TOÁN HỌC VỚI NHỮNG HIỆN TƯỢNG NGẪU NHIÊN
VÀ Ý NGHĨA THỰC TIỄN CỦA CHÓNG

Lê Văn Đoán

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội

Như chúng ta đã biết rằng, trong triết học mác - xít ngẫu nhiên và tất nhiên là một cặp phạm trù của phép biện chứng duy vật. Đây là một cặp phạm trù có ý nghĩa phương pháp luận và thực tiễn rất lớn. Trên thực tế, các hiện tượng xảy ra trong thế giới xung quanh ta thật muôn hình muôn vẻ, nhưng đại thể có thể phân làm hai loại: một loại là các hiện tượng xảy ra có tính chất xác định như nhật thực, nguyệt thực, sự lên xuống của thủy triều v.v... Những hiện tượng trên có thể biết trước được và người ta gọi chúng là những hiện tượng tất nhiên. Loại thứ hai bao gồm những hiện tượng xảy ra tùy lúc như số người sinh ra trong mét ngày trên hành tinh của chúng ta, sè ngày nắng, mưa trong mét năm v.v... Đó là những hiện tượng mà chúng ta không thể đoán trước một cách chính xác được và chúng được gọi là các hiện tượng ngẫu nhiên.

Tõ xưa đến nay, việc nghiên cứu các hiện tượng ngẫu nhiên là một vấn đề rất phức tạp. Trong thực tế đã có nhiều quan điểm trái ngược nhau. Nếu xét từ góc độ triết học, thì khó có thể có một câu trả lời mỹ mãn về vấn đề này, song theo quan điểm duy vật biện chứng, tất cả những hiện tượng ngẫu nhiên và tất nhiên đều là kết quả của những nguyên nhân nào đó. Sự khác nhau giữa chúng chỉ là ở chỗ, cái tất nhiên gắn liền với nguyên nhân cơ bản, nội tại của sự vật, còn cái ngẫu nhiên là kết quả tác động của mét số nguyên nhân bên ngoài. Trong thực tế đã có những quan điểm cho rằng những hiện tượng tất nhiên là xảy ra theo quy luật, còn những hiện tượng ngẫu nhiên là xảy ra không tuân theo quy luật. Đó là một quan điểm sai lầm. Theo quan điểm mác - xớt thì về thực chất cả những cái tất nhiên và ngẫu nhiên đều tuân theo quy luật. Ở đây, sự khác nhau giữa chúng chỉ là ở chỗ