MỞ ĐẦU

Đất là một hệ sinh thái hoàn chỉnh, trong đất có chứa các nhân tố vô sinh và hữu sinh. Nhân tố hữu sinh bao gồm: Sinh vật sản xuất là các loài thực vật, sinh vật tiêu thụ và phân huỷ là các loài động vật đất, nấm và vi sinh vật. Trong cấu trúc hệ động vật đất, nhóm chân khớp bé (Microarthropoda) với kích thước cơ thể nhỏ bé (0,1 – 0,2 đến 2 -3 mm) thường chiếm ưu thế về số lượng so với các nhóm khác. Hai đại diện chính của chúng là nhóm Ve bét (Arachnida:Acarina) và bọ nhảy (Insecta: Collembola). Bọ nhảy là một trong những nhóm chân khớp nguyên thuỷ sống ở đất.

Đã có nhiều công trình nghiên cứu về khu hệ và sinh thái, sinh học bọ nhảy. Cho đến nay đã có hơn 7000 loài bọ nhảy được mô tả và hàng năm lại có thêm hàng chục loài mới được công bố.

Bọ nhảy rất nhạy cảm với sự thay đổi của các yếu tố môi trường. Vì vậy trên cơ sở phân tích cấu trúc định tính, định lượng, cấu trúc ưu thế của bọ nhảy sẽ hình dung được sự thay đổi, diễn thế sinh thái ở khu vực nghiên cứu và có thể sử dụng chúng như những chỉ thị sinh học tin cậy khi đánh giá tình trạng, chất lượng đất hoặc đánh giá ảnh hưởng của các yếu tố nhân tác đến môi trường đất.

Nhìn chung, trong vài chục năm trở lại đây, những kết quả nghiên cứu về bọ nhảy và các nhóm động vật không xương sống ở đất, khai thác theo hướng sử dụng chúng như những chỉ thị sinh học cập nhật trong vấn đề khôi phục và bảo vệ độ phì nhiêu của đất, kiểm soát và bảo vệ môi trường đất, ngăn chăn sự phá hoại bởi các hoạt động nhân tác dưới mọi hình thức khác nhau hoặc sử dụng chúng như một trong tác nhân sinh học, cải tạo và nâng cao chất lượng đất được công bố khá nhiều trong các tạp chí chuyên ngành hoặc hội nghị khoa học khu vực hay quốc tế.

Việc nghiên cứu bọ nhảy ở Việt Nam đã bước đầu được quan tâm và tiến hành trên nhiều phương diện, ở các kiểu sinh cảnh khác nhau và thường tập trung vào các hướng: Nghiên cứu đa dạng sinh học và khu hệ, nghiên cứu về các đặc điểm sinh thái, nghiên cứu về vai trò chỉ thị sinh học của bọ nhảy trong môi trường đất, nghiên cứu về ảnh hưởng của một số tác nhân: nồng độ axit (pH), chất độc hoá học (Dioxin), một số hoá chất bảo vệ thực vật, phân bón hữu cơ, vô cơ, một số phương thức canh tác, sử dụng đất, lớp thảm phủ thực vật đến cấu trúc định tính, định lượng bọ nhảy.

Tuy nhiên, việc nghiên cứu mức độ ảnh hưởng của đất bị nhiễm kim loại nặng đến sự tồn tại và phát triển của bọ nhảy còn là vấn đề mới. Vì vậy, chúng tôi đã chọn đề tài “ Bước đầu nghiên cứu ảnh hưởng của đất bị nhiễm kim loại nặng (Chì: Pb) đến thành phần loài và một số đặc điểm định lượng của bọ nhảy (Insecta: Collembola) ở Đông Mai, xã Chỉ Đạo, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên”