MỞ ĐẦU

I. Tính cấp thiết của luận văn

Thành phố Đà Nẵng là trung tâm kinh tế - xã hội của khu vực miền Trung Việt

Nam. Với vị trí địa lý thuận lợi, có các cửa ngõ quốc tế, Đà Nẵng là đầu mối giao

thông và trung tâm kinh tế du lịch, thương mại lớn của miền Trung.

Nằm ở vào trung độ của đất nước, trên trục giao thông Bắc - Nam về đường

bộ, đường sắt, đường biển và đường hàng không, cách Thủ đô Hà Nội 764km về

phía Bắc, cách thành phố Hồ Chí Minh 964 km về phía Nam. Ngoài ra, Đà Nẵng

còn là trung điểm của 3 di sản văn hoá thế giới nổi tiếng là cố đô Huế, Phố cổ Hội

An và Thánh địa Mỹ Sơn.

Trong phạm vi khu vực và quốc tế, thành phố Đà Nẵng là một trong những

cửa ngõ quan trọng ra biển của Tây Nguyên và các nước Lào, Campuchia, Thái

Lan, Myanma đến các nước vùng Đông Bắc Á thông qua Hành lang kinh tế Đông

Tây với điểm kết thúc là Cảng biển Tiên Sa. Nằm ngay trên một trong những tuyến

đường biển và đường hàng không quốc tế, thành phố Đà Nẵng có một vị trí địa lý

đặc biệt thuận lợi cho sự phát triển nhanh chóng và bền vững.

Mặt khác, thành phố Đà Nẵng lại có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú,

trong đó tài nguyên biển, tài nguyên rừng là những lợi thế đặc biệt quan trọng cần

được khai thác, sử dụng hợp lý phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Do có lợi thế lớn về vị trí, nguồn tài nguyên thiên nhiên nên thành phố Đà

Nẵng là một trong những địa phương có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao ở nước ta

hiện nay. Nhiều dự án lớn của Chính phủ cũng như của Thành phố đã, đang và sẽ

được triển khai ở khu vực này, đặc biệt là vùng biển và ven biển vịnh Đà Nẵng. Áp

lực đến môi trường sinh thái, đặc biệt là đới duyên hải ngày càng gia tăng về quy

mô cũng như cường độ.

Để quản lý và quy hoạch kinh tế - xã hội một cách có hiệu quả, đáp ứng nhu

cầu qui hoạch tổng thể - khai thác nguồn lợi thiên nhiên một cách hợp lí, phục vụ

công cuộc xây dựng - phát triển bền vững kinh tế thì cần phải có sự nghiên cứu,

đánh giá tổng hợp về tài nguyên thiên nhiên cũng như nghiên cứu mối liên quan

giữa việc khai thác sử dụng tài nguyên thiên nhiên với môi trường. Vì vậy, học viên

đã chọn đề tài nghiên cứu của luận văn là: “Nghiên cứu, đánh giá tài nguyên thiên

nhiên khu vực Đà Nẵng phục vụ phát triển bền vững”.

Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ đóng góp cho công tác quản lý những vấn

đề sau:

- Nắm rõ được đặc điểm các dạng tài nguyên thiên nhiên khu vực Đà Nẵng,

trên cơ sở đó biết được mặt mạnh và yếu của từng dạng tài nguyên thiên nhiên cũng

như ảnh hưởng tới môi trường khi khai thác sử dụng chúng, để vận dụng một cách

linh hoạt và mang lại hiệu quả cao trong các dự án phát triển kinh tế.

- Quản lý một cách khoa học các nguồn tài nguyên thiên nhiên để phục vụ

công tác nghiên cứu - qui hoạch tổng thể đảm bảo cho sự phát triển bền vững khu

vực.

II. Mục tiêu của luận văn:

- Làm sáng tỏ các đặc điểm các nguồn tài nguyên thiên nhiên phục vụ phát

triển bền vững.

- Có được những định hướng, đề xuất cho việc quản lý, khai thác bền vững các

nguồn tài nguyên thiên nhiên khu vực Đà Nẵng.

III. Phạm vi nghiên cứu

- Không gian nghiên cứu: phần đất liền thuộc thành phố Đà Nẵng (không tính

huyện đảo Hoàng Sa) và vùng biển ven bờ (độ sâu 0-50m nước)

- Đối tượng nghiên cứu: tài nguyên thiên nhiên (tài nguyên khí hậu, đất, nước,

sinh vật, khoáng sản và vị thế) thuộc khu vực Đà Nẵng

IV. Bố cục của luận văn

Không kể phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm 4 chương:

Chương 1: Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội khu vực Đà Nẵng

Chương 2: Lịch sử nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu.

