[FONT=Times New Roman]NỘI DUNG

[FONT=Times New Roman]Hiện nay, Dự thảo Luật Bảo vệ người tiêu dùng (Luật BVNTD) đang được xây dựng. Có nhiều ý kiến cho rằng, Luật này chỉ nên tập trung điều chỉnh những vấn đề có liên quan đến quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng; ghi nhận trách nhiệm của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh; tạo lập cơ sở pháp lý cho các hội bảo vệ người tiêu dùng hoạt động và để Nhà nước thực hiện quyền quản lý đối với việc bảo vệ người tiêu dùng, trong đó cần tính đến việc thiết lập cơ quan chuyên trách bảo vệ người tiêu dùng. Luật BVNTD không nên có các quy định điều chỉnh quan hệ hợp đồng giữa người tiêu dùng với thương nhân, bởi các vấn đề về hợp đồng đã được nêu tương đối đầy đủ, chi tiết trong Bộ luật Dân sự năm 2005 (BLDS) và Luật Thương mại năm 2005. Chúng tôi cho rằng, để xác định nội dung điều chỉnh của Luật này, chúng ta cần phải làm rõ:

[FONT=Times New Roman]1. Nhiệm vụ của Luật Bảo vệ người tiêu dùng

[FONT=Times New Roman]1.1. Xác định chế độ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh trong quá trình bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng

[FONT=Times New Roman]Trong quan hệ giữa nhà sản xuất, kinh doanh và người tiêu dùng thì người tiêu dùng luôn ở thế yếu, cần được bảo vệ. Vì vậy, Nhà nước ban hành Luật BVNTD quy định cụ thể trách nhiệm của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh đối với người tiêu dùng. Trong thời gian qua, ở Việt Nam có không nhiều vụ kiện về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng do người tiêu dùng tự tiến hành vì chúng ta chưa có đầy đủ luật cần thiết hoặc pháp luật chưa đủ mạnh nên không thể áp dụng. Sở dĩ nói pháp luật chưa đủ mạnh bởi pháp luật chưa tính đến một số yếu tố có tính đặc thù trong mối quan hệ giữa thương nhân với người tiêu dùng. Trong mối quan hệ song phương này, thương nhân luôn ở vị trí chủ động với hoạt động mang tính chuyên nghiệp cao, còn người tiêu dùng luôn rơi vào thế bị động, nghiệp dư. Người tiêu dùng chỉ biết mua hàng rồi dùng sản phẩm, còn chất lượng của sản phẩm như thế nào thì khi dùng mới biết được. Trong khi đó, người bán đã biết về chất lượng sản phẩm mà mình cung ứng vì họ là bên nắm toàn bộ quy trình sản xuất của sản phẩm. Nhưng theo pháp luật hiện hành, quá trình mua bán, tiêu dùng được coi là quá trình ký kết, thực hiện hợp đồng giữa thương nhân và người tiêu dùng. Hai chủ thể này vẫn độc lập, bình đẳng với nhau về địa vị pháp lý. Thực tế cho thấy, đây là mối quan hệ có tính chất bất bình đẳng (mặc dù không lệ thuộc nhau về tài sản hoặc tổ chức) vì tính chất chuyên nghiệp và nghiệp dư của từng chủ thể trong quan hệ mua bán, tiêu dùng. Chính vì vậy, nhằm bảo đảm sự công bằng trong giao dịch giữa thương nhân và người tiêu dùng, ngăn ngừa khả năng thương nhân lợi dụng các ưu thế của mình để xâm hại quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng, việc đưa ra các quy tắc đặc thù điều chỉnh quan hệ hợp đồng giữa thương nhân với người tiêu dùng là rất cần thiết. Hiện nay, nếu chỉ dựa vào quy định của pháp luật dân sự thì khi gặp vấn đề không thỏa mãn trong tiêu dùng, cá nhân rất khó có thể thực hiện được quyền khiếu kiện vì các khiếu kiện thường nhỏ, có giá trị thấp nhưng chi phí để có thể khiếu kiện lại cao. Ví dụ: khi người tiêu dùng mua một chai nước tương và phát hiện trong chai nước tương đó có các biểu hiện bất thường về màu sắc, người tiêu dùng có quyền khiếu kiện doanh nghiệp sản xuất. Để khiếu kiện, người tiêu dùng phải có bằng chứng chứng minh về những sai phạm của nhà sản xuất, nhưng trên thực tế, người tiêu dùng khó có đủ khả năng làm được điều này khi việc củng cố chứng cứ bằng cách đưa mẫu sản phẩm có những biểu hiện bất thường đi thử nghiệm rất tốn kém, vượt xa khả năng của người tiêu dùng. Hơn nữa, không biết khi có kết quả thì việc khiếu kiện có đạt hiệu quả không. Nếu Dự thảo Luật BVNTD được thông qua, người tiêu dùng không chỉ tự mình mà còn có thể thông qua tổ chức của người tiêu dùng để đệ đơn khiếu kiện đến các cơ quan chức năng yêu cầu giải quyết vấn đề được cho là đã xâm hại đến quyền lợi hợp pháp của mình. Thêm nữa, cơ hội thành công sẽ lớn hơn khi Dự thảo Luật quy định người tiêu dùng có quyền khiếu kiện mà không bắt buộc phải chứng minh về chất lượng sản phẩm bị khiếu kiện. Trách nhiệm chứng minh thuộc về các doanh nghiệp, tổ chức sản xuất kinh doanh - người bị khiếu kiện.