Mở đầu

Nước tự nhiên được coi là nguồn tài nguyên vô giá đối với con người. Việt Nam được thiên nhiên ưu đãi về điều kiện tự nhiên, tài nguyên phong phú, đặc biệt là tài nguyên nước với hệ thống sông ngòi chằng chịt. Kinh tế phát triển, quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa diễn ra mạnh mẽ, kéo theo việc các làng nghề mọc lên tự phát, khiến cho lượng chất ô nhiễm thải ra môi trường tăng lên nhanh chóng, trong đó môi trường nước sông bị ảnh hưởng nặng nề. Việc ngăn chặn mức độ gia tăng ô nhiễm ở các lưu vực sông và trả lại sự trong lành của các dòng sông là một nhiệm vụ cấp bách hiện nay. "Tài nguyên nước cần được quản lý tốt hơn nữa để tránh rơi vào tình trạng suy thoái nguồn nước"(Des Cleary- Trưởng nhóm Dự án “Đánh giá tổng quan ngành nước Việt Nam", 29-10-2008).

Muốn vậy, yêu cầu đầu tiên là chất lượng môi trường nước cần được quản lý chặt chẽ và toàn diện. Tuy nhiên công tác này ở nước ta hiện nay còn rất yếu.

Sử dụng các phần mềm mô phỏng chất lượng nước, tính toán sự lan truyền khuyếch tán chất ô nhiễm trong nước nhằm xác định khả năng chịu tải chất ô nhiễm của nguồn nước, là cách quản lý chất lượng nước sông hiệu quả, có độ chính xác phù hợp và tiết kiệm thời gian, được ứng dụng rất nhiều trên thế giới, vì vậy, là công việc hết sức cấp thiết nhằm thực hiện việc quản lý chất lượng nước sông thực tế hơn. Ở Việt Nam, các phần mềm mô hình hóa các thông số chất lượng nước mặt đã được sử dụng khá nhiều nhưng các kết quả còn chưa đạt độ chính xác cao do thiếu dữ liệu, do dữ liệu không đồng bộ và một phần quan trọng do người sử dụng chưa hiểu rõ bản chất mô hình.

Phần mềm mô hình hóa chất lượng môi trường nước Qual2K là một công cụ được sử dụng rộng rãi trên thế giới, phục vụ nghiên cứu ảnh hưởng của những chất ô nhiễm thông thường đến chất lượng nước sông, tuy nhiên các nghiên cứu của Việt Nam về phần mềm này còn rất ít, vì vậy, nó được chọn làm đối tượng của nghiên cứu.

Đối tượng sử dụng phần mềm ở đây là các nhánh của lưu vực sông Cầu, một lưu vực sông lớn, quan trọng của vùng đồng bằng Bắc Bộ, có vị trí địa lý đặc biệt, đa dạng và phong phú về tài nguyên cũng như về lịch sử phát triển KT - XH của các tỉnh nằm trên lưu vực. Chất lượng môi trường nước của các con sông thuộc lưu vực đang bị suy giảm nhanh chóng do tác động của các hoạt động phát triển kinh tế, do các khu công nghiệp, khu đô thị, làng nghề, các cơ sở sản xuất mọc lên rất nhanh thiếu sự quản lý chặt chẽ đối với các vấn đề môi trường. Trong khi đó hàng triệu người sống trong lưu vực sử dụng nước sông Cầu phục vụ cho các nhu cầu khác nhau của cuộc sống. Vì vậy, đòi hỏi chất lượng công tác quản lý tốt hơn, toàn diện hơn trở nên vô cùng cấp thiết.