I. MỞ ĐẦU

Thiết kế bài học địa lí là để tạo ra những giáo án, những “kich bản” tổ chức bài học điạ lí. Khâu khởi đầu quan trọng này của quá trình dạy học địa lí thường tiêu tốn không ít thời gian và sức lực của giáo viên phổ thông. Khi chương trình và SGK địa lí lớp 11 đã được đổi mới theo hướng tăng cường tính chủ thể và hoạt động tich cực, độc lập nhận thức của học sinh thì việc đổi mới thiết kế bài học địa lí là tất yếu, bởi vì việc đổi mới các hoạt động dạy học ở trên lớp trước hết và trên hết phải được thể hiện trong một kịch bản (giáo án) được thiết kế theo những định hướng đổi mới.

Điều cần phải nhấn mạnh là cho đến nay việc đổi mới thiết kế các bài học địa lí đã trở thành một phong trào khá rầm rộ, nhưng đây vẫn còn là một khâu yếu trong quá trình đổi mới tổ chức dạy học địa lí ở nhà trường phổ thông. Thực tế đã cho thấy khi phải thiết kế các hoạt động dạy học của thày và trò theo quan điểm đổi mới giáo viên tỏ ra lúng túng và phụ thuộc nhiều vào sách hướng dẫn giáo viên và những bài thiết kế sẵn trong các sách. Cho đến nay, mặc dù đã có những đổi thay nhất định trong việc thiết kế các bài học địa lí người ta vẫn phát hiện ra khá nhiều hạn chế và thiếu sót trong các bản thiết kế bài học địa lí của giáo viên như mục tiêu thường được đề ra quá nhiều (thường là 4-6 mục tiêu) cho môt bài học 45 phút, mối liên hệ giữa mục tiêu toàn bài được xác định ở phần đầu và mục tiêu của các hoạt động dạy học được thiết kế ở phần dưới thường không chặt chẽ và rõ ràng và các quá trình, qui trình cũng như các mối quan hệ tương tác thày-trò và trò-trò thường bị bỏ qua hoặc được thể hiện một cách mờ nhạt trong các thiết kế về hoạt động dạy học địa lí. Nguyên nhân có thể là giáo viên thiếu một tiếp cận đổi mới thích hợp và không có mô hình lí thuyết và qui trình cụ thể để đổi mới thiết kế bài học và các hoạt động dạy học địa lí theo quan điểm đổi mới.

Công nghệ dạy học địa lí là một xu hướng dạy học hiện đại có khả năng tối ưu hoá quá trình day học địa lí trên cơ sở kiểm soát chặt chẽ mối quan hệ giữa mục tiêu, các nguyên liệu đầu vào, các sản phẩm đầu ra và các quá trình dạy học nhằm chế biến đầu vào thành sản phẩm đầu ra. Việc áp dụng quan điểm của công nghệ dạy học có thể tạo những đổi mới thực sự cho việc thiết kế bài học địa lí ở các trường THPT và giúp giáo viên vượt qua được thiếu sót, hạn chế nêu trên. Trong bài báo của chúng tôi, những điểm mới và nổi bật của việc đổi mới thiết kế bài học địa lí theo quan điểm công nghệ dạy học như bản chất, mô hình và qui trình thiết kế bài học và các hoạt động dạy học địa lí theo công thức GIPO sẽ được luận giải và làm sáng tỏ thong qua những ví dụ minh hoạ cụ thể