MS: LVVL-PPDH017

SỐ TRANG: 134

NGÀNH: VẬT LÝ

CHUYÊN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN VẬT LÝ

TRƯỜNG: ĐHSP TPHCM

NĂM: 2009

GIỚI THIỆU LUẬN VĂN

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Xã hội hiện nay là xã hội tri thức và thông tin. Sự đổi mới với tốc độ rất nhanh

trong các lĩnh vực khoa học và công nghệ tác động đến thông tin ở ba khía cạnh:

thông tin có giá trị không dài, khối lượng thông tin tăng nhanh, nội dung thông tin

ngày càng phức tạp. Như vậy, phương pháp giảng dạy chỉ hướng tới mục tiêu cung

cấp kiến thức, kĩ năng (thông tin) sẽ luôn lạc hậu với thời đại. Do đó, người giáo

viên phải hướng tới việc bồi dưỡng cho học sinh những phương pháp nhận thức để

họ có thể chiếm lĩnh lấy tri thức trong quá trình tự học.

Định hướng đổi mới phương pháp dạy và học đã xác định trong nghị quyết

TW4 khóa VII, nghị quyết TW2 khóa VIII, được thể chế trong Luật Giáo dục

(2005) đã ghi: “phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự

giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, từng

môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào

thực tiễn…”.

Để thực hiện được mục tiêu chung của giáo dục trong dạy học vật lí, chương

trình Vật lí THCS và THPT cũng yêu cầu phải cung cấp cho học sinh những hiểu

biết ban đầu về các phương pháp nhận thức đặc thù của Vật lí học, trong đó có

phương pháp thực nghiệm.

Do đó, phương pháp thực nghiệm đã trở thành một loại kiến thức đặc biệt cần

phải trang bị cho học sinh. Phương pháp thực nghiệm không những là mục tiêu kiến

thức mà còn xem là một công cụ quan trọng để học sinh sử dụng nhằm xây dựng và

chiếm lĩnh kiến thức, qua đó phát triển năng lực sáng tạo của mình.

Trong chương trình Vật lí lớp 10, chương “ Chất khí” là chương các nội dung

kiến thức chủ yếu được xây dựng từ thực nghiệm. Do đó ta có thể bồi dưỡng cho

học sinh phương pháp thực nghiệm - phương pháp nhận thức quan trọng của Vật lí

khi dạy học chương này.

Trong việc đổi mới phương pháp dạy học thì cũng đã có nhiều nghiên cứu nói

về việc dạy học nhằm bồi dưỡng phương pháp thực nghiệm Vật lí cho học sinh.

Nhưng việc nghiên cứu ứng dụng đối với việc dạy từng kiến thức cụ thể cho từng

đối tượng học sinh cụ thể thì chưa được thực hiện đầy đủ. Ví dụ như nghiên cứu về

việc dạy học các định luật chất khí nhằm bồi dưỡng phương pháp thực nghiệm Vật

lí cho học sinh thì còn một số bất cập.

Với những lí do trên, tôi tiếp tục hướng nghiên cứu trên qua đề tài: “Bồi dưỡng

phương pháp thực nghiệm cho học sinh khi dạy học chương Chất khí, lớp 10,

chương trình chuẩn” làm đề tài nghiên cứu của mình.

2. Mục đích nghiên cứu

Xây dựng tiến trình dạy học một số kiến thức chương “Chất khí” ở Vật lý lớp

10 chương trình chuẩn nhằm bồi dưỡng cho học sinh phương pháp thực nghiệm của

Vật lí học.

3. Giả thuyết khoa học

Có thể dạy học theo định hướng tăng cường bồi dưỡng cho học sinh PPTN Vật lý

thông qua một số bài học chương “Chất khí”, từ đó góp phần nâng cao chất lượng

nắm vững kiến thức chương và bồi dưỡng phương pháp nhận thức cho học sinh.

4. Nhiệm vụ nghiên cứu

4.1. Tìm hiểu phương pháp thực nghiệm trong nghiên cứu Vật lí học và trong

dạy học Vật lí.

4.2. Tìm hiểu các biện pháp và hình thức bồi dưỡng phương pháp thực nghiệm

cho học sinh.

4.3. Tìm hiểu mục tiêu dạy học, chương trình, cấu trúc và nội dung của chương

“Chất khí” Vật lý 10, chương trình chuẩn.

4.4. Tìm hiểu thực trạng dạy học Vật lý với việc bồi dưỡng phương pháp thực

nghiệm Vật lí ở một số trường THPT thuộc tỉnh Đăklăk.

4.5. Xác định và chuẩn bị những điều kiện cần thiết để dạy học chương “Chất

khí” nhằm bồi dưỡng phương pháp thực nghiệm Vật lí cho học sinh.

4.6. Xây dựng tiến trình dạy học một số kiến thức chương “Chất khí” Vật lý 10,

chương trình chuẩn để bồi dưỡng cho học sinh phương pháp thực nghiệm Vật lý.

4.7. Thực nghiệm sư phạm ở trường THPT nhằm xác định mức độ phù hợp,

đánh giá tính khả thi và hiệu quả của từng tiến trình đã đề xuất, điều chỉnh, hoàn

thiện.

5. Phương pháp nghiên cứu

+ Phương pháp nghiên cứu lí luận.

Nghiên cứu các tài liệu về phương pháp thực nghiệm trong nghiên cứu Vật lí

và trong dạy học vật lí, các tài liệu kinh điển và cập nhật về lí luận dạy học, lí luận

dạy học Vật lí.

Nghiên cứu tư liệu về nội dung, mục tiêu, yêu cầu giảng dạy chương “Chất

khí” Vật lý 10, chương trình chuẩn.

+ Phương pháp điều tra.

Tìm hiểu việc dạy và học nhằm sơ bộ đánh giá thực tế dạy học chương “Chất

khí” Vật lý 10, chương trình chuẩn.

Trao đổi với giáo viên, học sinh, dự giờ.

+ Phương pháp thực nghiệm.

 Thực nghiệm Vật lí: khảo sát thực nghiệm các định luật chất khí.

 Thực nghiệm sư phạm.

+ Phương pháp xử lí số liệu: Theo thống kê toán học.

6. Đối tượng và khách thể nghiên cứu

Hoạt động dạy học của giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học một số

kiến thức thuộc chương “Chất khí” Vật lý 10, chương trình chuẩn.

7. Phạm vi nghiên cứu

Bồi dưỡng cho học sinh phương pháp thực nghiệm, một phương pháp nhận

thức đặc thù của Vật lí học khi dạy học các định luật thực nghiệm về chất khí

chương “Chất khí” Vật lý 10, chương trình chuẩn.

8. Đóng góp mới của đề tài

- Về lý luận: khẳng định sự cần thiết và có thể dạy học tăng cường bồi dưỡng

PPTN Vật lý cho học sinh.

- Về nghiên cứu áp dụng:

+ Đề xuất 4 tiến trình dạy học các định luật chất khí nhằm bồi dưỡng cho

học sinh phương pháp thực nghiệm – một phương pháp nhận thức đặc thù của Vật

lý học.

+ Đã chế tạo 6 bộ thí nghiệm để khảo sát định lượng các định luật chất khí:

Định luật Bôilơ – Mariốt, định luật Sác – lơ và phương trình trạng thái chất khí

dùng cho hoạt động nhóm của học sinh.

+ Nâng cao chất lượng nắm vững kiến thức và bồi dưỡng PPTN Vật lý cho

học sinh lớp thực nghiệm.