Bài tập điều kiện                                         Nguyễn Thị Loan - Cao học K17 Ngữ văn

J. P. Satre nhận định: “Tác phẩm nh­ mét con quay kỳ lạ, chỉ có thể xuất hiện và vận động. Muốn làm cho nã xuất hiện cần phải có một hoạt động cụ thể gọi là sự đọc. Và tác phẩm văn học chỉ kéo dài chừng nào sự đọc còn có thể tiếp tục. Ngoài sự đọc ra, nã chỉ là những vệt đen trên giấy trắng”.

Trong nhận định của J. P. Satre ta nhận thấy có mét sè tín hiệu ngôn ngữ nổi: “tác phẩm”, “sự đọc”, “chỉ có thể xuất hiện”, “chỉ có thể kéo dài chừng nào”… Những tín hiệu ngôn ngữ này phần nào đã bóc tách ra vấn đề mà J. P. Satre muốn nói tới ở đây, đó là tác phẩm nghệ thuật, hoạt động của sù đọc và mối quan hệ mật thiết giữa chúng. Nói khái quát theo ngôn ngữ của lý luận văn học đó chính là vấn đề tác phẩm và vai trò của bạn đọc trong quá trình tiếp nhận văn học (biểu hiện cụ thể qua sù đọc).

1. Đặc trưng của tác phẩm văn học - Tác phẩm nh­ mét con quay kỳ lạ, chỉ có thể xuất hiện và vận động.

Nói về tác phẩm văn học, J. P. Satre đã sử dụng hình ảnh Èn dô giàu tính biểu tượng: “con quay kỳ lạ” với những biểu hiện tự thân của nó là “xuất hiện” và “vận động”. Không phải ngẫu nhiên khi ông đưa ra mét quan niệm nh­ thế. Nh­ chúng ta đã biết, tác phẩm văn học là một hệ thống chỉnh thể, được tạo nên bởi nhiều yếu tố, nã có sức mạnh nh­ mét sinh thể sống, mang tính chất tổng hợp (có thể khiến người ta khóc, cười… cùng lóc trong khi thưởng thức nã). Nã chính là kết tinh tư duy nghệ thuật của tác giả nhưng đồng thời còng là một thực thể văn hoá xã hội khách quan. Nã có đời sống và sinh mệnh độc lập với nhà văn ngay từ khi ra đời. Như vậy, tác phẩm văn học đã mang trong bản thân nó đặc tính “xuất hiện” (ra mắt công chúng bạn đọc) và “vận động” không ngừng (bị “quay” theo những vòng tròn xoáy trôn ốc, càng vận động càng tiệm cận đến gần giá trị chân lý của tác phẩm). Đúng nh­L. Tônxtôi đã nhấn mạnh về đặc điểm của tác phẩm với tư cách là mét nghệ thuật: “Nghệ thuật là mét trong những phương tiện giao tiếp giữa người với người. Bất kỳ một tác phẩm nghệ thuật nào cũng đều làm công việc khiến cho người cảm thụ tham gia vào sù giao tiếp với người đã hoặc đang sản sinh ra nghệ thuật cũng như với tất cả những ai cùng mét lóc với anh ta, trước hoặc sau anh ta đã cảm thụ hoặc sẽ cảm thụ Ên