Mục lục

Lời cam đoan ........ 2

Danh mục các chữ viết tắt....... 4

Danh mục bảng biểu ...... 5

Mở đầu ....... 6

Chương 1: Cơ sở khoa học của chính sách quản lý nhà nước

về thương mại....... 12

1.1. Bản chất của thương mại trong nền kinh tế thị trờng .. 12

1.2. Tính tất yếu khách quan và nội dung của chính sách quản lý nhànướcvề thương mại trong nền kinh tế thị trờng. .. 36

1.3. Kinh nghiệm của một sốnước về chính sách quản lý nhànước vềthương mại và bài học đối với Lào... 66

Chương 2: Chính sách quản lý nhànước Về thương mại của nước

CHDCND Lào trong thời gian qua và những vấn đề đặt ra ... 84

2.1. Khái quát thực trạng kinh tế và thương mại nước Cộng hòa Dân

chủ Nhân dân Lào ...... 84

2.2. Thực trạng quản lý nhànướcvề thương mại ở CHDCND Lào ....... 102

2.3. Đánh giá chung và một số bài học kinh nghiệm của quá trình đổi mới chính sách quản lý nhànướcvề thương mại của Lào thời gian qua ... 132

Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện chính sách quản lý nhànước về thương mại củanước CHDCND Lào đến năm 2020 .... 139

3.1. Phương hướngchiến lợc phát triển thương mại của Lào ..... 139

3.2. Quan điểm, nguyên tắc, mục tiêu, phương hướng và nội dung hoàn thiện chính sách quản lý nhà nước về thương mại của nướcCHDCND Lào đến năm 2020 ..... 51

3.3. Giải pháp đổi mới chính sách quản lý nhànướcvề thương mại củanướcCHDCND lào đến năm 2020........ 172

Kết luận . 199

Tài liệu tham khảo .... 203

Phụ lục

Mở đầu

1. Tính cấp thiết của đề tài

Các Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VII, VIII của Đảng Nhân dân Cách mạng (NDCM) Lào đề ra chương trình cải cách hành chính và đổi mới cơ chế, chính sách quản lý kinh tế của Nhànướcđối với tất cả các lĩnh vực, các ngành, trong đó có ngành thương mại nhằm thực hiện mục tiêu chiến lợc phát triển kinh tế - xã hội của Cộng hòa Dân chủ Nhân dân (CHDCND) Lào đến năm 2020.

Hoàn thiện quản lý nhànướcvề kinh tế là hoàn thiện cơ chế, chính sách và hệ thống tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực và hiệu quả bộ máy quản lý,đảm bảo thực hiện những mục tiêu chiến lợc phát triển kinh tế - xã hội củaĐảng và Nhànướcđề ra. Vì vậy, đòi hỏi tất cả các ngành kinh tế quốc dân nói chung và ngành thương mại nói riêng phải đổi mới chính sách quản lý cho phù hợp với điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế.

Với cơ cấu kinh tế "nông lâm - công nghiệp và dịch vụ" ở CHDCND Lào, ngành thương mại có vai trò rất quan trọng trong quá trình chuyển đổi nền kinh tế tự nhiên, tự cung tự cấp sang nền kinh tế thị trờng, góp phần tăng trởng và phát triển kinh tế, giải quyết việc làm, tăng thu nhập dân c, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của toàn xã hội, thực hiệnchính sách xóađói giảm nghèo, đanướcLào thoát khỏi tình trạng nghèo nàn và lạc hậu.

Thực hiện đờng lối chính sách kinh tế mới của Đảng NDCM Lào, từ năm 1990 đến nay ngành thương mại Lào đã có những bớc phát triển, đạt được thành tích đáng kể, góp phần đắc lực vào việc thực hiện hai nhiệm vụ chiến lợc: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Quản lý nhànước trong lĩnh vực thương mại có những bớc đổi mới rõ rệt nhất là về chính sách thị trờng, mặt hàng và đối tác ngày càng đa dạng phong phú. Tuy nhiên, so với yêu cầu, mục tiêu và nhiệm vụ mới thì trình độ quản lý Nhànướcvề thương mại Lào hiệnnay còn có nhiều bất cập, khiếm khuyết, kém hiệu lực, hiệu quả, cần phải tiếp tục đổi mới cho ngang tầm thời đại hội nhập.

Thế kỷ XXI, xu thế hội nhập kinh tế khu vực và toàn cầu, vừa hợp tác vừa cạnh tranh giữa cácnướcngày càng gia tăng. CHDCND Lào đã là thành viên của Hiệp hội cácnướcĐông Nam á (ASEAN), tham gia khu vực thương mại tự do ASEAN (AFTA), chuẩn bị điều kiện gia nhập tổ chức thương mại thếgiới (WTO). Để thích ứng với điều kiện mở cửa, hội nhập, thực hiện nghĩa vụthành viên của tổ chức khu vực thương mại tự do ASEAN (AFTA - ASEAN Free Trade Area), tổ chức thương mại thế giới (WTO - World Trade Organization) và các tổ chức kinh tế - thương mại quốc tế khác, CHDCND Lào nhất thiết phải đổi mới chính sách kinh tế, cơ chế quản lý kinh tế nói chung, chính sách thương mại nói riêng. Đây là một vấn đề thiết thực nhằm tạo điều kiện phát triển thương mại, nắm bắt thời cơ, phát huy nội lực và lợi thế của đất nước , tạo điều kiện cho sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa, phát triển nền kinh tế quốc dân của CHDCND Lào.

