[FONT=Times New Roman]NỘI DUNG

[FONT=Times New Roman]Dự thảo Luật Tố tụng Hành chính (Luật TTHC) đã được Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 7 và Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 32 vừa qua. Vấn đề mà nhiều đại biểu Quốc hội cũng như cử tri quan tâm nhất là thẩm quyền giải quyết (theo loại việc) và điều kiện khởi kiện vụ án hành chính, bởi đây là hai yếu tố cơ bản để dọn đường cho người dân đến với Tòa hành chính.

[FONT=Times New Roman]

[FONT=Times New Roman]1. Thẩm quyền của Tòa án theo loại việc

[FONT=Times New Roman] Theo quy định tại Điều 11 của Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính (Pháp lệnh TTGQCVAHC) ban hành năm 1996 được sửa đổi, bổ sung năm 1998 thì Tòa án có thẩm quyền giải quyết việc khởi kiện đối với quyết định hành chính (QĐHC), hành vi hành chính (HVHC) trong 9 lĩnh vực. Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh TTGQCVAHC năm 2006 mở rộng lên đến 21 lĩnh vực, gồm: khiếu kiện quyết định xử phạt vi phạm hành chính (VPHC); khiếu kiện quyết định áp dụng các biện pháp ngăn chặn và bảo đảm việc xử lý VPHC; khiếu kiện QĐHC, HVHC trong việc áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt VPHC; khiếu kiện QĐHC, HVHC trong việc áp dụng hoặc thi hành biện pháp xử lý hành chính bằng một trong các hình thức giáo dục tại xã, phường, thị trấn; đưa vào trường giáo dưỡng; đưa vào cơ sở giáo dục; đưa vào cơ sở chữa bệnh; quản chế hành chính; khiếu kiện QĐHC, HVHC trong việc áp dụng biện pháp buộc tháo dỡ nhà ở, công trình, vật kiến trúc kiên cố khác; khiếu kiện QĐHC, HVHC trong việc cấp, thu hồi giấy phép về xây dựng cơ bản, sản xuất, kinh doanh; giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và chứng chỉ hành nghề hoặc khiếu kiện QĐHC, HVHC khác liên quan đến hoạt động kinh doanh, tài chính của thương nhân; khiếu kiện QĐHC, HVHC liên quan đến thương mại hàng hóa quốc tế hoặc trong nước; khiếu kiện QĐHC, HVHC liên quan đến chuyển giao tài chính trong nước và quốc tế, dịch vụ và cung ứng dịch vụ; khiếu kiện QĐHC, HVHC trong việc trưng dụng, trưng mua, tịch thu tài sản; khiếu kiện QĐHC, HVHC trong việc áp dụng thuế, thu thuế, truy thu thuế; khiếu kiện QĐHC, HVHC trong việc áp dụng phí, thu phí, lệ phí; thu tiền sử dụng đất; khiếu kiện QĐHC, HVHC trong quản lý nhà nước về sở hữu trí tuệ và chuyển giao công nghệ; khiếu kiện QĐHC, HVHC trong quản lý nhà nước về đầu tư; khiếu kiện QĐHC, HVHC của cơ quan hải quan, công chức hải quan; khiếu kiện QĐHC, HVHC về quản lý hộ tịch; khiếu kiện QĐHC, HVHC đối với việc từ chối công chứng, chứng thực; khiếu kiện QĐHC, HVHC về quản lý đất đai trong trường hợp giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, trưng dụng đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất; bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, tái định cư; cấp hoặc thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; gia hạn thời hạn sử dụng đất; khiếu kiện về danh sách cử tri bầu cử đại biểu Quốc hội, danh sách bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân; khiếu kiện quyết định kỷ luật buộc thôi việc cán bộ, công chức giữ chức vụ từ Vụ trưởng và tương đương trở xuống; khiếu kiện quyết định của Chủ tịch UBND cấp tỉnh giải quyết khiếu nại đối với quyết định của Ban Chủ nhiệm, Hội đồng khen thưởng, kỷ luật của Đoàn Luật sư; khiếu kiện quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh.

