ĐÁNH GIÁ CÁC MÔ HÌNH SẢN XUẤT VÀ SINH KẾ NÔNG HỘ VÙNG CHUYỂN ĐỔI HUYỆN HỒNG DÂN, TỈNH BẠC LIÊU

Chương 1 MỞ ĐẦU .1

1.1 Đặt vấn đề . .1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu 2

Chương 2 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU . 3

2.1 Giới thiệu những vấn đề có liên quan 3

2.1.1 Một số kết quả nghiên cứu về chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp ở ĐBSCL 3

2.1.2 Một số kết quả nghiên cứu về sinh kế của nông dân ở ĐBSCL 5

2.1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến đời sống nông dân vùng chuyển đổi tỉnh Bạc Liêu . 6

2.2 Các nguồn vốn của nông hộ .8

Chương 3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .10

3.1 Phương pháp chọn điểm nghiên cứu và chọn mẫu .10

3.1.1 Chọn điểm nghiên cứu 10

3.1.2 Chọn mẩu điều tra .11

3.2 Phương pháp thu thập số liệu 11

3.2.1 Thu thập số liệu thứ cấp: .11

3.2.2 Số liệu sơ cấp 12

3.2.3 Đánh giá nông thôn có sự tham gia PRA . 12

3.2.4 Phương pháp phân tích SWOT 13

3.3 Phương pháp phân tích .13

3.3.1 Phân tích sinh kế nông hộ .13

3.3.2 Đánh giá tác động của việc chuyển đổi mô hình sản xuất đến thu nhập của nông dân

