PHẦN MỞ ĐẦU

1.Tính cấp thiết của đề tài

Thẩm quyền xét xử theo sự việc của Toà án nhân dân (TAND) là một trong những quy định trung tâm của chế định thẩm quyền xét xử của Tòa án. Việc quy định đúng đắn thẩm quyền xét xử theo sự việc các vụ án hình sự (VAHS) của TAND có vai trò quan trọng trong việc thực hiện tốt các nhiệm vụ tố tụng. Đồng thời, thẩm quyền xét xử theo sự việc các VAHS của TAND cũng là cơ sở để xác định thẩm quyền của các cơ quan tiến hành tố tụng khác, tiết kiệm chi phí cho những người tham gia tố tụng, cơ quan tiến hành tố tụng, Nhà nước và toàn xã hội trong quá trình giải quyết vụ án. Có thể nói thẩm quyền xét xử theo sự việc của TAND luôn là quy định được quan tâm hàng đầu ngay từ khi bắt đầu nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS).

Chiến lược cải cách tư pháp đã được Đảng và Nhà nước Việt Nam khởi xướng từ lâu được coi là nhân tố quan trọng thúc đẩy quá trình xây dựng Nhà nước Pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Nghị quyết 08 ngày 2/1/2002 của Bộ chính trị về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới, và nhất là Nghị quyết 49 ngày 2/6/2006 của Bộ chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 đã tạo ra sự chuyển biến đồng bộ. Theo đó, đối với công tác xét xử của Tòa án thì tiếp tục “phân định các thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân. Từng bước mở rộng thẩm quyền xét xử sơ thẩm của Tòa án nhân dân cấp huyện trên cơ sở kiện toàn tổ chức đội ngũ cán bộ cho Tòa án cấp này. Kiện toàn đến đâu mở rộng thẩm quyền xét xử đến đó”.

So với BLTTHS năm 1988, BLTTHS năm 2003 về thẩm quyền xét xử của TAND cấp huyện được mở rộng hơn nhiều. Tuy nhiên, BLTTHS năm 2003 vẫn quy định thẩm quyền xét xử sơ thẩm thuộc về cả Tòa án cấp huyện và Tòa án cấp tỉnh. Do vậy, việc xác định thẩm quyền xét xử theo sự việc các VAHS của TAND cấp huyện tạo điều kiện cho việc xác định thẩm quyền xét xử sơ thẩm các VAHS của TAND cấp tỉnh. Thẩm quyền xét xử theo sự việc của TAND cấp huyện được quy định một cách hợp lý, chặt chẽ thì phần lớn tội phạm xảy ra sẽ được xử lý kịp thời, phát huy được tác dụng giáo dục, răn đe, góp phần bảo vệ trật tự xã hội. Thực tế hiện nay, khi thực hiện thẩm quyền xét xử theo sự việc các VAHS của TAND cấp huyện còn có nhiều vướng mắc do nhiều nguyên nhân khác nhau.

Những lý do trên đây lập luận cho tính cấp thiết của đề tài mà chúng tôi chọn nghiên cứu.

2. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu

Thẩm quyền xét xử của TAND cấp huyện theo quy định của BLTTHS năm 2003 bao gồm thẩm quyền xét xử theo đối tượng, theo sự việc, và theo lãnh thổ. Do đó, phạm vi nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu của đề tài này là “thẩm quyền xét xử theo sự việc các vụ án hình sự của Tòa án nhân dân cấp huyện”. Thẩm quyền xét xử sơ thẩm của TAND cấp tỉnh, thẩm quyền xét xử phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm của Tòa án và thẩm quyền xét xử theo sự việc các VAHS của Tòa án quân sự khu vực không thuộc phạm vi nghiên cứu của đề tài này.

3. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu các quy định của pháp luật tố tụng hình sự, thực tiễn xét xử của TAND cấp huyện, mục đích nghiên cứu của đề tài là:

- Làm rõ khái niệm thẩm quyền xét xử theo sự việc các VAHS của TAND cấp huyện.

- Làm rõ những quy định của pháp luật tố tụng hình sự hiện hành về thẩm quyền xét xử theo sự việc của TAND cấp huyện.

- Đánh giá thực tiễn áp dụng những quy định trên, đặc biệt là từ khi áp dụng thẩm quyền mới theo quy định của BLTTHS năm 2003, chỉ ra một số kiến nghị nhằm nâng cao năng lực xét xử của TAND cấp huyện, hoàn thiện các quy định của pháp luật tố tụng hình sự về thẩm quyền xét xử theo sự việc của TAND cấp huyện.

4. Phương pháp nghiên cứu

Trên cơ sở phương pháp luận của đề tài là triết học Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và pháp luật, những quan điểm của Đảng và Nhà nước Việt Nam về xây dựng Nhà nước Pháp quyền xã hội chủ nghĩa, về cải cách tư pháp và nền hành chính quốc gia. Việc nghiên cứu đề tài còn dựa trên thực tiễn xét xử của TAND cấp huyện, khảo sát nghiên cứu các số liệu thống kê về tình hình xét xử, về tổ chức cán bộ của TAND cấp huyện.

Ngoài ra, phương pháp nghiên cứu của đề tài còn bao gồm phương pháp so sánh, thống kê, lịch sử, phân tích, tổng hợp .

Đề tài nghiên cứu “Thẩm quyền xét xử theo sự việc các vụ án hình sự của Tòa án nhân dân cấp huyện” là một đề tài phức tạp. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đến các thấy cô giáo và các bạn sinh viên trường Đại học Luật Hà Nội, đặc biệt là Thạc sĩ Đỗ Thị Phượng đã tận tình chỉ bảo giúp đỡ tôi hoàn thành khoá luận tốt nghiệp này. Lần đầu tiên tiếp cận, làm quen với công tác nghiên cứu khoa học, do hạn chế về tài liệu và khả năng nhận thức của bản thân nên khoá luận khó có thể tránh khỏi những hạn chế nhất định. Vì vậy, rất mong được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo, các bạn sinh viên để đề tài nghiên cứu này được hoàn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn