MS: LVVL-PPDH027

SỐ TRANG: 119

NGÀNH: VẬT LÝ

CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN VẬT LÝ

TRƯỜNG: ĐHSP TPHCM

NĂM: 2009

GIỚI THIỆU LUẬN VĂN

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Bàn về phương pháp dạy học và đổi mới phương pháp dạy học trong những

năm gần đây, chúng ta tốn không ít thời gian và giấy mực. Tuy nhiên trong thực tế,

phương pháp dạy học chưa thực sự trở thành một chìa khoá, một công cụ đắc lực để

giúp các thầy cô giáo trong giảng dạy mà phương pháp dạy học vẫn nằm trong chữ

nghĩa giấy tờ, nhiều khi đọc để hiểu được cũng không phải dễ, dẫn đến một thực

trạng khiến những người quan tâm đến vấn đề này không khỏi băn khoăn.

Nếu phương pháp dạy học cũ có một ưu điểm lớn là phát huy trí nhớ, tập cho

học sinh làm theo một điều nào đó, thì phương pháp mới vẫn cần những ưu điểm

trên. Song cái khác căn bản ở đây là phương pháp giảng dạy cũ đã phần nhiều “bỏ

quên học sinh”. Nên bình thường, học sinh bị động trong tiếp nhận. Còn phương

pháp giảng dạy mới phải phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh.

Đổi mới phương pháp giảng dạy không phải là tạo ra một phương pháp khác

với cái cũ, để loại trừ cái cũ. Sự phát triển hay một cuộc cách mạng trong khoa học

giáo dục mới thực chất là tạo được một tiền đề để cho những nhân tố tích cực của

cái cũ vẫn có cơ hội phát triển mạnh mẽ hơn. Đồng thời tạo ra cái mới tiến bộ hơn,

tốt hơn cái đã có để đáp ứng được đòi hỏi của sự tiến bộ.

Phát huy tính tích cực của học sinh thông qua hàng loạt các tác động của giáo

viên, là bản chất của phương pháp giảng dạy mới. Khi nói đến tính tích cực nghĩa là

làm nảy sinh từ phía học sinh, được biểu hiện ra bên ngoài hay bên trong của sự

hoạt động. Nhờ phát huy được tính tích cực mà học sinh không còn bị thụ động.

Học sinh trở thành các cá nhân trong một tập thể mang khát vọng được khám phá,

hiểu biết. Vì vậy yêu cầu đối với người giáo viên là: Trong một giờ lên lớp, phải

làm sao cho những học sinh tốt nhất cũng được thoả mãn nhu cầu tri thức, thấy tri

thức là một chân trời mới. Còn những học sinh học yếu nhất cũng không thấy bị bỏ

rơi, họ cũng tham gia được vào quá trình khám phá cái mới. Điều này là đặc biệt

cần thiết, vì học sinh sẽ hào hứng để đi tìm tri thức chứ không còn bị động, hay nhồi

nhét nữa.

Hiện nay chúng ta đang thực hiện việc đổi mới rất mạnh mẽ về nội dung và

phương pháp dạy học, phương pháp kiểm tra đánh giá ở bậc THPT.

Câu hỏi trắc nghiệm đã được sử dụng rộng rãi trong kiểm tra, đánh giá, và

phần nào trong dạy học vật lý THPT. Tuy nhiên, việc sử dụng câu hỏi trắc nghiệm

vào giảng dạy chưa được quan tâm rộng rãi. Do đó, đề tài: “xây dựng và sử dụng

câu hỏi trắc nghiệm trong dạy học chương “quang học” Vật lý lớp 11 nâng cao

nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong học tập” là cần thiết trong giai đoạn

giáo dục hiện nay.

2. Mục đích nghiên cứu

Mục đích chủ yếu của đề tài là: “Xây dựng câu hỏi trắc nghiệm trong dạy học

cụ thể từng bài của chương quang học lớp 11 nâng cao THPT và sử dụng câu hỏi

trắc nghiệm trong dạy học nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong học tập”.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

- Khách thể nghiên cứu: học sinh lớp 11 nâng cao trong quá trình học tập

chương quang học.

- Đối tượng nghiên cứu: quá trình dạy học hai chương quang học lớp 11 nâng

cao học kết hợp với việc lựa chọn câu hỏi trắc nghiệm hai chương “quang học”

nhằm phát huy tính tích cực học tập của học sinh.