15

3.4 Phạm vi và giới hạn nghiên cứu 16

3.4.1 Đối tượng nghiên cứu 16

3.4.2 Phạm vi nghiên cứu 16

3.5 Tiến trình nghiên cứu đề tài 16

Chương 4 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN .17

4.1. Hiện trạng, các khó khăn và các yếu tố ảnh hưởng đến tính bền vững của các mô hình canh tác

trong vùng chuyển đổi 17

4.1.1 Thông tin tổng quát về các điểm khảo sát, điều tra 17

4.1.2 Tình trạng kinh tế vùng khảo sát . 18

4.1.3 Quá trình chuyển đổi cơ cấu sản xuất và xu hướng phát triển của vùng chuyển đổi . 19

4.1.3.1 Quá trình sử dụng đất và các mô hình sản xuất 19

4.1.3.2 Sự thay đổi về môi trường nước và hệ thống thuỷ lợi .21

4.1.4 Sự hỗ trợ và dịch vụ của các tổ chức đến sự phát triển của vùng chuyển đổi .23

4.1.5 Sự đa dạng về công tác chuyển giao khoa học kỹ thuật ở vùng chuyển đổi .23

4.1.6 Những trở ngại và cơ hội 26

4.2 Tác động của các yếu tố chính sách lên sự chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp tại huyện Hồng

Dân .29

4.3 Tác động của việc chuyển đổi cơ cấu sản xuất lên đời sống kinh tế, xã hội của nông dân huyện

Hồng Dân 31

4.3.1 Sự thay đổi về nguồn lao động và sử dụng đất đai 31

4.3.1.1 Đối với nhóm hộ canh tác lúa-tôm . 31

4.3.1.2 Đối với nhóm hộ canh tác chuyên tôm quảng canh cải tiến . .33

4.3.1.3 Đối với nhóm hộ canh tác tôm kết hợp cua/cá .34

4.3.1.4 Nhận xét chung .36

4.3.2. Thay đổi về giá trị sản xuất nông, ngư nghiệp .37

4.3.2.1 Đối với nhóm hộ canh tác lúa-tôm .37

4.3.2.2 Đối với nhóm hộ canh tác chuyên tôm quảng canh cải tiến 38

4.3.2.3 Đối với nhóm hộ canh tác tôm kết hợp cua/cá .40

4.3.2.4 Nhận xét chung .40

4.3.3. Thay đổi về tổng thu nhập và thu nhập từ nông, ngư nghiệp .41

4.3.3.1. Đối với nhóm hộ canh tác lúa-tôm .41

4.3.3.2 Đối với nhóm hộ canh tác chuyên tôm quảng canh cải tiến 42

4.3.3.3 Đối với nhóm hộ canh tác tôm kết hợp cua/cá .44

4.3.3.4 Nhận xét chung .45

4.3.4. Thay đổi về tiêu dùng và tích lũy .45

4.3.4.1 Đối với nhóm hộ canh tác lúa-tôm .45

4.3.4.2 Đối với nhóm hộ canh tác chuyên tôm quảng canh cải tiến 46

4.3.4.3 Đối với nhóm hộ canh tác tôm kết hợp cua/cá 47

4.3.4.4 Nhận xét chung 48

4.3.5 Phân tích khung sinh kế nông hộ tại các điểm khảo sát 49

4.3.5.1 Phân tích về khía cạnh các yếu tố dễ bị tôn thương 49

a. Phân tích xu hướng: 49

b. Phân tích yếu tố rũi ro ( Cú sốc): 51

c. Phân tích yếu tố thời vụ: .51

4.3.5.2 Phân tích vốn sinh kế nông hộ 52

a. Vốn tự nhiên: .52

b. Vốn nhân lực: 53

c. Vốn xã hội: 54

d. Vốn vật chất: 55

e. Vốn tài chính: 56

4.3.5.3 Phân tích chính sách và những thực thi .56

a. Tác động của các chính sách và những thực thi 56

b. Chính sách đầu tư tín dụng 57

4.3.5.4 Phân tích các chiến lược của nông hộ 59

a. Hệ thống canh tác chuyên tôm quãng canh .59

b. Hệ thống canh tác tôm kết hợp cua/cá .60

c. Hệ thống canh tác Lúa – Tôm 61

4.3.5.5 Phân tích thành quả đời sống nông hộ 63

