Huyền thoại về nguồn lợi thuỷ sinh được coi là quà tặng

không giới hạn của tự nhiên đã dần biến mất, khi cả thế giới phải

đối mặt với hiện thực nguồn lợi thuỷ sản dẫu có tái tạo nhưng

ngày càng cạn kiệt. Do đó, ngày nay phát triển và bền vững là hai

từ luôn đi song hành khi nói đến ngành thủy sản hiện đại. Không

thể chỉ chú trọng đến công nghệ, kỹ thuật . để tạo ra năng suất

cao, phát triển vượt bực mà chúng ta còn cần phải quan tâm đến

quản lý ngư trường, nguồn lợi, môi trường thuỷ sinh . tạo thế bền

vững trên cả 3 khía cạnh: kinh tế, tài nguyên và xã hội nghề cá.

Điều này đặc biệt quan trọng đối với nghề cá quy mô nhỏ ở vùng

ven bờ biển, là nơi hầu như sự khai thác thường đã vượt quá giới

hạn cân bằng về nguồn lợi, sức tải môi trường.

Từ năm 1986, công cuộc đổi mới của đất nước đã được đặt

ra; tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế đang ở mức thấp, tình

trạng đói nghèo và sự thiếu hiểu biết của người dân còn tồn tại,

cộng với việc thiếu chuyên gia, thiếu kinh nghiệm quản lý và

thiếu sự định hướng cụ thể nên công cuộc cải tổ quản lý nghề cá

vẫn còn nhiều lúng túng, bất cập, chung chung . Do sức ép của

đời sống nghèo khó cộng thêm việc quản lý nghề cá chưa được

quan tâm đầy đủ, nên nguồn lợi thủy sản, vốn đã có dấu hiệu kém

bền vững tiếp tục bị khai thác quá mức, khai thác huỷ diệt . Nguy

cơ cạn kiệt nguồn lợi thuỷ sản, kéo theo tình trạng đói nghèo của

bộ phận ngư dân dựa vào nguồn lợi này là rất rõ ràng.

Nghề cá quy mô nhỏ ở Thừa Thiên Huế, cả nghề cá đầm

phá lẫn nghề cá ven bờ cũng nằm trong tình trạng trì trệ chung

như của cả nước. Trải qua nhiều thế hệ, các loại nghề khai thác

2

đã tăng gấp nhiều lần về số lượng, nhưng năng suất khai thác

ngày càng giảm khiến ngư dân đua nhau sử dụng nhiều nghề

khai thác mang tính hủy diệt như te quệu, giã, xung điện . để

mong đạt thu nhập cao hơn, làm cho nguồn lợi thủy sản ở đây

có nguy cơ bị cạn kiệt. Những năm gần đây, dù đã có rất nhiều

nỗ lực của các cơ quan quản lý thủy sản, cũng như của chính

quyền các cấp, song tiến trình quản lý vẫn chưa có chiều hướng

tốt hơn. Lực lượng cán bộ quản lý thuỷ sản, ngân sách Nhà

nước dùng trong quản lý thuỷ sản có hạn . mà khu vực quản lý

và thời gian quản lý nghề cá là “mọi nơi, mọi lúc” trên các vùng

nước, ngư trường, nên hiệu lực và hiệu quả quản lý không cao.

Vì thế, việc tìm kiếm, vận dụng phát triển những cách thức

quản lý hợp pháp mới có tính hiệu lực hơn, khả thi hơn, đỡ tốn

kém các nguồn lực và phù hợp với những điều kiện cụ thể của địa

phương là một công việc hết sức cấp thiết. Đáp ứng đòi hỏi khách

quan đó, khi thực hiện xây dựng luận án tiến sỹ tôi đã chọn đề tài:

“Nghiên cứu xây dựng mô hình quản lý dựa vào cộng đồng cho

nghề cá quy mô nhỏ tỉnh Thừa Thiên Huế” để nghiên cứu.

Mục đích Luận án này là nghiên cứu xây dựng mô hình

quản lý có hiệu quả và hiệu lực hơn, dựa vào cộng đồng những

người làm nghề cá, góp phần phát triển thuỷ sản bền vững.

Nhiệm vụ là xây dựng mô hình quản lý nghề cá quy mô nhỏ,

vừa phù hợp với thể chế pháp luật hiện nay, vừa phát huy được

các sáng kiến của những người trực tiếp sử dụng nguồn lợi, kế

thừa các phương thức quản lý truyền thống ở địa phương, cơ sở.

Yêu cầu đặt ra là vừa phải dễ thực hiện, lại vừa có tính khoa

học, tiếp thu các thành quả quản lý nghề cá của thế giới.

3

Đối tượng nghiên cứu được xác định là vấn đề quản lý

nghề cá quy mô nhỏ và phương cách quản lý dựa vào cộng

đồng với phạm vi địa bàn nghiên cứu được xác định trong tỉnh

Thừa Thiên Huế.

Do giới hạn về thời gian thực hiện lẫn nguồn kinh phí

nên phạm vi triển khai thực nghiệm chỉ chọn trong một thôn

nghề cá. Tuy nhiên về mặt lý luận, Luận án thực hiện nghiên

cứu mở rộng sang toàn bộ các hệ thống thuỷ sản các vùng đầm

phá, vùng ven bờ trong tỉnh, trong nước và quốc tế.

Về mặt thời gian, luận án tập trung trong giai đoạn bắt

đầu từ cuối năm 2002 đến cuối năm 2006.

Nghiên cứu đề tài quản lý nghề cá dựa vào dân có ý

nghĩa lý luận là cụ thể hóa đường lối đổi mới của Đảng, Nhà

nước vào thực tiễn quản lý ngành thủy sản tại địa phương. Mặt

thực tiễn, Đề tài mở ra đường lối quản lý nghề cá vừa tiết kiệm

kinh phí vừa đạt hiệu lực cao hơn thông qua việc huy động

nguồn lực nhân dân, phát huy tính chủ động quản lý ở cơ sở.

Luận văn được trình bày theo cơ cấu ngoài chương mở đầu

nêu tính cấp thiết, mục đích, nhiệm vụ, đối tượng và phạm vi

nghiên cứu cũng như những đóng góp mới về khoa học của đề tài,

thì phần nội dung chính được thể hiện trong 4 chương:

+Chương 1: Tổng quan nghiên cứu

+Chương 2: Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

+Chương 3: Kết quả mô hình và thảo luận

Cuối cùng là phần kết luận gồm các kết luận và các

khuyến nghị hướng phát triển nghiên cứu tiếp theo