MS: LVVL-PPDH033

SỐ TRANG: 113

NGÀNH: VẬT LÝ

CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN VẬT LÝ

TRƯỜNG: ĐHSP TPHCM

NĂM: 2009

GIỚI THIỆU LUẬN VĂN

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Trong một thời gian dài, người thầy được trang bị phương pháp để

truyền thụ tri thức cho học sinh theo quan hệ một chiều: thầy đọc - trò chép,

chính vì thế học sinh trở nên thụ động, thiếu tính độc lập và sáng tạo. Nguyên

tắc thụ động biểu lộ ở hình ảnh người giáo viên đứng riêng biệt trên bục cao

trong lớp và cung cấp cái mẫu, còn phía dưới là hình ảnh các học sinh ngồi

thành hàng trên ghế, cùng làm một công việc giống nhau là sao lại cái mẫu

mà thầy đang cung cấp cho họ.

Hiện nay theo quan điểm hiện đại về dạy học, dạy học bằng hoạt động,

thông qua hoạt động của học sinh thì việc tổ chức dạy học thực chất là tổ chức

cho học sinh hoạt động tự học, thông qua đó mà chiếm lĩnh kiến thức, kỹ

năng và phát triển năng lực và hình thành thái độ. Trong mỗi hình thức tổ

chức dạy học lại có nhiều cách tổ chức hoạt động của học sinh, lựa chọn hình

thức tổ chức hoạt động nào tùy thuộc vào mục đích, nội dung, phương tiện

dạy học và trình độ của học sinh.

Có nhiều cách phân loại các hình thức dạy học vật lí, mỗi cách dựa trên

một dấu hiệu nhất định như:

- Dựa vào thành phần học sinh có thể chia thành dạy học cá nhân, dạy

học theo nhóm, dạy học theo lớp.

- Dựa vào mục đích có thể chia thành nghiên cứu kiến thức mới, luyện

tập, ôn tập….

- Theo địa điểm thì có thể làm việc ở lớp, làm việc phòng thí

nghiệm…Tuy nhiên, mỗi hình thức dạy học đều bao hàm nội dung của một số

cách phân loại khác.

Hoạt động ngoại khóa là một hình thức dạy học thuộc hệ thống các

hình thức dạy học ở trường phổ thông hiện nay. Ngoại khóa vật lí nói riêng và

hoạt động ngoại khóa nói chung hỗ trợ cho học nội khóa trong việc củng cố,

mở rộng, đào sâu kiến thức, vận dụng những kiến thức đã học vào thực tế đời

sống vào kỹ thuật, phát huy tính tích cực sáng tạo của học sinh. Những kiến

thức học sinh thu được khi tham gia các hoạt động ngoại khóa thường sâu sắc

và có tính bền vững, sản phẩm học sinh làm ra mang nhiều ý nghĩa.

Mặt khác, thời lượng phân bố từng phần trong chương trình còn rất ít

nên phần lớn học sinh chỉ nắm sơ lược về lí thuyết, hầu như không có thời

gian để làm thí nghiệm và nghiên cứu những ứng dụng có liên quan. Chính

trình độ thực hành thí nghiệm của học sinh hạn chế nên trong các kỳ thi quốc

tế học sinh Việt Nam thường gặp rất nhiều khó khăn. Do đó, tổ chức hình

thức ngoại khóa rất cần thiết cho việc dạy và học.

Trong các hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa vật lí ở trường phổ

thông hiện nay thì hình thức hướng dẫn các nhóm học sinh thiết kế, chế tạo là

phổ biến hơn cả vì nó đáp ứng được yêu cầu dạy học đổi mới hiện nay là phát

huy cao độ tính tích cực, sáng tạo của học sinh.

Trong chương trình vật lí 10, khi giảng dạy phần định luật bảo toàn

động lượng, khó khăn nhất đối với giáo viên là không làm thí nghiệm để kiểm

chứng được, học sinh thì khó hình dung về định nghĩa động lượng, các bài tập

vận dụng thì rắc rối về việc tổng hợp vectơ. Theo phân bổ chương trình, phần

này dạy trong ba tiết. Với một khoảng thời gian ngắn, học sinh rất khó hiểu

được ý nghĩa và tầm quan trọng của định luật trong đời sống và kỹ thuật.

Chính vì những lí do trên, với mong muốn góp phần nâng cao chất

lượng dạy và học vật lí ở trường THPT chúng tôi chọn đề tài : Tổ chức ngoại

khóa phần “Định luật bảo toàn động lượng – vật lí 10 nâng cao” nhằm

phát triển tư duy sáng tạo học tập của học sinh.

2. Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu việc tổ chức hoạt động ngoại khóa phần “Định luật bảo

toàn động lượng- vật lí 10 nâng cao” nhằm kích thích hứng thú học tập, phát

huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh, đồng thời củng cố kiến thức đã học

trong chương trình nội khóa và giúp học sinh hiểu rõ hơn cách thức ứng dụng

vật lí vào đời sống, kỹ thuật.

3. Giả thuyết khoa học

Nếu tổ chức được buổi ngoại khóa một cách khoa học, nội dung kiến

thức phù hợp với đối tượng học sinh và hình thức hoạt động phong phú thì sẽ

kích thích hứng thú học tập, phát huy tính sáng tạo của học sinh, đồng thời

củng cố kiến thức đã học một cách sâu sắc, bền vững hơn và học sinh hiểu rõ

hơn ứng dụng kiến thức vật lí vào thực tiễn đời sống, kỹ thuật.

4. Đối tượng nghiên cứu

Hoạt động ngoại khóa vật lí trong dạy học vật lí ở trường phổ thông.

5. Phạm vi nghiên cứu

Tổ chức hoạt động ngoại khóa phần “Định luật bảo toàn động lượng –

vật lí 10 nâng cao”.

6. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu cơ sở lí luận về hoạt động ngoại khóa nói chung và ngoại

khóa vật lí nói riêng.

- Nghiên cứu thực trạng các hoạt động ngoại khóa vật lí ở các trường phổ

thông hiện nay.

- Xây dựng nội dung hoạt động ngoại khóa phần “Định luật bảo toàn

động lượng – vật lí 10 nâng cao”.

- Thực nghiệm sư phạm để kiểm tra tính khả thi của buổi ngoại khóa đã

xây dựng.

7. Phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp nghiên cứu lí thuyết.

- Phương pháp điều tra.

- Phương pháp thực nghiệm sư phạm.

8. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần mở đầu và kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo, luận văn

gồm ba chương:

Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của hoạt động ngoại khóa vật lí ở trường

phổ thông.

Chương 2: Nội dung hoạt động ngoại khóa phần “ Định luật bảo toàn động

lượng- vật lí 10 nâng cao”.

Chương 3: Thực nghiệm sư phạm.