4.3.5.6 Đánh giá độ bền vững kinh tế của các mô hình chuyển đổi đã điều tra 68

a. Hệ thống canh tác chuyên tôm quảng canh cải tiến 68

b. Hệ thống Tôm – Kết hợp cua/cá .70

c. Hệ thống canh tác Lúa – Tôm: .71

4.3.5.7 Các tác nhân ảnh hưởng đến độ bền vững .72

a. Tác động của điều kiện tự nhiên và môi trường 72

b. Tác động của thị trường và hệ thống tiêu thụ 73

c. Tác động của quy mô sản xuất 73

d. Tác động của quy hoạch Nông Nghiệp 74

e. Tác động của các nguồn lực đầu vào và tác động ngoại vi . .74

4.4 Các giải pháp về kỹ thuật và chính sách 74

4.4.1 Các giải pháp về kỹ thuật 74

4.4.2 Các giải pháp về chính sách 75

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

a. Vốn tự nhiên: .52

b. Vốn nhân lực: 53

c. Vốn xã hội: 54

d. Vốn vật chất: 55

e. Vốn tài chính: 56

4.3.5.3 Phân tích chính sách và những thực thi .56

a. Tác động của các chính sách và những thực thi 56

b. Chính sách đầu tư tín dụng 57

4.3.5.4 Phân tích các chiến lược của nông hộ 59

a. Hệ thống canh tác chuyên tôm quãng canh .59

b. Hệ thống canh tác tôm kết hợp cua/cá .60

c. Hệ thống canh tác Lúa – Tôm 61

4.3.5.5 Phân tích thành quả đời sống nông hộ 63

4.3.5.6 Đánh giá độ bền vững kinh tế của các mô hình chuyển đổi đã điều tra 68

a. Hệ thống canh tác chuyên tôm quảng canh cải tiến 68

b. Hệ thống Tôm – Kết hợp cua/cá .70

c. Hệ thống canh tác Lúa – Tôm: .71

4.3.5.7 Các tác nhân ảnh hưởng đến độ bền vững .72

a. Tác động của điều kiện tự nhiên và môi trường 72

b. Tác động của thị trường và hệ thống tiêu thụ 73

c. Tác động của quy mô sản xuất 73

d. Tác động của quy hoạch Nông Nghiệp 74

e. Tác động của các nguồn lực đầu vào và tác động ngoại vi . .74

4.4 Các giải pháp về kỹ thuật và chính sách 74

4.4.1 Các giải pháp về kỹ thuật 74

4.4.2 Các giải pháp về chính sách 75

ĐÁNH GIÁ CÁC MÔ HÌNH SẢN XUẤT VÀ SINH KẾ NÔNG HỘ VÙNG CHUYỂN ĐỔI HUYỆN HỒNG DÂN, TỈNH BẠC LIÊU

Chương 1 MỞ ĐẦU .1

1.1 Đặt vấn đề . .1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu 2

Chương 2 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU . 3

2.1 Giới thiệu những vấn đề có liên quan 3

2.1.1 Một số kết quả nghiên cứu về chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp ở ĐBSCL 3

2.1.2 Một số kết quả nghiên cứu về sinh kế của nông dân ở ĐBSCL 5

2.1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến đời sống nông dân vùng chuyển đổi tỉnh Bạc Liêu . 6

2.2 Các nguồn vốn của nông hộ .8

Chương 3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .10

3.1 Phương pháp chọn điểm nghiên cứu và chọn mẫu .10

3.1.1 Chọn điểm nghiên cứu 10

3.1.2 Chọn mẩu điều tra .11

3.2 Phương pháp thu thập số liệu 11

3.2.1 Thu thập số liệu thứ cấp: .11

3.2.2 Số liệu sơ cấp 12

3.2.3 Đánh giá nông thôn có sự tham gia PRA . 12

3.2.4 Phương pháp phân tích SWOT 13

3.3 Phương pháp phân tích .13

3.3.1 Phân tích sinh kế nông hộ .13

3.3.2 Đánh giá tác động của việc chuyển đổi mô hình sản xuất đến thu nhập của nông dân

