MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU 9

CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VÀ LÝ

THUYẾT BẤT CÂN XỨNG THÔNG TIN TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG

KHOÁN 13

I.1. Sơ lƯợc về Chứng khoán và Thị trƯờng chứng khoán: 13

I.1.1. Khái niệm Chứng khoán (Securities): 13

I.1.2. Sơ lược về Thị trường chứng khoán: .14

I.1.2.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Thị trường chứng khoán:

. 14

I.1.2.2. Thị trường tài chính và chức năng của Thị trường chứng

khoán: . 16

I.1.2.3. Các chủ thể tham gia Thị trường chứng khoán: 18

I.2. Vai trò của thông tin tài chính trên Thị trƯờng chứng khoán: 18

I.3. Lý thuyết bất cân xứng thông tin (Ansymmetric Information): 20

I.3.1. Giới thiệu sơ lược về lý thuyết bất cân xứng thông tin (Asymmetric

Information: .20

I.3.2. Các khái niệm về bất cân xứng thông tin: 21

I.3.3. Những nghiên cứu đầu tiên về bất cân xứng thông tin trên thế giới : 22

I.3.3.1. G.A. Akerlof (1970): “Thị trường những quả chanh”: 22

I.3.3.2. Michael Spence (1973): Phát tín hiệu 22

I.3.3.3. Joseph Stiglitz (1975): Cơ chế sàng lọc . 23

5

I.3.4. Hệ quả của bất cân xứng thông tin trên Thị trường chứng khoán .24

I.3.4.1. Lựa chọn đối nghịch (Adverse Selection): . 24

I.3.4.2. Rủi ro đạo đức (Moral Hazard): 24

I.3.5. Những tác động của bất cân xứng thông tin trên Thị trường chứng khoán:

.25

I.3.5.1. Tác động đến các nhà đầu tư: 25

I.3.5.2. Tác động đến các Doanh nghiệp: . 26

I.3.5.3. Tác động đến sự phát triển của Thị trường chứng khoán: 26

I.3.6. Giải pháp lý thuyết hạn chế bất cân xứng thông tin .26

I.3.6.1. Phát tín hiệu (Signaling): . 27

I.3.6.2. Sàng lọc (Screening): . 27

I.3.6.3. Cơ chế giám sát: . 28

CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG VỀ BẤT CÂN XỨNG THÔNG TIN TRÊN THỊ

TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM .29

II.1. Sơ lƯợc về TTCK Việt Nam: 29

II.1.1. Các thành phần tham gia TTCK VN: .30

II.1.2. Bất cân xứng thông tin trên TTCK Việt Nam: .31

II.2. Khung pháp lý quy định về việc công bố thông tin đối với các công ty đại

chúng tại Việt Nam 32

II.2.1. Những văn bản pháp luật liên quan đến quy định công bố thông tin đối

với các công ty đại chúng tại Việt Nam 32

II.2.2. Đánh giá chung về khung pháp lý 35

II.3. Công bố thông tin của các công ty đại chúng: 37

II.3.1. Thực trạng công bố thông tin theo quy định: 37

II.3.1.1. Thông tin định kỳ: . 37

II.3.1.2. Thông tin bất thường: . 40

II.3.1.3. Thông tin theo yêu cầu: . 40

II.3.1.4. Công bố thông tin về giao dịch của các cổ đông nội bộ . 41

II.3.2. Một số những tồn tại khác 42

II.4. Thực trạng áp dụng các nguyên tắc quản trị công ty ( Corporate

Governance) nhằm tăng cƯờng minh bạch thông tin: .43

II.4.1. Khái niệm và những nguyên tắc về quản trị công ty: .43

II.4.2. Giai đoạn hình thành và phát triển: .44

II.4.3. Thực trạng về chế độ quản trị công ty của các công ty đại chúng Việt

Nam 45

II.4.3.1. Hiện các doanh nghiệp tư nhân ở Việt Nam vẫn thường áp

dụng theo kiểu truyền thống: 46

II.4.3.2. Nhiều vi phạm trong công tác quản trị doanh nghiệp còn tồn

tại: . 47

II.4.3.3. Vai trò của Ban kiểm soát chưa thực tế, mới chỉ mang tính

hình thức: 47

II.4.3.4. Một số ví dụ điển hình: . 48

II.4.4. Nguyên nhân: 48

II.5. Thực trạng về hoạt động kế toán và kiểm toán của các công ty đại chúng:

