[FONT=Times New Roman]Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội (gọi chung là các Ủy ban của Quốc hội) trong cơ cấu tổ chức và hoạt động của Quốc hội

[FONT=Times New Roman]

[FONT=Times New Roman]Xem xét tổ chức và hoạt động của Quốc hội/Nghị viện các nước trên thế giới có thể thấy, bên cạnh những điểm khác nhau tuỳ thuộc vào chế độ chính trị của mỗi nước, vấn đề được xoay quanh là việc lựa chọn, phân định thẩm quyền giữa các cơ cấu: các Viện (một Viện hay hai Viện), các Ủy ban (Ủy ban thường trực) và các đảng đoàn nghị sĩ. Ở Quốc hội các nước xã hội chủ nghĩa (XHCN), do tính chất hoạt động không thường xuyên, nên phải tổ chức ra cơ quan thường vụ, thường trực dưới hình thức Đoàn Chủ tịch hay Ủy ban thường vụ. Nhìn chung, Quốc hội/Nghị viện các nước thường có những cơ cấu sau đây: các Viện, các cơ quan lãnh đạo của Nghị viện, Viện (dưới hình thức Chủ tịch Nghị viện hay Văn phòng Nghị viện), Ủy ban của Nghị viện, các Đảng đoàn Nghị viện và Bộ máy hành chính phục vụ.

[FONT=Times New Roman]Ủy ban của Nghị viện là một cơ cấu tổ chức được thành lập chính thức ở hầu hết tất cả Quốc hội/Nghị viện các nước trên thế giới. Sự hiện diện của các Ủy ban bắt nguồn từ nhu cầu khách quan của hoạt động của cơ quan đại diện: với một cơ quan lớn và đông đảo như Nghị viện hoặc từng Viện thì việc thảo luận bất kỳ vấn đề gì cũng không thể có hiệu quả nếu không có sự xem xét trước. Hơn nữa càng ngày càng xuất hiện nhiều vấn đề thuộc trách nhiệm xem xét của Nghị viện. Vì vậy mà vị trí các Ủy ban của Nghị viện ngày càng phát triển và cần thiết cho việc thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ của Nghị viện. Theo kết quả khảo sát của Liên minh Nghị viện năm 1986 thì chỉ có 2 nước trong số 83 nước được khảo sát là không thành lập Ủy ban1. Báo cáo của Viện Dân chủ quốc gia Hoa Kỳ cũng đã nhận xét: “Hầu hết các Nghị viện dân chủ trên thế giới đều dựa vào hệ thống các Ủy ban để tiến hành các hoạt động của mình”2. Các quyết định của Ủy ban có ảnh hưởng rất lớn đến quyết định của Quốc hội/Nghị viện. Nói như W. Wilson, chính trị gia, Tổng thống thứ hai mươi tám của Hoa Kỳ: “Quốc hội phiên toàn thể là phiên trình diễn, Quốc hội trong Ủy ban là Quốc hội làm việc”3.

[FONT=Times New Roman]Ủy ban của Nghị viện xuất hiện đầu tiên ở Viện bình dân Anh với tư cách là Ủy ban của toàn viện (Committee of the whole House). Đây là cơ quan làm việc của Hạ viện mà thành phần là tất cả các đại biểu muốn tham gia. Các thành viên có thể phát biểu, tranh luận nhiều lần về một vấn đề nào đó mà không cần theo một thủ tục chặt chẽ nào. Chủ tịch Hạ viện không điều khiển các phiên họp như vậy cũng với ý coi đó là hoạt động mang tính tư vấn. Tuy nhiên, do thiếu chặt chẽ nên có những vấn đề đưa ra thảo luận không có ý nghĩa thiết thực. Đến cuối thế kỷ XIX, do nhu cầu ngày càng phải xem xét nhiều dự luật và mang tính chuyên môn cao nên người ta đi đến sự cần thiết phải tổ chức những Ủy ban tồn tại thường xuyên với những trình tự hoạt động được quy định một cách chặt chẽ, từ đó được gọi là Ủy ban thường trực (mặc dù hiện nay, Ủy ban kiểu tự do vẫn còn tồn tại dưới hình thức này hoặc hình thức khác).

[FONT=Times New Roman]Về tính chất, các Ủy ban ngay từ thời xa xưa cho đến nay đều được coi là cơ quan trợ giúp, tư vấn. Tuy nhiên, trong điều kiện chuyên môn cao như hiện nay, các ý kiến của Ủy ban có ý nghĩa rất quyết định. Vì vậy, còn thấy một thực tế là các Ủy ban như là làm thay cho cả Nghị viện về lĩnh vực đó.