15

3.4 Phạm vi và giới hạn nghiên cứu 16

3.4.1 Đối tượng nghiên cứu 16

3.4.2 Phạm vi nghiên cứu 16

3.5 Tiến trình nghiên cứu đề tài 16

Chương 4 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN .17

4.1. Hiện trạng, các khó khăn và các yếu tố ảnh hưởng đến tính bền vững của các mô hình canh tác

trong vùng chuyển đổi 17

4.1.1 Thông tin tổng quát về các điểm khảo sát, điều tra 17

4.1.2 Tình trạng kinh tế vùng khảo sát . 18

4.1.3 Quá trình chuyển đổi cơ cấu sản xuất và xu hướng phát triển của vùng chuyển đổi . 19

4.1.3.1 Quá trình sử dụng đất và các mô hình sản xuất 19

4.1.3.2 Sự thay đổi về môi trường nước và hệ thống thuỷ lợi .21

4.1.4 Sự hỗ trợ và dịch vụ của các tổ chức đến sự phát triển của vùng chuyển đổi .23

4.1.5 Sự đa dạng về công tác chuyển giao khoa học kỹ thuật ở vùng chuyển đổi .23

4.1.6 Những trở ngại và cơ hội 26

4.2 Tác động của các yếu tố chính sách lên sự chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp tại huyện Hồng

Dân .29

4.3 Tác động của việc chuyển đổi cơ cấu sản xuất lên đời sống kinh tế, xã hội của nông dân huyện

Hồng Dân 31

4.3.1 Sự thay đổi về nguồn lao động và sử dụng đất đai 31

4.3.1.1 Đối với nhóm hộ canh tác lúa-tôm . 31

4.3.1.2 Đối với nhóm hộ canh tác chuyên tôm quảng canh cải tiến . .33

4.3.1.3 Đối với nhóm hộ canh tác tôm kết hợp cua/cá .34

4.3.1.4 Nhận xét chung .36

4.3.2. Thay đổi về giá trị sản xuất nông, ngư nghiệp .37

4.3.2.1 Đối với nhóm hộ canh tác lúa-tôm .37

4.3.2.2 Đối với nhóm hộ canh tác chuyên tôm quảng canh cải tiến 38

4.3.2.3 Đối với nhóm hộ canh tác tôm kết hợp cua/cá .40

4.3.2.4 Nhận xét chung .40

4.3.3. Thay đổi về tổng thu nhập và thu nhập từ nông, ngư nghiệp .41

4.3.3.1. Đối với nhóm hộ canh tác lúa-tôm .41

4.3.3.2 Đối với nhóm hộ canh tác chuyên tôm quảng canh cải tiến 42

4.3.3.3 Đối với nhóm hộ canh tác tôm kết hợp cua/cá .44

4.3.3.4 Nhận xét chung .45

4.3.4. Thay đổi về tiêu dùng và tích lũy .45

4.3.4.1 Đối với nhóm hộ canh tác lúa-tôm .45

4.3.4.2 Đối với nhóm hộ canh tác chuyên tôm quảng canh cải tiến 46

4.3.4.3 Đối với nhóm hộ canh tác tôm kết hợp cua/cá 47

4.3.4.4 Nhận xét chung 48

4.3.5 Phân tích khung sinh kế nông hộ tại các điểm khảo sát 49

4.3.5.1 Phân tích về khía cạnh các yếu tố dễ bị tôn thương 49

a. Phân tích xu hướng: 49

b. Phân tích yếu tố rũi ro ( Cú sốc): 51

c. Phân tích yếu tố thời vụ: .51

4.3.5.2 Phân tích vốn sinh kế nông hộ 52

a. Vốn tự nhiên: .52

b. Vốn nhân lực: 53

c. Vốn xã hội: 54

d. Vốn vật chất: 55

e. Vốn tài chính: 56

4.3.5.3 Phân tích chính sách và những thực thi .56

a. Tác động của các chính sách và những thực thi 56

b. Chính sách đầu tư tín dụng 57

4.3.5.4 Phân tích các chiến lược của nông hộ 59

a. Hệ thống canh tác chuyên tôm quãng canh .59

b. Hệ thống canh tác tôm kết hợp cua/cá .60

c. Hệ thống canh tác Lúa – Tôm 61

4.3.5.5 Phân tích thành quả đời sống nông hộ 63

4.3.5.6 Đánh giá độ bền vững kinh tế của các mô hình chuyển đổi đã điều tra 68

a. Hệ thống canh tác chuyên tôm quảng canh cải tiến 68

b. Hệ thống Tôm – Kết hợp cua/cá .70

c. Hệ thống canh tác Lúa – Tôm: .71

4.3.5.7 Các tác nhân ảnh hưởng đến độ bền vững .72

a. Tác động của điều kiện tự nhiên và môi trường 72

b. Tác động của thị trường và hệ thống tiêu thụ 73

c. Tác động của quy mô sản xuất 73

d. Tác động của quy hoạch Nông Nghiệp 74

e. Tác động của các nguồn lực đầu vào và tác động ngoại vi . .74

4.4 Các giải pháp về kỹ thuật và chính sách 74

4.4.1 Các giải pháp về kỹ thuật 74

4.4.2 Các giải pháp về chính sách 75

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

a. Vốn tự nhiên: .52

b. Vốn nhân lực: 53

c. Vốn xã hội: 54

d. Vốn vật chất: 55

e. Vốn tài chính: 56

4.3.5.3 Phân tích chính sách và những thực thi .56

a. Tác động của các chính sách và những thực thi 56

b. Chính sách đầu tư tín dụng 57

4.3.5.4 Phân tích các chiến lược của nông hộ 59

a. Hệ thống canh tác chuyên tôm quãng canh .59

b. Hệ thống canh tác tôm kết hợp cua/cá .60

c. Hệ thống canh tác Lúa – Tôm 61

4.3.5.5 Phân tích thành quả đời sống nông hộ 63

4.3.5.6 Đánh giá độ bền vững kinh tế của các mô hình chuyển đổi đã điều tra 68

a. Hệ thống canh tác chuyên tôm quảng canh cải tiến 68

b. Hệ thống Tôm – Kết hợp cua/cá .70

c. Hệ thống canh tác Lúa – Tôm: .71

4.3.5.7 Các tác nhân ảnh hưởng đến độ bền vững .72

a. Tác động của điều kiện tự nhiên và môi trường 72

b. Tác động của thị trường và hệ thống tiêu thụ 73

c. Tác động của quy mô sản xuất 73

d. Tác động của quy hoạch Nông Nghiệp 74

e. Tác động của các nguồn lực đầu vào và tác động ngoại vi . .74

4.4 Các giải pháp về kỹ thuật và chính sách 74

4.4.1 Các giải pháp về kỹ thuật 74

4.4.2 Các giải pháp về chính sách 7