Đã từ lâu, vấn đề tiền lương là một trong những mối quan tâm hàng đầu của tất cả mọi người: từ các hộ gia đình, người lao động, đến các nhà quản lý, các chủ doanh nghiệp và không thể thiếu những nhà kinh tế học; từ người giàu, kẻ nghèo; từ các nứơc đang phát triển đến các nước phát triển… đều giành những sự lưu tâm đặc biệt đến tiền lương đồng thời xem xét, nghiên cứu tiền lương dưới nhiều góc độ khác nhau.

Bởi lẽ đã hàng thế kỷ nay tiền lương là cơ sở chủ yếu của mức sống phần lớn dân cư, là hình thức biểu hiện cụ thể lợi ích kinh tế của người lao động và tập thể lao động. Tiền lương là phần quan trọng nhất để người lao động đảm bảo cuộc sống cho bản thân và gia đình họ.

Đối với các doanh nghiệp, chi phí tiền lương là một bộ phận cấu thành lên chi phí sản xuất và ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của doanh nghiệp. Không những thế tiền lương còn là yếu tố quan trọng để thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao cho tổ chức, nếu trả lương hợp lý sẽ tạo động lực cho người lao động hăng say làm việc và hoàn thành tốt công việc của mình; ngược lại nếu trả lương không hợp lý sẽ làm giảm năng suất lao động, khônh khuyến khích người lao động phát huy hết khả năng của mình.

Với chính phủ các nước, Nhà nước có thể thông qua hệ thống tiền lương để tìm hiểu mức sống của người dân, và qua đó tác động tới cơ cấu, chất lượng của lực lượng lao động. Một xã hội có giàu mạnh đó là ở sự giàu có tài nguyên thiên nhiên, tài nguyên con người, do đó quan tâm đến con người chính là làm giàu cho đất nước.

Cũng như mọi quốc gia khác, đối với nước ta, tiền lương là một vấn đề quan trọng, quá trình xoá bỏ bao cấp và chuyển sang kinh tế thị trường, nền kinh tế mở trong thời kì toàn cầu hoá hiện nay làm cho tiền lương không chỉ phức tạp về mặt thực tiễn mà cả về lý luận cũng còn nhiều vấn đề cần phải tiếp tục nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung cho phù hợp hơn với thực tế Đất nước.

Do vậy trong chuyên đề thực tập cuối khoá này em chỉ xin phép nghiên cứu “Một số vấn đề về thực trạng công tác trả lương tại công ty Vật tư kỹ thuật xi măng”.

NỘI DUNG

CHƯƠNG 1

MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TIỀN LƯƠNG

I. Khái niệm tiền lương

1. Một số khái niệm

1.1. Các khái niệm có liên quan

Sức lao động là một loại hàng hoá đặc biệt, được đem ra trao đổi mua bán trên một thị trường đặc biệt đó là thị trường sức lao động. Trên thị trường này, người lao động có sức lao động đem sức lao động của mình ra cho thuê (hay bán) cho người có tư bản (có vốn, có tư liệu sản xuất ) nhưng không có đủ sức lao động để tiến hành hoạt động của tổ chức, doanh nghiệp của mình. Và như vậy hoạt động mua bán sức lao động đã diễn ra, sau một thời gian làm việc người lao động thu được một khoản gọi là sự trả công lao động . Tiền lương là một trong số các hình thức trả công lao động, nói đơn giản thì tiền lương là giá cả sức lao động. Để hiểu rõ khái niệm tiền lương trước hết ta làm rõ các khái niệm có liên quan đến tiền lương, đó là:

Thù lao là tất cả các khoản mang tính chất tài chính, phi tài chính mà người lao động nhận được thông qua mối quan hệ giữa họ và tổ chức. Thù lao tài chính bao gồm: Thù lao cơ bản, các phúc lợi, các hình thức khuyến khích.

- Thù lao cơ bản là phần thù lao cố định mà người lao động nhận được dưới dạng tiền công, tiền lương, được trả cho người lao động theo: loại công việc, mục đích thực hiện công việc, trình độ thâm niên của người lao động.

+ Tiền công là số tiền trả cho người lao động tuỳ thuộc vào số giờ làm việc thực tế, dựa trên số sản phẩm sản xuất ra, khối lượng công việc hoàn thành. Dạng thù lao này áp dụng cho công nhân sản xuất, nhân viên bảo dưỡng máy móc thiết bị.

+ Tiền lương (Salary) là số tiền trả cho người lao động một cách cố định thường xuyên theo một đơn vị thời gian, có thể là tuần hoặc tháng hoặc năm. Dạng thù lao này thường áp dụng cho cán bộ quản lý, cán bộ lãnh đạo, cán bộ chuyên môn.

Tại Việt Nam hiện nay, theo nghị định 25, 26/CP ban hành ngày 23/5/1993 thì “ Tiền lương là giá cả sức lao động đựơc hình thành dựa trên cơ sở thoả thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động phù hợp với quan hệ cung cầu về sức lao động trong nền kinh tế thị trường ”.

Theo tổ chức lao động Quốc tế ILO: Tiền lương là sự trả công hoặc thu nhập, bất luận tên gọi hay cách tính thế nào, mà có thể biểu hiện bằng tiền và được ấn định bằng thoả thuận giữa người sử dụng lao động và người lao động, hoặc bằng pháp luật theo một hợp đồng lao động được viết ra hay bằng miệng.

Mức lương (suất lương): là số tiền trả cho lao động trong một đơn vị thời gian phù hợp với các bậc trong thang lương theo chế độ tiền lương hiện hành.

- Các phúc lợi là phần thù lao gián tiếp được trả dưới dạng các hỗ trợ cuộc sống của người lao động trong quá trình làm việc hoặc sau khi làm việc như: bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, tiền lương hưu, tiền trả cho ngày nghỉ lễ, nghỉ phép, các chương trình giải trí, chất lượng nhà ở, phương tiện đi lại… và các phúc lợi gắn liền với quan hệ làm việc với các thành viên trong tổ chức.

- Các khuyến khích là khoản thù lao phụ thêm ngoài tiền công, tiền lương để trả cho người lao động làm tốt công việc nhằm khuyến khích tăng năng suất lao động, nâng cao doanh số bán ra, nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng lợi nhuận, tiết kiệm chi phí sản xuất. Loại thù lao này gồm tiền hoa hồng, các loại tiền thưởng, phân chia năng suất, phân chia lợi nhuận.

Tiền công và tiền lương tuy đều là khoản tiền trả cho người lao động nhưng chúng lại có sự khác nhau về bản chất. Tiền công dùng để trả cho lao động trực tiếp, nó được xác định dựa trên số sản phẩm làm ra hay số giờ làm việc trực tiếp, đối với nhiều loại lao động giản đơn tiền công có thể trả ngay sau khi những giờ làm việc kết thúc. Tiền lương lại được thường được dùng để trả cho lao động gián tiếp như lao động quản lý, cán bộ chuyên môn, công nhân viên hành chính sự nghiệp, ở nước ta tiền lương thường được trả theo tháng.