Một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến sự sụp đổ chế độ chính trị, Đảng Cộng sản mất quyền lãnh đạo ở các nước xã hội chủ nghĩa là sự vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ; sai lầm trong nhận thức về dân chủ và thực hành dân chủ xã hội chủ nghĩa trong hoạt động của Đảng. Thực tiễn lịch sử này buộc chúng ta phải tiếp tục nghiên cứu nhằm nâng cao nhận thức và năng lực thực hành dân chủ xã hội chủ nghĩa trong sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay, mà trực tiếp là phục vụ yêu cầu đổi mới chính trị của Đảng và Nhà nước ta trong thời gian tới.

Các thế lực cơ hội chính trị trong nước câu kết với các thế lực thù địch ở ngoài nước, ra sức chống phá cách mạng Việt Nam bằng chiến lược “Diễn biến hoà bình”. Trên mặt trận tư tưởng chính trị, trọng tâm chống phá của các thế lực thù địch là những vấn đề dân chủ, nhân quyền, tôn giáo, dân tộc; trong đó, chống phá nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, áp đặt nền dân chủ tư sản vào nước ta là mũi nhọn ưu tiên của chúng. Vì vậy, chúng ta phải nghiên cứu lý luận Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng ta về dân chủ và thực hành dân chủ để đấu tranh thắng lợi các âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, bảo vệ và phát triển nền dân chủ xã hội chủ nghĩa.

Trong công tác xây dựng Đảng về tư tưởng hiện nay, một nội dung quan trọng là dân chủ hoá đời sống chính trị của Đảng nhằm nâng cao bản lĩnh chính trị và trình độ trí tuệ, nâng cao năng lực cầm quyền của Đảng. Toàn bộ hoạt động của Đảng, trước hết là hoạt động tư tưởng có yêu cầu tự thân phải dân chủ hoá, kể cả về nhận thức và thực hành. Thực tiễn đó đòi hỏi những cán bộ làm công tác xây dựng Đảng về tư tưởng chính trị phải quan tâm thường xuyên tới vấn đề dân chủ nhằm giúp Đảng cập nhật thông tin mới, hình thành quan điểm, chủ trương để tổ chức, lãnh đạo việc xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa.

Luận văn gồm 3 chương :

Chương 1: Lý luận về dân chủ và thực hành dân chủ trong công tác tư tưởng

Chương 2: Thực hành dân chủ trong công tác tư tưởng của Đảng thời kỳ đổi mới

Chương 3: Phương hướng và một số giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao hiệu quả thực hành dân chủ trong công tác tư tưởng