giả thuyết, góp ý về bài giảng ở lớp

và bài giảng ở nhà, cách thức tiến hành giảng dạy, phương pháp giảng dạy…

7.3 Phương pháp điều tra, khảo sát.

Tìm hiểu thực tế dạy học chương “ Từ trường” lớp 11 THPT thông qua

dự giờ, trao đổi với giáo viên, sử dụng phiếu điều tra ở một số trường THPT

trong phạm vi Tỉnh Tây Ninh, phân tích kết quả và sơ bộ đề xuất nguyên nhân

của những khó khăn, sai lầm và hướng khắc phục.

7.4 Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm.

Chúng tôi sử dụng phương pháp này:

 Tổ chức thực nghiệm sư phạm, tiến hành thực nghiệm sư phạm ở

trường THPT thuộc tỉnh Tây Ninh, có đối chứng để đánh giá hiệu quả công

việc.

 Xử lí số liệu và phân tích kết quả các bài kiểm tra trắc nghiệm, kiểm

định giả thuyết thống kê về sự khác biệt trong kết quả học tập của nhóm đối

chứng và nhóm thực nghiệm.

 Đế xuất những nhận xét sau thực nghiệm sư phạm, đánh giá tính khả

thi của tiến trình. Phân tích những ưu, nhược điểm và điều chỉnh lại cho phù

hợp nếu cần thiết.