Chương 3: Đặc điểm tài nguyên thiên nhiên khu vực Đà Nẵng

Chương 4: Định hướng sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên phục vụ phát

triển bền vững.

Trong quá trình thực hiện luận văn, tác giả luôn luôn nhận được sự chỉ bảo tận

tình của thầy giáo hướng dẫn: GS.TS.NGND. Trần Nghi. Tác giả xin bày tỏ lòng

biết ơn sâu sắc tới thầy giáo hướng dẫn đã góp phần vô cùng quan trọng cho sự

thành công của luận văn. Tác giả còn nhận được sự giúp đỡ, tạo điều kiện của Ban

giám đốc Trung tâm Địa chất và Khoáng sản Biển, Phòng Đào tạo sau đại học

Trường ĐHKHTN; sự giúp đỡ, góp ý kiến quí báu của các thầy cô trong và ngoài

khoa Địa lý; sự giúp đỡ, góp ý xây dựng của các bạn đồng nghiệp. Nhân đây, tác giả

xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đối với những sự giúp đỡ quí báu đó.

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU . 5

CHƯƠNG 1. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI KHU VỰC

ĐÀ NẴNG . 8

1.1 ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN 8

1.1.1 Vị trí địa lý . 8

1.1.2 Đặc điểm địa hình 8

1.1.3 Đặc điểm hải văn 10

1.2 ĐẶC ĐIỂM KINH TẾ - XÃ HỘI . 10

1.2.1 Dân cư 10

1.2.2 Các hoạt động phát triển kinh tế 11

CHƯƠNG 2. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU. 16

2.1 LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN KHU

VỰC ĐÀ NẴNG . 16

2.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 19

2.2.1 Khái niệm về tài nguyên 19

2.2.2 Phân loại tài nguyên . 19

2.2.3 Phương pháp luận . 20

2.2.4 Phương pháp nghiên cứu 23

CHƯƠNG 3. ĐẶC ĐIỂM TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN KHU VỰC ĐÀ

NẴNG 25

3.1 TÀI NGUYÊN KHÍ HẬU . 25

3.1.1 Tài nguyên nhiệt . 25

3.1.2 Tài nguyên mưa, ẩm . 28

3.1.3 Tài nguyên gió 31

3.2 TÀI NGUYÊN ĐẤT . 33

3.3 TÀI NGUYÊN NƯỚC . 35

3.3.1 Tài nguyên nước mặt 35

3.3.2 Tài nguyên nước dưới đất 39

3.4 TÀI NGUYÊN SINH VẬT 46

3.4.1 Tiềm năng tài nguyên rừng 46

3.4.2 Tài nguyên sinh vật biển 54

3.5 TÀI NGUYÊN KHOÁNG SẢN 60

3.5.1 Tài nguyên khoáng sản vùng lục địa ven biển . 60

3.5.2 Tài nguyên khoáng sản biển . 63

3.6 TÀI NGUYÊN VỊ THẾ . 64

CHƯƠNG 4. ĐỊNH HƯỚNG SỬ DỤNG HỢP LÝ TÀI NGUYÊN THIÊN

NHIÊN PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG . 68

4.1 MỤC TIÊU VÀ NGUYÊN TẮC SỬ DỤNG HỢP LÝ TÀI NGUYÊN

THIÊN NHIÊN 68

4.1.1 Mục tiêu . 68

4.1.2 Nguyên tắc . 69

4.2 ĐỊNH HƯỚNG SỬ DỤNG HỢP LÝ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN 71

4.2.1 Phát triển kinh tế - xã hội . 73

4.2.2 Bảo tồn, bảo vệ tài nguyên . 76

4.2.3 Bảo vệ môi trường và phòng tránh thiên tai 76

4.2.4 Đảm bảo an ninh – quốc phòng . 77

4.3 CÁC GIẢI PHÁP SỬ DỤNG HỢP LÝ TÀI NGUYÊN THIÊN

NHIÊN VÀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN BỀN

VỮNG . 77

4.3.1 Giải pháp quy hoạch 77

4.3.2 Giải pháp quản lý tài nguyên . 79

4.3.3 Giải pháp khoa học và công nghệ 86

4.3.4 Giải pháp tuyên truyền, giáo dục và nâng cao năng lực 88

4.3.5 Giải pháp bảo vệ môi trường và phòng tránh thiên tai 89

KẾT LUẬN . 91

TÀI LIỆU THAM KHẢO. 9