[FONT=Times New Roman] Mặc dù thẩm quyền giải quyết của Tòa hành chính theo loại việc ngày càng được mở rộng nhưng đến nay, số lượng các vụ án hành chính được Tòa án giải quyết vẫn không tăng lên. Báo cáo hàng năm của ngành Tòa án cho thấy, số lượng các vụ án hành chính mà Tòa án nhân dân các địa phương thụ lý giải quyết là quá ít so với lượng đơn khiếu nại do tranh chấp pháp lý phát sinh trong các quan hệ pháp luật hành chính. Tại các địa phương, các lĩnh vực chủ yếu có nhiều khiếu nại (chiếm tỷ lệ hơn 80% tổng lượng đơn) là quản lý đất đai; việc áp dụng biện pháp buộc tháo dỡ nhà ở, công trình; lĩnh vực xử lý VPHC; lĩnh vực cấp, thu hồi giấy phép về xây dựng cơ bản, sản xuất, kinh doanh, chứng nhận đăng ký kinh doanh, hành nghề; lĩnh vực quản lý thuế; lĩnh vực hải quan, lĩnh vực hộ tịch . Như vậy, QĐHC, HVHC trong các lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước liên quan đến quyền lợi thiết thực của người dân thường xảy ra việc khiếu nại đã được pháp luật quy định thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án. Do đó, việc mở rộng thẩm quyền của Tòa án như Dự thảo Luật TTHC là cần thiết, nhưng điều này chắc chắn sẽ không làm gia tăng đột biến số lượng vụ án hành chính sau khi Luật TTHC được ban hành như nhiều người lo ngại.

[FONT=Times New Roman]Dự thảo Luật TTHC quy định về loại việc thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án theo phương pháp loại trừ, điều này không chỉ đáp ứng được nhu cầu mở rộng thẩm quyền giải quyết khiếu kiện hành chính mà còn thể hiện tính khoa học, tính hợp lý của kỹ thuật lập pháp mới, tiến bộ so với cách quy định liệt kê như Pháp lệnh TTGQCVAHC hiện hành. Điều đó sẽ làm cho "tuổi thọ" của luật cao hơn và giúp cho người thực thi pháp luật dễ áp dụng. Tuy nhiên, ngoài tinh thần chung đó, cần xem xét chỉnh sửa một số quy định khác của điều luật sao cho vừa phù hợp với thực tiễn, vừa đồng bộ với các quy định khác của pháp luật. Cụ thể, tại khoản 3 Điều 25 của Dự thảo quy định loại việc thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án là "Khiếu kiện quyết định kỷ luật buộc thôi việc công chức giữ chức vụ từ Vụ trưởng và tương đương trở xuống". Trong số các loại hình thức kỷ luật mà Luật Cán bộ, công chức (Luật CBCC) quy định thì hình thức kỷ luật buộc thôi việc là chế tài nặng nề nhất, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống, sự nghiệp của người bị kỷ luật, do đó cần được quyền khởi kiện đến Tòa án nếu cho rằng việc kỷ luật đó là trái pháp luật. Theo quy định của Luật CBCC, việc buộc một người thôi việc không chỉ duy nhất bằng hình thức kỷ luật do có hành vi vi phạm kỷ luật mà còn có nhiều căn cứ khác nữa. Chẳng hạn như tại khoản 3 Điều 58 của Luật CBCC thì "Công chức 02 năm liên tiếp không hoàn thành nhiệm vụ thì cơ quan, tổ chức, đơn vị có thẩm quyền giải quyết buộc thôi việc". Hoặc là, tại khoản 1 Điều 59 Luật CBCC còn quy định: công chức thôi việc "do sắp xếp tổ chức". Trên thực tế còn xảy ra nhiều hình thức buộc thôi việc khác nữa.

[FONT=Times New Roman]