1. Khái niệm về vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA).

1.1. Định nghĩa về vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA).

Ở các nước đang phát triển nói chung và ở Việt Nam nói riêng, vốn ODA là một bộ phận trong cơ cấu vốn đầu tư toàn xã hội và ngày càng khẳng định vai trò quan trọng của nó trong tăng trưởng kinh tế, xóa đói giảm nghèo. Vậy vốn ODA là gì?

ODA là ba chữ cái đầu tiên của cụm từ: Official Development Assistance, dịch sang tiếng Việt là hỗ trợ hay giúp đỡ (assistance) phát triển chính thức.

Vậy, vốn ODA là vốn trợ giúp (hỗ trợ) phát triển chính thức. Cho tới nay, có nhiều quan điểm khác nhau khi định nghĩa vốn hỗ trợ phát triển chính thức, thể hiện:

- Theo Ngân hàng Thế giới (WB) thì:

Vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) là vốn bao gồm các khoản viện trợ không hoàn lại cộng với các khoản vay ưu đãi có thời gian dài và lãi suất thấp hơn so với mức lãi suất thị trường tài chính quốc tế. Mức độ ưu đãi của một khoản vay được đo lường bằng yếu tố cho không. Một khoản tài trợ không phải hoàn trả sẽ có yếu tố cho không là 100% (gọi là khoản viện trợ không hoàn lại). Một khoản vay ưu đãi được coi là ODA phải có yếu tố cho không không ít hơn là 25%.

Theo quan điểm của (WB) khi định nghĩa vốn ODA họ chỉ đứng trên góc độ về bản chất tài chính để xem xét mà chưa chỉ rõ chủ thể quan hệ với vốn ODA và ý nghĩa của vốn ODA.

- Nếu theo UNDP (Chương trình Phát triển Liên hợp quốc) thì:

Vốn ODA hay vốn hỗ trợ phát triển chính thức bao gồm cả các khoản cho không và các khoản vay đối với các nước đang phát triển, đó là nguồn vốn do các bộ phận chính thức cam kết (nhà tài trợ chính thức), nhằm mục đích cơ bản là phát triển kinh tế và phúc lợi xã hội và được cung cấp bằng các điều khoản tài chính ưu đãi (nếu là khoản vay, sẽ có yếu tố cho không không ít hơn là 25%).

Trong đó:

Các điều kiện ưu đãi, thể hiện:

+ Có khoản không hoàn lại chiếm ít nhất là 25%.

+ Lãi suất thấp (dưới 3%) trên 1 năm.

+ Thời gian ân hạn (không trả lãi hoặc trả lãi suất thấp) dài từ 8 đến

10 năm.

+ Thời gian trả nợ dài, thường từ 25 đến 40 năm.

Các tổ chức kinh tế, tài chính gồm:

+ Các tổ chức Ngân hàng quốc tế: Ngân hàng Thế giới (WB); Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF); Ngân hàng Phát triển Châu á (ADB); Ngân hàng Phát triển Châu Phi (FDB).

+ Ủy ban Hỗ trợ phát triển DAC (Development Assistance Committee) thuộc Tổ chức Hợp tác Kinh tế và Phát triển OECD (Organization for Economic Cooperation and Development).

Các nhà nước (chính phủ) cung cấp vốn ODA gồm:

+ Các nước là thành viên nhóm G8 (Mỹ, Nhật, Anh, Pháp, ý, Canada, Đức và Nga).

+ Các nước là thành viên của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu lửa OPEC (Organization of Petrolium exporting Countries).

+ Một số nước công nghiệp phát triển: ở Bắc Âu, Tây Âu, Bắc Mỹ và các nước công nghiệp mới NICs.

Các nước nhận vốn ODA: Chủ yếu là các nước thuộc thế giới thứ ba gồm các nước chậm phát triển và các nước đang phát triển.