Đông Nam á từ lâu được biết đến là một khu vực chiến lược có tầm quan trọng hàng đầu trên thế giới. Đây là một vùng rộng lớn nằm chắn ngang tất cả các con đường hàng hải từ ấn Độ Dương sang Thái Bình Dương, từ Châu á xuống châu úc. Đo điều kiện tự nhiên và vị trí địa lý thuận lợi, nên từ buổi bình minh của lịch sử khu vực, Đông Nam á đ• giữ một vai trò đặc biệt trên con đường buôn bán Đông – Tây, và là nơi gặp gỡ, giao thoa của các nền văn hoá lớn trên thế giới.

“Đông Nam á là ống thông khói, tích tụ và lan toả các nền văn hoá trên thế giới” (Hall)

Trước đây khi nghiên cứu, tìm hiểu về tầm quan trọng của Đông Nam á người ta chú ý tới mặt địa lí, tài nguyên thiên nhiên, chưa ý thức đầy đủ về các lĩnh vực khác. Gần một thế ký qua, nhờ các kết quả nghiên cứu chuyên ngành, đa ngành và liên ngành của nhiều bộ môn khoa học x• hội, đ• đem đến một cách đánh giá, nhìn nhận mới về Đông Nam á. Đây là một khu vực địa lý – lịch sử – văn hoá, có bản sắc riêng biệt, là một trung tâm văn minh cổ, có nhiều đóng góp lớn trong lịch sử nhân loại.

Một đặc điển tiêu biểu và đặc sắc của khu vực Đông Nam á là tính thống nhất trong đa dạng, điều này được thể hiện trên mọi lĩnh vực. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, chính trị, văn hoá và lịch sử.

Vậy tính thống nhất, tính đa dạng là gì? Được biểu hiện cụ thể như thế nào? Làm rõ vấn đề trên chúng ta sẽ hiểu chính xác và toàn bộ tiến trình lịch sử của khu vực Đông Nam á từ khi hình thành, phát triển đến tận ngày nay, trên tất cả các lĩnh vực hoạt động đời sống x• hội.

Việt Nam nằm ở giữa khu vực Đông Nam á và là thành viên của hiệp hội các quốc gia Đông Nam á (ASEAN). Tiến trình lịch sử và văn hoá dân tộc có nhiều điểm tương đồng với các nước trong khu vực. Vì vậy khi nghiên cứu về Đông Nam á sẽ giúp chúng ta tăng cường sự hiểu biết và hợp tác với các nước trong khu vực, đồng thời cũng là yêu cầu cấp thiết đặt ra để đưa nước ta nhanh chóng hộp nhập quốc tế và khu vực. Bởi vì chúng ta hiểu được những nét thống nhất, tương đồng giữa các quốc gia và đặc điểm riêng của từng nước, dễ dàng hơn cho việc quan hệ giao lưu để phát triển đất nước.

Tính thống nhất giữa các quốc gia trong khu vực Đông Nam á sẽ tạo ra một nét chung, nét tương đồng, giúp các quốc gia gần gũi với nhau hơn, đây là nhân tố, là nền tảng, là chất kết dính các nước thắt chặt quan hệ với nhau.