[FONT=Times New Roman]BỐI CẢNH

[FONT=Times New Roman]Hoạt động lập pháp của Quốc hội khoá XII diễn ra trong bối cảnh vừa có những thuận lợi, vừa đặt ra một số vấn đề cần phải tiếp tục giải quyết trong việc thực hiện chức năng lập pháp.*

[FONT=Times New Roman]1.1. Quốc hội khóa XI kết thúc với một chương trình lập pháp khổng lồ về số lượng các dự án luật được thông qua lớn nhất từ trước tới nay. Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội nhiệm kỳ khoá XI đặt ra 170 dự án, trong đó gồm 118 dự án luật và nghị quyết của Quốc hội, 52 dự án pháp lệnh và nghị quyết của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cần phải xây dựng. Kết thúc nhiệm kỳ, Quốc hội khoá XI thông qua được 135 dự án, gồm 84 luật, 35 pháp lệnh, 16 nghị quyết có chứa quy phạm pháp luật. So với các khoá Quốc hội trước đó, chưa có khoá nào đạt được một số lượng các dự án luật được thông qua nhiều như Quốc hội khoá XI. Hoạt động lập pháp của Quốc hội khoá XI vừa tạo điều kiện thuận lợi, vừa đặt ra cho Quốc hội khoá XII một số vấn đề cần phải giải quyết trong hoạt động lập pháp của mình. Đó là, Quốc hội khoá XI đã tạo lập được về cơ bản một khung pháp luật về kinh tế góp phần quan trọng đưa đất nước hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới. Sức ép bên ngoài để gia nhập Tổ chức thương mại thế giới WTO, để hội nhập kinh tế thế giới về cơ bản đã được Quốc hội khoá XI giải quyết. Đồng thời, qua hoạt động lập pháp của mình, Quốc hội khoá XI cũng để lại cho Quốc hội khoá XII nhiều kinh nghiệm quý báu và đặt ra một số vấn đề cần tiếp tục hoàn thiện từ lập chương trình, soạn thảo, thẩm tra, đến việc thảo luận, thông qua các dự án luật. Đặc biệt là vấn đề đảm bảo chất lượng và tính khả thi của dự án luật được thông qua.

[FONT=Times New Roman]1.2. Toàn bộ hoạt động của Quốc hội khoá XII nói chung, hoạt động lập pháp nói riêng tiến hành dưới ánh sáng của đường lối do Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X đề ra với nhiều nội dung đã được tổng kết và làm sáng tỏ thêm. Đặc biệt là những nội dung về việc tiếp tục phát triển kinh tế nhiều thành phần định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN), hội nhập; mở cửa và những tư tưởng chỉ đạo tiếp tục xây dựng và hoàn thiện bộ máy nhà nước pháp quyền (NNPQ) XHCN ở nước ta. Đây chính là chỗ dựa, là tư tưởng chỉ đạo, đồng thời là những nội dung mà hoạt động lập pháp của Quốc hội khoá XII phải hướng tới để thể chế hoá. Điều may mắn và thuận lợi hơn so với các khoá Quốc hội trước đó là trong nhiệm kỳ Quốc hội khoá XII, hoạt động lập pháp được chỉ đạo trực tiếp bởi Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 do Bộ Chính trị ban hành ngày 24/5/2005 (gọi tắt là Nghị quyết số 48). Nghị quyết này đã đưa ra sáu định hướng chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật. Nghị quyết số 48 của Bộ Chính trị còn chỉ ra các giải pháp về xây dựng và hoàn thiện pháp luật trong sáu lĩnh vực nói trên, từ việc xác định lĩnh vực trọng điểm cần ưu tiên, đổi mới cơ bản quy trình, thủ tục xây dựng pháp luật; tăng cường vai trò, trách nhiệm của các cơ quan tổ chức nghiên cứu chuyên ngành; đến việc nâng cao trình độ và năng lực làm luật của Quốc hội Có thể nói, Nghị quyết số 48 của Bộ Chính trị là “bảo bối” quý giá để Quốc hội khoá XII thực hiện chức năng lập pháp từ việc xây dựng chương trình lập pháp cả nhiệm kỳ và hàng năm, soạn thảo, thẩm tra cho đến thảo luận và thông qua dự án luật tại kỳ họp một cách có căn cứ khoa học, có bước đi và lộ trình thích hợp.

[FONT=Times New Roman]1.3. Hoạt động lập pháp của Quốc hội khoá XII diễn ra trong điều kiện tổ chức Quốc hội đã có một bước hoàn thiện hơn so với các khoá Quốc hội trước đó. Lần đầu tiên trong tổ chức bộ máy của Quốc hội có 10 Uỷ ban và Hội đồng Dân tộc, trong mỗi Uỷ ban và Hội đồng Dân tộc có một số lượng đại biểu chuyên trách nhiều nhất từ trước đến nay (8-10 người); ở mỗi Đoàn đại biểu Quốc hội có ít nhất một đại biểu chuyên trách. Đồng thời Uỷ ban Thường vụ Quốc hội - cơ quan thường trực giữa hai kỳ họp của Quốc hội - cũng có một số lượng Ủy viên thường vụ đông đảo gồm 18 người và phần lớn là Uỷ viên trung ương Đảng. Sự tăng cường cả về số lượng và chất lượng tổ chức bộ máy nói trên của Quốc hội là một nhân tố thuận lợi góp phần nâng cao chất lượng và số lượng các dự án luật do Quốc hội khoá XII thông qua.

[FONT=Times New Roman]1.4. Bối cảnh nói trên là những yếu tố thuận lợi tác động tích cực đối với hoạt động lập pháp của Quốc hội khoá XII. Tuy nhiên, hoạt động lập pháp của Quốc hội khoá XII cũng có một số nhân tố tác động ảnh hưởng không thuận lợi đến việc thực hiện chức năng lập pháp của mình. Đó là hệ thống pháp luật nước ta, tuy đã được xây dựng và hoàn thiện tương đối về số lượng, nhưng chất lượng không cao, luật chưa trực tiếp điều chỉnh được các quan hệ xã hội do còn nhiều quy định mang tính nguyên tắc, thiếu cụ thể. Từ khâu lập chương trình, soạn thảo, thẩm tra đến việc thảo luận thông qua các dự án luật, pháp lệnh vẫn còn những hạn chế. Chương trình xây dựng luật cả nhiệm kỳ hoặc hàng năm chưa thật sát thực tế, khả năng chuẩn bị các dự án luật của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền còn thấp. Trách nhiệm của các cơ quan nhà nước và cá nhân trong việc thực hiện quy trình lập pháp chưa cao, kỷ luật lập pháp chưa được tuân thủ nghiêm minh. Năng lực lập pháp chưa ngang tầm với đòi hỏi của thực tiễn. Tất cả điều đó đòi hỏi Quốc hội khoá XII phải vượt qua để hướng tới nâng cao chất lượng lập pháp