[FONT=&]PHẦN[FONT=&] I.[FONT=&] MỞ ĐẦU

[FONT=&]1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ

[FONT=&]Xác định giới tính phôi động vật có thể mang lại hiệu quả trong chăn nuôi, nhất là đối với động vật cao sản như bò sữa. Nhờ xác định giới tính, ta có thể quyết định nuôi động vật có giới tính mong muốn để giảm chi phí chăn nuôi, và góp phần phục hồi một số loài động vật quí hiếm nhưng gặp khó khăn trong vấn đề sinh sản và đang có nguy cơ tiệt chủng. Chính vì thế, các nhà khoa học luôn tìm cách xác định giới tính.

[FONT=&]Cho đến ngày nay, rất nhiều phương pháp xác định giới tính đã được thực hiện. Những phương pháp bao gồm lai tại chỗ và phát huỳnh quang để xác định nhiễm sắc thể (NST) Y, phân tích NST hoặc xác định kháng nguyên H - Y có trên bề mặt các tế bào phôi đực đã được tiến hành rất nhiều. Tuy vậy, các phương pháp này hoặc có độ tin cậy không cao hoặc bị hạn chế về lượng mẫu dùng (đòi hỏi dùng lượng mẫu DNA quá lớn mà phôi khó cung cấp được). Ngoài các phương pháp trên, người ta còn phát hiện ra phương pháp PCR (polymerase chain reaction). Đây là phương pháp xác định giới tính bằng cách khuếch đại đoạn DNA (deoxyribonucleic acid) đặc trưng cho giới tính đực hiện diện trên NST Y. Phương pháp này có độ tin cậy cao và khá nhạy vì có thể tiến hành với lượng mẫu DNA ban đầu tương đối nhỏ.

[FONT=&]Ở Việt Nam, tiềm năng phát triển chăn nuôi động vật rất lớn, nhất là gia súc, gia cầm. Để phát triển chăn nuôi, định hướng nuôi con gì, giới tính nào, số lượng bao nhiêu là rất quan trọng. Việc tiền chọn lọc giới tính giúp cho ta hoạch định sẽ nuôi bao nhiêu thú cung cấp sữa, bao nhiêu thú cung cấp thịt và vẫn giữ đúng định hướng ấy mà lại giảm thiểu đáng kể tổn thất về kinh tế.

[FONT=&]Hiện tại, Việt Nam đang cố gắng tạo được đàn bò có số lượng và chất lượng đủ đáp ứng về thịt và sữa cho người tiêu dùng trong nước, một phần có thể xuất khẩu. Khi đó, việc nhập phôi đông lạnh hoặc tạo hàng loạt phôi được phân biệt giới tính rõ ràng bằng các kỹ thuật chẩn đoán giới tính hiện đại sẽ là hai trong số những giải pháp cho vấn đề này. Vì phôi đông lạnh được phân biệt giới tính trước thì quá đắt, cho nên việc tạo phôi động vật nhân tạo là hướng giải quyết mang tầm chiến lược về kinh tế và khoa học. Mặc khác, việc tạo ra được phôi của động vật cao sản không phải là vấn đề đơn giản ở Việt Nam trong thời điểm hiện tại, nhất là ở những cơ sở nhỏ. Do đó, để thiết lập các qui trình xác định giới tính phôi sẽ gặp khó khăn ở nguồn mẫu. Thế nhưng, nếu không thiết lập qui trình xác định giới tính, đến khi đã tạo được phôi thì sẽ không thể nào phân biệt được giới tính. Lúc đó, phải mất nhiều thời gian để tìm ra qui trình. Chính vì thế, đề tài này sẽ sử dụng các nguồn mẫu như cơ, lông bò để thiết lập qui trình chẩn đoán giới tính. Khi tạo được phôi bò, lúc đó sẽ dùng qui trình này để xác định giới tính phôi tạo ra. Đó chính là ý nghĩa cấp thiết của đề tài.

[FONT=&] 1.2 MỤC TIÊU VÀ YÊU CẦU

[FONT=&]1.2.1 Mục tiêu

[FONT=&]Tìm ra qui trình PCR phù hợp để xác định giới tính của các giống bò ta Vàng, lai Sind và bò sữa Hà Lan dựa trên sự khuếch đại đoạn DNA chuyên biệt giới tính đực.

[FONT=&]1.2.2 Yêu cầu

- Ly trích DNA từ mẫu cơ và lông của 3 giống bò (ta Vàng, lai Sind và bò sữa Hà Lan).

