Văn húa Sa Huỳnh đươợc nhà khảo cổ ngơười Phỏp M. Vinet phỏt hiện lần đầu tiờn vào năm 1909 khi ụng tỡm thấy bờn đầm An Khờ, một đầm nước ngọt ở Sa Huỳnh Đức Phổ Quảng Ngói một số lượng lớn quan tài bằng chum (khoảng 200 chiếc). Người ta gọi Di tớch khảo cổ đú là Kho Chum Sa Huỳnh (Dộpot à Jarres Sa Huỳnh). Cỏc cuộc khai quật vào nhiều năm khỏc nhau tại di tớch gũ Ma Vương hay cũn gọi là Long Thạnh Đức Phổ nơi được xem là cú niờn đại sớm nhất của nền văn húa Sa Hựynh, đó đem lại những đỏnh giỏ xỏc đỏng và quan trọng về nguồn gốc và quỏ trỡnh hỡnh thành, phỏt triển văn húa Sa Huỳnh. Nền văn húa Sa Huỳnh đó đươợc cỏc nhà khảo cổ trờn thế giới nghiờn cứu từ đú đến nay và ngày càng sỏng tỏ nhiều điều về đời sống của cỏc tộc ngươời thời tiền sơ sử ở miền Trung Việt Nam. Xuất hiện cỏch nay khoảng 3.000 năm và kết thỳc vào thế kỷ thứ 1, văn húa Sa Huỳnh cú lẽ đó tồn tại hơn 5.000 năm kộo dài từ thời hậu kỳ đồ đỏ mới đến đầu thời đại đồ sắt trờn địa bàn cỏc tỉnh từ Quảng Bỡnh đến cỏc tỉnh nam Trung bộ và Tõy Nguyờn. Với một sức sỏng tạo mạnh mẽ và phong phỳ, văn húa Sa Huỳnh càng ngày càng thấy cú sự ảnh hưởng và giao lưu với nhiều vựng Đụng Nam Á và Trung Hoa cổ xưa và Ấn Độ cổ xưa khi gần đõy, Viện Khảo cổ học Quốc gia Đức hợp tỏc với cỏc nhà khảo cổ học khoa Lịch sử của Đại học Khoa học Xó hội và Nhõn văn thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội, tiến hành khảo cứu trong cỏc năm 2004-2005 tại một số vựng thuộc tỉnh Quảng Ngói. Bước đầu đó xỏc định được diện mạo một nền văn húa đặc sắc ở miền Trung, Việt Nam.