Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI Đảng Cộng sản Việt Nam đã đề ra đường lối đổi mới, trong đó đổi mới đường lối đối ngoại là một nội dung quan trọng. Nghị quyết Đại hội VI nêu rõ: “Đảng và Nhà nước ta kiên trì thực hiện chính sách đối ngoại hoà bình hữu nghị. Chúng ta chủ trương và ủng hộ chính sách cùng tồn tại hoà bình giữa các nước có chế độ chính trị xã hội khác nhau”. Đại hội lần thứ VII của Đảng tuyên bố: “Việt Nam muốn là bạn với tất cả các nước trong cộng động thế giới, phấn đấu vì hoà bình độc lập và phát triển”.

Với đường lối đối ngoại rộng mở đó, Việt Nam đã không ngừng mở rộng quan hệ quốc tế, nâng cao vị thế của mình ở khu vực và trên thế giới. Từ chỗ bị cô lập về chính trị, cấm vận về kinh tế, đến nay Việt Nam đã có quan hệ ngoại giao với 169 nước, quan hệ kinh tế thương mại và đầu tư với 165 nước và vùng lãnh thổ trên thế giới. Việt Nam hiện là thành viên của 63 tổ chức quốc tế khu vực. Đảng Cộng sản Việt Nam có quan hệ ở các mức độ khác nhau với trên 200 chính đảng ở các nước trên các châu lục của thế giới. Các đoàn thể tổ chức nhân dân Việt Nam có quan hệ với hàng trăm tổ chức nhân dân, tổ chức phi chính phủ quốc gia quốc tế. Đặc biệt, lần đầu tiên trong lịch sử, nước ta đ• có quan hệ với tất cả các nước, các trung tâm chính trị - kinh tế lớn trên thế giới, các nước láng giềng, các nước trong khu vực. Nền kinh tế Việt nam ngày càng hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới đang trong quá trình toàn cầu hoá mạnh mẽ.

Trong lịch sử, quan hệ Việt Nam - ASEAN cũng đang phát triển mạnh sau những bước thăng trầm. Những năm Đảng l•nh đạo nhân dân ta tiến hành cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, quan hệ Việt Nam - ASEAN là quan hệ đối đầu. Khi Mỹ không thể thắng tại chiến trường Việt Nam, buộc phải ký Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam thì các nước ASEAN đ• điều chỉnh chính sách đối ngoại và triển khai một số bước đi thân thiện hơn trong quan hệ với Việt Nam. Về phía Việt Nam, tháng 7/1976 Việt Nam đưa ra chính sách 4 điểm đối với khu vực chủ trương xây dựng quan hệ hữu nghị với các nước ASEAN. Tháng 8/1976 Việt Nam đ• thiết lập quan hệ ngoại giao với tất cả các nước ASEAN. Tuy nhiên, đến năm 1979 do bất đồng quan điểm trong giải quyết vấn đề Campuchia, quan hệ Việt Nam với các nước ASEAN từ đối thoại thân thiện đã chuyển sang đối đầu. Đến năm 1989 khi Việt Nam rút hết quân khỏi Campuchia, quan hệ Việt Nam - ASEAN ấm dần lên. Sau những bước đi, thủ tục cần thiết, ngày 28/7/1995, Việt Nam trở thành thành viên thứ 7 của ASEAN. Sự kiện này là mốc quan trọng thể hiện quyết tâm của Đảng Nhà nước ta trong việc triển khai đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, chính sách đa phương hoá, đa dạng hoá quan hệ quốc tế, đặc biệt là chính sách đối với khu vực theo hướng chủ động hội nhập. Sự kiện này đã chấm dứt thời kỳ đối đầu, thù nghịch để hai bên bước vào thời kỳ hữu nghị hợp tác.

Việc gia nhập ASEAN tạo thuận lợi cho Việt Nam tăng cường lòng tin của các nhà đầu tư và các thể chế tài chính quốc tế, tranh thủ được nguồn lực để phát triển đất nước. ASEAN còn tạo điều kiện cho Việt Nam có cơ hội đi vào những thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản. Đồng thời việc gia nhập ASEAN giúp Việt Nam nâng cao vị trí, vai trò của Việt Nam trên trường quốc tế… Những thuận lợi đó đã được chứng minh rõ nét bằng những thành tựu đạt được của Việt Nam trong 10 năm qua.