.49

II.5.1. Thiếu minh bạch từ tổ chức kế toán của DN: .50

II.5.1.1. BCTC sai lệch: 50

II.5.1.2. Hợp nhất BCTC: . 53

II.5.2. Kiểm toán vẫn chứa đựng sai phạm: .55

II.6. Thực trạng sử dụng thông tin của nhà đầu tƯ: 56

II.6.1. Kiến thức nhà đầu tư trên thị trường Việt Nam qua các giai đoạn: 56

II.6.2.Thực trạng sử dụng thông tin chứng khoán trong việc ra quyết định đầu tư

ở Việt Nam: .59

II.6.2.1. Đa số nhà đầu tư cá nhân thường đầu tư dựa trên những

nguồn thông tin không có nguồn gốc rõ ràng, ít dựa trên những thông

tin chính thức: . 59

II.6.2.2. Tâm lý bầy đàn và tìm kiếm lợi nhuận: . 60

II.6.2.3. Đa số nhà đầu tư cá nhân chưa đủ trình độ và kiến thức để

phân tích các nguồn thông tin chính thức để đầu tư: . 61

CHƯƠNG III .62

MỘT SỐ GIẢI PHÁP KIẾN NGHỊ NHẰM HẠN CHẾ BẤT CÂN XỨNG

THÔNG TIN VÀ BẢO VỆ NHÀ ĐẦU TƯ TRÊN TTCK VIỆT NAM 62

III.1. Kinh nghiệm hạn chế bất cân xứng thông tin và bảo vệ nhà đầu tƯ của

TTCK Mỹ: .62

III.2. Một số kiến nghị nhằm nâng cao tính minh bạch và hiệu quả thông tin

trên TTCK Việt Nam: .67

III.2.1. Hoàn thiện khung pháp lý về công bố thông tin. Tăng cường cơ chế giám

sát và xử lý vi phạm công bố thông tin: .67

III.2.1.1. Hoàn thiện khung pháp lý về công bố thông tin: . 67

III.2.1.2. Tăng cường cơ chế giám sát: . 68

III.2.1.3. Xử phạt nghiêm khắc các vi phạm về công bố thông tin: 70

III.2.2. Tăng cường nhận thức và tính tự giác minh bạch thông tin của các công

ty đại chúng: 72

III.2.3. Nâng cao chất lượng thông tin trên TTCK: .74

III.2.4. Hoàn thiện cơ chế kế toán, kiểm toán: 74

III.2.5. Hoàn thiện các nguyên tắc về quản trị công ty (Corporate Governance)

trong các công ty đại chúng nhằm tăng cường minh bạch thông tin: 76

III.2.6. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và kiến thức nhà đầu tư: 78

KẾT LUẬN 81

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài:

Lý thuyết thông tin bất cân xứng được biết đến lần đầu tiên vào những năm

1970 (A.G.Akerlof) và đã được Micheal Spence (1973), Joseph Stiglitz (1975) bổ

sung và hoàn thiện. Thông tin bất cân xứng có thể xảy ra trước khi tiến hành ký kết

hợp đồng. Các bên tham gia giao dịch cố tình che đậy thông tin, người mua không

có thông tin xác thực, đầy đủ và kịp thời nên trả giá thấp hơn giá trị đích thực của

hàng hóa khi đó dẫn đến lựa chọn bất lợi (adverse selection) cho nhà đầu tư. Mặt

khác, thông tin bất cân xứng còn gây ra rủi ro đạo đức (moral hazard) sau khi hợp

đồng đã được giao kết nhưng một bên có hành động che đậy thông tin mà bên kia

khó lòng kiểm soát, hoặc muốn kiểm soát thì cũng phải tốn kém chi phí. Trong công

trình nghiên cứu nổi tiếng được công bố đó, ba nhà kinh tế học đã cho rằng bất cân

xứng thông tin có thể làm thị trường dần biến mất.

