ĐẶT VẤN ĐỀ

Đái tháo đường là bệnh rối loạn chuyển hoá gây tăng đường máu mạn tính do thiếu insulin tương đối hay tuyệt đối của tuyến tuỵ. Nếu không được kiểm soát tốt, sau một thời gian tiến triển có thể gây nhiều biến chứng. Bệnh đã và đang trở thành vấn đề mang tính chất xã hội bởi sự bùng phát nhanh chóng, mức độ nguy hại đến sức khoẻ. Bệnh đái tháo đường typ 2 trong giai đoạn sớm không có triệu chứng đặc hiệu, nên thường phát hiện muộn, nhiều khi đã có biến chứng. Tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường mới phát hiện lần đầu tiên rất cao (64,5%) . Như vậy, còn một số lượng lớn người mắc bệnh đái tháo đường trong cộng đồng mà chưa được phát hiện và điều trị kịp thời . Theo thông báo của Hiệp hội đái tháo đường quốc tế (International Diabetes Federation - IDF), năm 1994 cả thế giới có 110 triệu người mắc bệnh đái tháo đường, năm 1995 có 135 triệu người mắc chiếm 4% dân số, năm 2000 có 151 triệu. Dự báo đến năm 2010 sẽ có 221 triệu. Theo Tổ chức Y tế thế giới (World Health Organization - WHO) năm 2025 sẽ có khoảng 300-330 triệu người mắc bệnh đái tháo đường (5,4 % dân số). Theo Hiệp hội đái tháo đường thế giới (World Diabetes Federation - WDF) sẽ có 300 - 339 triệu người mắc bệnh. Trong đó có ở các nước phát triển tăng 42%, các nước đang phát triển tăng 170% .

Việt Nam là một quốc gia đang phát triển, sự phát triển nhanh chóng về kinh tế, cũng như sự thay đổi về lối sống phần nào làm tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường ngày càng gia tăng. Theo số liệu nghiên cứu tại Hà Nội (1991) tỷ lệ đái tháo đường và rối loạn dung nạp glucose là 2,42% . Thành phố Hồ Chí Minh (1994) là 2,52% . Huế (1996) là 0,96% . Năm 2001 điều tra tại 4 thành phố: Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh tỷ lệ mắc là 4,0% (Trích từ ). Đái tháo đường gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm vì thường được phát hiện muộn (trên 50% phát hiện được bệnh thì đã có biến chứng). Ước tính có khoảng 50% số người đái tháo đường typ 2 nhưng không phát được hiện, do vậy chi phí cho điều trị là rất lớn (khoảng 5% ngân sách quốc gia) . Ngày nay bệnh đái đường không chỉ là mối quan tâm của ngành Y tế mà còn là sự chú ý quan tâm của toàn xã hội.

Bắc Kạn là một tỉnh miền núi mới được tách ra từ năm 1997, với dân số hơn 30 vạn người. Sau 10 năm tái lập tỉnh, được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, cùng với sự phát triển chung, kinh tế Bắc Kạn ngày càng được phát triển, cuộc sống của mọi người dân cũng dần được nâng cao, môi trường sống phần nào cũng thay đổi, nhu cầu chăm sóc sức khỏe và phát hiện sớm bệnh tật cũng tăng lên. Phát hiện sớm đái tháo đường typ 2 tại cộng đồng là nhu cầu cấp thiết của người dân và mối quan tâm chung của các cấp lãnh đạo tỉnh Bắc Kạn. Xuất phát từ nhu cầu chính đáng đó, chúng tôi tiến hành đề tài “Nghiên cứu rối loạn glucosse máu và yếu tố liên quan ở một số dân tộc tỉnh Bắc Kạn" với mục tiêu:

1. Xác định tỷ lệ rối loạn glucose máu và kết quả phát hiện sớm bệnh đái tháo đường typ 2 tại cộng đồng bằng nghiệm pháp tăng đường máu.

2. Xác định một số yếu tố liên quan đến rối loạn glucose máu.

MỤC LỤC

Đặt vấn đề . 1

Chương 1: Tổng quan . 3

1.1. Dung nạp glucose và rối loạn dung nạp glucose . 3

1.2. Tiền đái tháo đường và rối loạn dung nạp glucose máu . 5

1.3. Dịch tễ học rối loạn dung nạp glucose và bệnh đái tháo đường typ 2 6

1.4. Chẩn đoán sớm, chẩn đoán sàng lọc . 9

1.5. Phân loại đái tháo đường 10

1.6. Đặc điểm lâm sàng và cơ chế bệnh sinh của đái tháo đường typ 2 10

1.7. Tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đường typ 2 13

1.8. Tiêu chuẩn chẩn đoán rối loạn glucose máu lúc đói và rối loạn dung nạp glucose máu 14

1.9. Một số yếu tố liên quan đến rối loạn glucose máu ở bệnh đái tháo đường typ 2 . 15

Chương 2: Đối tượng và phương pháp nghiên cứu . 21

2.1. Đối tượng nghiên cứu 21

2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu 22

2.3. Phương pháp nghiên cứu . 22

2.4. Các chỉ tiêu nghiên cứu 25

2.5. Kỹ thuật thu thập số liệu . 25

2.6. Vật liệu nghiên cứu . 29

2.7. Xử lý số liệu 29

2.8. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu 29

Chương 3: Kết quả nghiên cứu . 30

3.1. Một số đặc điểm chung . 30

3.2. Tỷ lệ rối loạn dung nạp glucose và kết quả nghiệm pháp tăng đường huyết . 32

3.3. Một số yếu tố liên quan đến rối loạn glucose . 37

Chương 4: Bàn luận . 41

4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu . 41

4.2. Tỷ lệ rối loạn glucose máu và kết quả phát hiện sớm bệnh đái tháo đường typ 2 . 42

4.3. Một số yếu tố liên quan đến rối loạn glucose máu và đái tháo đường typ 2 . 48

Kết luận . 54

1. Tỷ lệ rối loạn glucose máu và kết quả phát hiện sớm bệnh đái tháo đường typ 2 bằng nghiệm pháp tăng đường huyết . 54

2. Một số yếu tố liên quan tới rối loạn dung nạp glucose máu . 54

Khuyến nghị . 55

Tài liệu tham khảo

Phụ lục