[FONT=&]- Xác định chu trình nhiệt cho qui trình PCR thành công.

[FONT=&]- Thử nghiệm loại Taq polymerase dùng trong qui trình PCR.

[FONT=&]- Ứng dụng qui trình PCR tìm được để xác định giới tính ba giống bò ta Vàng, lai Sind, và sữa Hà Lan.

MỤC LỤC

NỘI DUNG TRANG

Bìa . i

Trang tựa . ii

Lời cảm tạ iii

Tóm tắt khóa luận . iv

Mục lục v

Danh sách các chữ viết tắt . vii

Danh sách các bảng . viii

Danh sách các hình và biểu đồ . ix

PHẦN I. MỞ ĐẦU 1

1.1 Đặt vấn đề . 1

1.2 Mục tiêu và yêu cầu 2

1.2.1 Mục tiêu . 2

1.2.2 Yêu cầu 2

PHẦN II. TỔNG QUAN TÀI LIỆU . 3

2.1 Khái quát về nguồn mẫu chiết xuất DNA 3

2.1.1 Đặc điểm về ngoại hình các giống bò . 3

2.1.2 Đặc điểm về nguồn mô chiết xuất DNA . 3

2.1.2.1 Một vài đặc điểm về cơ bò . 3

2.1.2.2 Một vài đặc điểm về lông bò 3

2.2 Cơ sở xác định giới tính 4

2.2.1 Lịch sử khám phá cơ chế xác định giới tính tự nhiên ở động vật 4

2.2.2 Sơ lược về NST giới tính . 5

2.2.2.1 Các gen trên NST Y . 6

2.2.2.2 Các gen trên NST X . 8

2.3 Các phương pháp xác định giới tính . 9

2.3.1 Kiểm tra hoạt động enzyme liên kết NST . 9

2.3.2 Phản ứng miễn dịch đối với kháng nguyên chuyên biệt giới tính 10

2.3.3 Phân tích di truyền tế bào để xác định giới tính 11

2.3.4 Sử dụng đoạn dò DNA chuyên biệt NST Y để phân biệt giới tính phôi . 11

2.3.5 Phân biệt giới tính bằng kỹ thuật polymerase chain reaction (PCR) . 12

2.3.5.1 Cơ sở phản ứng PCR dùng để phân biệt giới tính 12

2.3.5.2 Một số công trình xác định giới tính bằng PCR 13

PHẦN III. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 15

3.1 Nội dung nghiên cứu . 15

3.2 Thời gian và địa điểm tiến hành 15

3.3 Vật liệu . 15

3.3.1 Nguồn mẫu chiết xuất DNA . 15

3.3.2 Đoạn mồi . 15

3.4 Phương pháp tiến hành . 16

3.4.1 Lấy và bảo quản mẫu 16

3.4.2 Ly trích DNA 16

3.4.2.1 Ly trích DNA từ cơ 16

3.4.2.2 Ly trích DNA từ lông . 18

3.4.3 Multiplex PCR xác định giới tính 19

3.4.3.1 Xây dựng qui trình PCR xác định giới tính bò 19

3.4.3.2 Áp dụng qui trình PCR để xác định giới tính bò . 20

3.4.4 Điện di và quan sát sản phẩm PCR 20

3.4.4.1 Chuẩn bị gel agarose 1,5% . 21

3.4.4.2 Điện di sản phẩm PCR 21

3.5 Xử lý số liệu . 21

PHẦN IV. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN . 22

4.1 Ly trích DNA . 22

4.1.1 So sánh DNA ly trích từ cơ thu hồi theo hai mức độ làm khô . 22

4.1.2 So sánh DNA ly trích từ cơ và lông . 22

4.1.3 Kết quả ly trích DNA từ gốc lông và ngọn lông 23

4.2 PCR xác định giới tính 25

4.2.1 Kết quả xây dựng qui trình PCR 25

4.2.1.1 So sánh hai chu trình nhiệt . 25

4.2.1.2 Thử nghiệm ba loại Taq 26

4.2.2 Áp dụng qui trình PCR 28

4.2.2.1 Xác định giới tính của ba giống bò với DNA từ cơ . 28

4.2.2.2 Kết quả PCR với DNA từ cơ được phơi khô theo hai mức độ . 29

4.2.2.3 So sánh kết quả PCR trên DNA của cơ và lông . 30

PHẦN V. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ . 32

5.1 Kết luận 32

5.2 Đề nghị 32

TÀI LIỆU THAM KHẢO . 33

PHỤ LỤC 36

[FONT=&]