Đối với TTCK Việt Nam, sự ra đời và chính thức đi vào hoạt động cách đây hơn

9 năm đã đánh dấu một bước phát triển mới có ý nghĩa quan trọng trong quá trình

hoàn thiện hệ thống thị trường tài chính, nhằm đáp ứng nhu cầu vốn của nền kinh tế

đang không ngừng chuyển đổi vận hành theo cơ chế thị trường. Có thể nói TTCK

hiện tại tuy không thật sự lớn, nhưng cũng đã phát huy được vai trò là kênh huy

động vốn tích cực của Chính phủ. Ngoài ra, việc hình thành TTCK cũng đã làm cán

cân lãi suất trên thị trường tín dụng điều chỉnh ngày càng phù hợp hơn với tình hình

phát triển kinh tế đất nước.

Bên cạnh những thuận lợi do việc huy động vốn từ TTCK đem lại cho các doanh

nghiệp niêm yết, cũng đã tạo cơ hội đầu tư cho các cá nhân, tổ chức trong và ngoài

nước. Tuy nhiên những khó khăn gần đây đã phần nào làm cho thị trường chậm

phát triển và chưa phát huy được hết vai trò thực thụ là những vấn đề như hệ thống

luật pháp chưa bao quát, chính sách điều hành còn mang tính mệnh lệnh – hành

chính, chất lượng của người điều hành còn yếu và lý do quan trọng nhất là mức độ

minh bạch thông tin còn thấp.Có ý kiến cho rằng trên một thị trường còn mới như ở

Việt Nam, khi mà các nguồn thông tin không bắt buộc hay thông tin thay thế khác

chưa xuất hiện thì người đầu tư chỉ có thể dựa vào thông tin báo cáo tài chính mà

doanh nghiệp niêm yết công bố để xác định chiến lược đầu tư. Tuy nhiên với với

còn nhiều bất cập trong việc cung cấp thông tin của các doanh nghiệp niêm yết sẽ

gây nên tình trạng bất cân xứng về thông tin sẽ dẫn đến việc các nhà đầu tư đưa ra

các quyết định đầu tư không chính xác, gây cung cầu ảo, thị trường bong bóng và

tiềm ẩn nguy cơ sụp đổ thị trường.

Thực tế, các thực trạng về bất cân xứng thông tin trên TTCK Việt Nam hoàn

toàn có thể khắc phục bằng những giải pháp thích hợp. Do đó, nhóm tác giả đã lựa

chọn và nghiên cứu đề tài: “Bất cân xứng thông tin trên Thị trƯờng chứng

khoán Việt Nam – Thực trạng và Giải pháp” với mong muốn góp phần làm

TTCK Việt Nam công khai và minh bạch thông tin hơn. Từ đó, TTCK Việt Nam sẽ

phát triển nhanh chóng và góp phần thúc đẩy nền kinh tế quốc dân nói chung.

2. Tổng quan tình hình nghiên cứu:

Vấn đề bất cân xứng thông tin đã được đề cập đến trong một số nghiên cứu

trước đó cả trên thế giới. Tiêu biểu là các công trình nghiên cứu của G.A.Akerlof

(1970), M.Spence (1973) và J.Stiglitz (1975), đây là những công trình đã đặt nền

móng cho lý thuyết bất cân xứng thông tin (Asymmetric Information) hiện đại. Giải

Nobel Kinh tế 2001 dành cho 3 học giả này đã khẳng định vị trí của lý thuyết bất

cân xứng thông tin trong kinh tế học hiện đại.

Tại Việt Nam, các học giả đã bắt đầu quan tâm đến lý thuyết bất cân xứng thông

tin và đã xuất hiện những đề tài mang tính chất chuyên sâu. Điển hình là Đề tài

nghiên cứu khoa học cấp Bộ năm 2008, mã số B2007-08-23, “Mối liên hệ giữa

thông tin BCTC và giá cổ phiếu trên TTCK Việt Nam”, do TS. Nguyễn Việt Dũng

(ĐH Ngoại Thương) chủ nhiệm; hay luận văn thạc sỹ kinh tế năm 2008, “Ảnh

hưởng của thông tin bất cân xứng đến nhà đầu tư trên TTCK Tp. HCM”, của Lê An

Khang, ĐH Kinh tế Tp. HCM