4. Giả thuyết khoa học

Xây dựng phương án dạy học, kết hợp với việc lựa chọn câu hỏi trắc nghiệm

hai chương “quang học” nhằm phát huy tính tích cực, của học sinh trong học tập,

đồng thời nâng cao hiệu của việc dạy và học.

5. Phạm vi nghiên cứu

- Nghiên cứu phương án giảng dạy kết hợp với việc lựa chọn câu hỏi trắc

nghiệm hai chương “quang học” nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong

khối 11 ở trường THPT Trần Hưng Đạo.

6. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để đạt được những mục tiêu trên, đề tài có những nhiệm vụ cơ bản sau:

- Nghiên cứu cơ sở lí luận của việc dạy học vật lý với việc lựa chọn câu hỏi

trắc nghiệm hai chương “quang học” lớp 11 nâng cao nhằm phát huy tính tích cực

của học sinh trong học tập, đồng thời nâng cao hiệu quả của việc dạy và học.

- Phân tích những nội dung, kiến thức cần dạy hai chương quang học lớp 11

nâng cao.

- Tìm hiểu thực tế dạy và học chương quang học lớp 11 nâng cao ở các trường

THPT. Thông qua đó, tìm hiểu nguyên nhân của những khó khăn, sai lầm và sơ bộ

đề ra hướng khắc phục.

- “Xây dựng và sử dụng câu hỏi trắc nghiệm trong dạy học cụ thể từng bài của

hai chương quang học lớp 11 nâng cao nhằm phát huy tính tích cực của học sinh

trong học tập”.

- Soạn thảo bộ câu hỏi trắc nghiệm ôn tập chương, kiểm tra cuối chương

“quang học”.

- Tiến hành thực nghiệm sư phạm ở trường THPT: nhằm xác định mức độ phù

hợp, tính khả thi và tính hiệu quả của việc giảng dạy hai chương “Quang Học” lớp

11 nâng cao theo hướng phát huy tính tích cực học tập của học sinh với việc lựa

chọn các câu hỏi trắc nghiệm.

7. Những đóng góp mới của đề tài

- Cách sử dụng các phần khác nhau của bộ câu hỏi trong hoạt động dạy học

của GV làm cho giờ học sinh động, tạo hứng thú cho HS, từ đó giúp các em tự chủ

chiếm lĩnh kiến thức.

- Cách sử dụng bộ câu hỏi trắc nghiệm cho việc chuẩn bị bài, tự học hay học

nhóm.

8. Phương pháp nghiên cứu

8.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận

Đọc và xử lý thông tin, dữ liệu từ các nguồn tài liệu tham khảo.

- Nghiên cứu mục tiêu đổi mới trong dạy học nói chung và trong dạy học vật

lý nói riêng.

- Nghiên cứu các tài liệu lí luận dạy học nhằm tìm hiểu các quan điểm dạy học

hiện nay, tìm hiểu các phương pháp giảng dạy truyền thống, phương pháp giảng dạy

đổi mới và cơ sở của việc dạy học vật lý nhằm phát huy tính tích cực học tập của

học sinh.

- Nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến cơ sở lí luận của phương pháp trắc

nghiệm.

8.2. Phương pháp điều tra thăm dò:

- Nghiên cứu nội dung, cấu trúc chương trình của hai chương “Quang Học”

lớp 11 nâng cao.

- Quan sát sư phạm tại một số trường THPT để đưa ra các nhận xét thực tiễn

về việc dạy và học hai chương này.

- Lấy ý kiến của các chuyên gia và các giáo viên trực tiếp giảng dạy về tính giá

trị của bộ câu hỏi trắc nghiệm trước khi áp dụng vào thực nghiệm sư phạm.

8.3. Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm sư phạm

- Tiến hành dạy học hai chương “Quang Học” lớp 11 nâng cao theo hướng

phát huy tính tích cực học tập của học sinh với việc lựa chọn các câu hỏi trắc

nghiệm phù hợp.

- Đánh giá tính giá trị và hiệu quả bộ trắc nghiệm trong các phần của tiến trình

dạy học.

8.4. Phương pháp thống kê toán học

- Xử lý thống kê, đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm.

- Rút ra kết luận, đánh giá cần thiết sau thực nghiệm sư phạm, đánh giá tính

khả thi của đề tài. Phân tích những ưu, nhược điểm, điều chỉnh lại cho phù hợp.