Với những lý do trên đây, đề tài: Hoàn thiện chính sách quản lý của Nhànướcvề thương mại củanướcCộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào đến năm 2020" được chọn làm đề tài luận án tiến sĩ kinh tế.

2. Tình hình nghiên cứu của đề tài:

Vấn đề đổi mới cơ chế, chính sách quản lý nhànướcvề thương mại trong quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung - quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế thị trờng định hướng xã hội chủ nghĩa cũng đã được nhiều nhà khoa học, nhà kinh tế và nhà quản lý nghiên cứu ở Lào, Việt Nam và một số nước . Có rất nhiều bài viết, bài nghiên cứu dới dạng chuyên đề,

được đăng trên các báo chí và tạp chí, có một số công trình luận án tiến sĩ: "Hoàn thiện quản lý nhànước về thương mại ởnước CHDCND Lào" của Chăn seng Phim Ma Vông (2003), "Tiếp tục đổi mới quản lý Nhànướcđối với hoạt động thương mại trên địa bàn tỉnh Phú Thọ" của thạc sĩ Quách ĐứcHùng, (1999), Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhànước"Hoàn thiện và hoàn thiện quản lý nhànướcvề thương mại trên thị trờng nội địanướcta thời kỳđến năm 2020" (2003) của Bộ Thương mại. Một số cao học và nghiên cứu sinh Lào tại Học viện chính trị Quốc gia (CTQG) Hồ Chí Minh và tại Đại học KTQD cũng đã có đóng góp nghiên cứu chính sách, cơ chế quản lý kinh tế trên những lĩnh vực khác nhau:

- Đề tài về "Công nghiệp hóa - hiện đại hóa ở Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào - Những giải pháp cơ bản tạo tiền đề", Luận án tiến sĩ kinh tế của Khăm Pheng SAY SÔM PHENG, Khoa kinh tế chính trị xã hội chủ nghĩa (XHCN), Học viện CTQG Hồ Chí Minh, 2001.

- Đề tài về "Phát triển thị trờng nông thôn Cộng hòa Dân chủ Nhân dânLào", Luận án tiến sĩ kinh tế của Bun Thi Kha My Xay, Khoa Kinh tế chính trị XHCN, Học viện CTQG Hồ Chí Minh, 1998.

- Đề tài về "Quan điểm và chính sách phát triển thị trờng hàng hóanông thôn ở Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào", Luận án tiến sĩ kinh tế của Phonvilay Phêngđarachăn, Khoa Quản lý kinh tế, học viện CTQG Hồ Chí Minh, 2002.

- Đề tài về "Hoàn thiện quản lý nhànướcnhằm phát triển ngành công nghiệp trong quá trình chuyển sang nền kinh tế thị trờng ở Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào", Luận án tiến sĩ kinh tế của Kông Chăc NOKEO, Khoa Quản lý kinh tế, Học viện CTQG Hồ Chí Minh, 1998.

- Đề tài về "Hoàn thiện quản lý nhànướcvề giá cả ở Cộng hòa Dân chủNhân dân Lào", Luận án tiến sĩ kinh tế của Liên Thi KEO, Khoa Kinh tế phát triển, Học viện CTQG Hồ Chí Minh, 2001.

- Đề tài về "Tiếp tục đổi mới quản lý ngân sách nhànướcở Cộng hòaDân chủ Nhân dân Lào", Luận án tiến sĩ kinh tế của Khăm PhongBUTĐAVÔNG, Khoa Quản lý Kinh tế, Học viện CTQG Hồ Chí Minh, 1998.

- Các luận văn thạc sĩ về đổi mới quản lý thương mại trên địa bàn tỉnh Khăm Muộn và tỉnh Viêng Chăn của Bounna Hanexingxay, Vilayxắc… tại khoa Thương mại - Đại học Kinh tế Quốc dân.

Tuy nhiên, cha có công trình khoa học nào nghiên cứu một cách có hệ thống về "Hoàn thiện chính sách quản lý Nhànước về thương mại của CHDCND Lào đến năm 2020" làm đề tài nghiên cứu luận án tiến sĩ kinh tế. Bởi vậy, tôi chọn đề tài này làm đề tài luận án tiến sĩ kinh tế của mình.

