Mục lục

Đặt vấn đề

Chương 1 : Tổng quan tài liệu ............. 3

1.1. Một số đặc điểm giải phẫu, sinh lý của phụ nữ có thai liên quan

đến gây mê hồi sức. ... 3

1.2. Sơ lược về lịch sử gây tê tủy sống .... 11

1.3. Sinh lý đau . ........ 13

1.4. Dược lý của bupivacain. ........ 16

1.5. Dược lý của fentanyl. .....20

1.6. Các phương pháp lượng giá đau sau mổ. . 22

Chương 2 : Đối tượng và phương pháp nghiên cứu .........

2.1. Đối tượng nghiên cứu .....24

2.2. Phương pháp nghiên cứu

...... 25

2.3. Cách thu thập số liệu nghiên cứu của người mẹ 27

2.4. Phương pháp thu thập số liệu nghiên cứu của sơ sinh ......... 32

2.5. Phương pháp xử lý số liệu...... 33

Chương 3 : Kết quả nghiên cứu

3.1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu ...... 34

3.2. Tác dụng lên sản phụ. . 35

3.3. ảnh hưởng lên hệ hô hấp....... 43

3.4. ảnh hưởng lên huyết động .... 46

3.5. Các tác dụng không mong muốn sản phụ và thai nhi. ......... 54

Chương 4 : Bàn luận ........

4.1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu ...... 57

4.2. Tác dụng lên sản phụ ... 57

4.3. Ảnh hưởng lên hệ hô hấp....... 61

4.4. Ảnh hưởng lên tuần hoàn ...... 62

4.5. Tác dụng không mong muốn lên sản phụ và thai nhi 64

Kết luận

1. Hiệu quả vô cảm để mổ và giảm đau sau mổ lấy thai ... 67

2. Tác dụng không mong muốn lên sản phụ và thai nhi ... 68

Kiến nghị ........ 69

Tài liệu tham khảo. Phụ lục

đặt vấn đề

Các phương pháp vô cảm cho mổ lấy thai và giảm đau sau mổ luôn được các Bác sỹ gây mê hồi sức và sản khoa quan tâm.Có nhiều phương phap có thể tiến hành cho phẫu thuật lấy thai mỗi phương pháp có những ưu, nhược điểm nhất

định đòi hỏi sự hiểu biết kỹ lưỡng về bệnh học, tâm lý học, những thay đổi giải

phẫu, sinh lý của phụ nữ có thai và dược hoc. Gây mê, gây tê trong mổ lấy thai là một phương pháp vô cảm đặc biệt vì cùng một lúc phải đảm bảo điều trị cho hai đối tượng đó là sản phụ và thai nhi, nhất là khi mổ lấy thai được xem như là một điều trị cấp cứu ,. Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến thành công của quá trình gây mê, gây tê. Tình trạng dạ dày đầy, thay đổi của hệ hô hấp và hệ tuần hoàn của sản phụ là những nguy cơ cao trong quá trình gây mê vì có thể gây ra hội chứng trào ngược (Mendelson).

Những yêu cầu đặt ra cho các Bác sỹ gây mê sản khoa là:

? Đảm bảo tính mạng và sức khỏe cho người mẹ,

? Đảm bảo tính mạng cho thai nhi và sự phát triển lâu dài cho con,

? Thuận lợi tối đa cho phẫu thuật viên tiến hành cuộc mổ.

Do nhu cầu của người mẹ: Khi sinh con muốn tỉnh táo hoàn toàn để chứng kiến sự ra đời của con. Hơn nữa, trong hiện tại và tương lai gây mê không chỉ còn là giảm đau để mổ mà còn phải kiểm soát tốt tình trạng đau sau mổ, nó

đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình hồi phục của phẫu thuật. Đau sau mổ không những gây ra nhiều rối loạn của các cơ quan trong cơ thể mà còn để lại những ấn tượng xấu cho bệnh nhân mỗi khi phải chấp nhận mổ .

Xuất phát từ những yêu cầu trên, nhiều nghiên cứu cho thấy gây tê vùng (GTTS, GTNMC) có nhiều ưu điểm, đang được nhiều nhà gây mê sản khoa trên thế giới áp dụng như: Singapore, Nhật, Mỹ…cũng như trong nước áp dụng vì người mẹ tỉnh hoàn toàn, tránh được các nguy cơ xấu đối với sản phụ và thai nhi,,,. Tuy nhiên cũng còn những tác dụng ngọai ý,đặc biệt nhiều tác giả quan tâm tới các tác dụng đối với thai nhi dựa trên chỉsố ápga, cần được nghiên cứu để đem lại sự an toàn và hiệu quả cao hơn.

Có nhiều thuốc tê có thể sử dụng gây tê tủy sống như : lidocain, dolargan, mepivacain, bupivacain…, trong đó bupivacain là thuốc đang được sử dụng nhiều ở các bệnh viện. Bupivacain có đặc điểm: tác dụng gây tê lâu, cường độ mạnh, nhưng tác dụng không mong muốn như : hạ huyết áp, độc cho cơ tim nhiều. Để hạn chế tác dụng không mong muốn trên, người ta phối hợp bupivacain với các thuốc có tác dụng hiệp đồng như: ketamin, clonidin, fentanyl, morphin… để GTTS với mục đích giảm được liều thuốc tê, tăng hiệu quả điều trị và giảm được tác dụng không mong muốn. Những năm gần

đây có nhiều nghiên cứu trên thế giới đã sử dụng bupivacain kết hợp vớimorphin hoặc fentanyl để vô cảm cho mổ và kéo dài thời gian giảm đau saumổ, vừa tránh nguy cơ gây hạ huyết áp, lại phục hồi,,.vận động sớmở nước ta, việc gây tê vùng cho mổ lấy thai ngày càng được phát triển theo xu hướng chung của thế giới. Việc nghiên cứu sử dụng các loại hình kỹ thuậtvà thuốc trong gây tê vùng cho mổ lấy thai và giảm đau sau mổ cũng đangphát triển và cho thấy những lợi ích và kinh nghiệm đáng kể ,.Do việc dụng Bupivacain liều cao dễ gây ngộ độc cho thai phụ . Nên việc phối hợp bupivacain với fentanyl trong GTTS để giảm liều và kéo dài thời gian giảm

đau sau mổ, đơn giản, có thể dễ dàng thực hiện ở hầu hết các bệnh viện, và thực sự rẻ tiền hơn các kỹ thuật giảm đau mới đang sử dụng . Vì vậy chúng tôi nghiên cứu phối hợp bupivacain với fentanyl trong gây tê tủy sống để mổ lấy thai và giảm đau sau mổ nhằm hai mục tiêu sau:

1. Đánh giá hiệu quả vô cảm của GTTS bằng bupivacain 0.08mg/kg phối hợp với fentanyl 0.05mg và bupivacain 0.12mg/kg để mổ lấy thai.

2. Đánh giá các tác dụng không mong muốn lên sản phụ và thai nhi khi

GTTS với các phương thức nói trên.