3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ của luận án

Mục đích của luận án là làm rõ một số vấn đề chính sách quản lý nhànướcvề thương mại trong quá trình chuyển sang nền kinh tế thị trờng; đánh giá thực trạng của chính sách quản lý Nhànướcvề thương mại ở CHDCND Lào, từ đó đề xuất phương hướngvà giải pháp nhằm hoàn thiện chính sách quản lý Nhànướcvề thương mại ở CHDCND Lào đến năm 2020, đặc biệt là các vấn đề chính sách, thị trờng, mặt hàng và đối tác thương mại trong thờiđại hội nhập kinh tế quốc tế.

Để thực hiện mục đích trên, luận án có một số nhiệm vụ cụ thể sau:

- Nghiên cứu một số vấn đề có tính lý luận làm cơ sở khoa học cho việc hoàn thiện chính sách thương mại.

- Xác định những nội dung cơ bản của chính sách quản lý Nhànướcvề thương mại và tính tất yếu khách quan của hoàn thiện chính sách quản lý Nhànướcvề thương mại trong quá trình hội nhập vào nền kinh tế thị trờng thế giới, nghiên cứu kinh nghiệm của Việt Nam và một sốnước trong đổi mới chính sách quản lý nhànướcvề thương mại làm bài học cho CHDCND Lào.

- Đánh giá những thành công và hạn chế trong chính sách quản lý Nhànướcvề thương mại ở CHDCND Lào trong thời kỳ từ năm 1986 đến nay rút ra những bài học kinh nghiệm hữu ích cho việc hoàn thiện chính sách quản lý nhànướcvề thương mại trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế

- Đề xuất quan điểm, nguyên tắc, nội dung, phương hướngvà giải pháp hoàn thiện chính sách quản lý Nhànướcvề thương mại củanướcCHDCND Lào đến năm 2020.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:

Đối tượng nghiên cứu của luận án là Hoàn thiện chính sách quản lý nhànướcvề thương mại, trong đó tập trung nghiên cứu những vấn đề nh cơ sở khoa học của hoàn thiện chính sách quản lý Nhànướcvề thương mại, thực trạng của chính sách quản lý nhànướcvề thương mại Lào trong quá trình hội nhập nền kinh tế thị trờng, phương hướngvà giải pháp hoàn thiện chính sách quản lý nhànướcvề thương mại trong mối quan hệ hữu cơ với các ngành kinh tế khác nh: đầu t, tài chính ngân hàng, giao thông vận tải, công nghiệp, nông nghiệp…

Luận án giới hạn nghiên cứu về chính sách quản lý Nhànướcvề thương mại củanướcCHDCND Lào, không nghiên cứu quản lý Nhànướcvề thương mại dịch vụ nói chung. Cứ liệu đánh giá thực trạng từ năm 1986 đến nay là chính sách và cơ chế, phương hướngvà giải pháp hoàn thiện chính sách quản lý nhànướcvề thương mại củanướcCHDCND Lào đến năm 2020.

5. Đóng góp mới về mặt khoa học của luận án

Đóng góp mới về mặt khoa học của luận án là góp phần luận chứng cơ sở khoa học về tính tất yếu khách quan, vai trò, chức năng và nội dung hoàn thiện chính sách quản lý Nhànướcvề thương mại trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế củanướcCộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. Trên cơ sở đó, đề xuất hệ quan điểm, nguyên tắc, mục tiêu, nội dung, phương hướngvà giải pháp hoàn thiện chính sách quản lý Nhànước về thương mại nhằm không ngừng thúcđẩy sự phát triển thương mại ở CHDCND Lào đến năm 2020.

6. Phương pháp nghiên cứu:

- Về phương pháp luận nghiên cứu: Luận án vận dụng những quan điểm và phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, những học thuyết kinh tế vàkhoa học quản lý hiện đại, tham khảo kinh nghiệm đổi mới của Việt Nam, Trung Quốc và một sốnướcphát triển.

Dựa vào những quan điểm đờng lối đổi mới của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, chủ trơng cải cách hành chính của Chính phủ làm cơ sở khoa học cho hoàn thiện chính sách quản lý Nhànướcvề thương mại đến năm 2020.

Luận án tham khảo, thừa kế các công trình, luận án, chuyên đề, các bài nghiên cứu trên cơ sở phân tích, phê phán, có chọn lọc.

- Về các phương pháp cụ thể: Luận án sử dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu nh: phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa và khái quát hóa, thống kê, phân tích, so sánh, phương pháp trừu tượng hóa.

7. Kết cấu của luận án:

Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận án được kết cấu thành 3 chương nh sau:

Chương 1: Cơ sở khoa học của chính sách quản lý nhà nước vềthương mại.

Chương 2: Chính sách quản lý nhànước về thương mại của nước CHDCND Lào trong thời gian qua và những vấn đề đặt ra.

Chương 3: Phương hướngvà giải pháp hoàn thiện chính sách quản lý nhà nước về thương mại của nước CHDCND Lào đến năm 2020.