MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN .

MỤC LỤC i

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT . iii

DANH MỤC CÁC BẢNG iv

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ . iv

MỞ ĐẦU . 1

1. Lý do và tính cần thiết của vấn đề nghiên cứu. . 1

2. Mục tiêu nghiên cứu. 2

3. Ý nghĩa của đề tài . 2

4. Đối tượng nghiên cứu. 3

5. Phạm vi nghiên cứu. . 3

6. Phương pháp nghiên cứu . 3

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ THUYẾT 5

1.1 Một số khái niệm cơ bản 5

1.2 Đánh giá rủi ro . 8

1.2.1 Nguồn rủi ro .8

1.2.2 Đối mặt với rủi ro .8

1.2.3 Rủi ro đơn lẻ và rủi ro chung .9

1.3 Các chiến lược quản lý rủi ro 10

1.3.1 Vì sao cần quản lý tốt rủi ro .10

1.3.2 Các chiến lược quản lý rủi ro .11

CHƯƠNG 2 TỔNG QUAN VỀ NGƯỜI NGHÈO Ở ĐBSCL VÀ CÁC LOẠI RỦI

RO . 16

2.1 Khái quát về một số đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội của ĐBSCL . 16

2.2 Các đặc trưng của người nghèo vùng ĐBSCL . 18

2.3.1 Việc làm .18

2.3.2 Trình độ học vấn 19

2.3.3 Đất đai và các tài sản khác 21

2.3.4 Đặc điểm gia đình và nhân khẩu học .23

2.3 Các loại rủi ro phổ biến mà hộ gia đình nghèo ở ĐBSCL thường gặp phải 23

2.4.1 Rủi ro đơn lẻ (ở cấp cá nhân và hộ gia đình) .24

2.4.2 Các rủi ro chung .28

CHƯƠNG 3 THỰC TRẠNG VỀ KHẢ NĂNG QUẢN LÝ RỦI RO CỦA NGƯỜI NGHÈO VÀ CHIẾN LƯỢC HỖ TRỢ NGƯỜI NGHÈO CỦA CHÍNH PHỦ Ở ĐBSCL. . 34

3.1 Cơ chế quản lý rủi ro phi chính thức 34

3.1.1 Phòng ngừa rủi ro .35

3.1.2 Giảm thiểu rủi ro 36

3.1.3 Khắc phục hậu quả của các cú sốc 37

3.2 Cơ chế quản lý rủi ro chính thức 39

3.2.1 Các dịch vụ xã hội cơ bản. .39

3.2.2 Chính lược phòng chống và giảm nhẹ thiên tai .41

3.2.3 Khuyến nông 43

3.2.4 Hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã, các trang trại

và các loại hình doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân .44

3.2.5 Các công cụ quản lý rủi ro .45

3.2.6 Sự tham gia của các hộ nghèo trong thị trường hàng hóa 48

3.2.7 Chính sách an sinh xã hội 49

CHƯƠNG 4 CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG QUẢN LÝ RỦI RO CHO NGƯỜI NGHÈO Ở ĐBSCL . 51

4.1 Thực hiện hiệu quả Nghị định Dân chủ ở cấp cơ sở 51

4.2 Tăng tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản 52

4.3 Mở rộng phạm vi, nội dung và chất lượng của chương trình khuyến nông 53

4.4 Phát triển doanh nghiệp tư nhân . 54

4.5 Mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính, tín dụng ở nông thôn (tiết kiệm và

tín dụng) 55

4.6 Cải thiện điều kiện tham gia thị trường hàng hoá 57

4.7 Cân bằng giữa xây dựng quy mô kinh tế và tăng cường đa dạng hóa 58

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ . 60

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

AusAID Cơ quan Phát triển Quốc tế Úc

BCPTVN Báo cáo phát triển Việt Nam

Bộ KH&CN Bộ Khoa học và Công nghệ

Bộ LĐTBXH Bộ Lao động – Thương binh – Xã hội

CARE Tổ chức CARE Quốc tế tại Việt Nam

(Cooperative for Assistance and Relief Everywhere)

CPRGS Chiến lược toàn diện về tăng trưởng và xóa đói giảm nghèo

CTDC cụm tuyến dân cư

DNNN doanh nghiệp nhà nước

DNTN doanh nghiệp tư nhân

ĐBSCL đồng bằng sông Cửu Long

ĐTMSDC Điều tra Mức sống Dân cư

ĐTMSHGĐ Điều tra Mức sống Hộ gia đình

GDP tổng sản phẩm quốc nội

HTX hợp tác xã

KTTT kinh tế trang trại

NHCSXH Ngân hàng Chính sách Xã hội

NHĐCĐN Nhóm hành động chống đói nghèo

NHNN Ngân hàng Nhà nước

NHNN & PTNT Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

NHTG Ngân hàng thế giới

PPA Đánh giá nghèo có sự tham gia của người dân

TBKTSG Thời báo Kinh tế Sài Gòn

TCTK Tổng cục Thống kê

XĐGN xóa đói giảm nghèo

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1 Các nguồn rủi ro chủ yếu 9

Bảng 2.1 Cơ cấu kinh tế vùng ĐBSCL (%) 17

Bảng 2.2 Tỉ lệ hộ nghèo phân theo ngành nghề chính của nhóm 15 tuổi trở lên có

việc làm trong 12 tháng năm 2002 (%) . 19

Bảng 2.3 Trình độ học vấn và nghèo đói (%) 20

Bảng 2.4 Tình trạng hộ không có đất ở nông thôn (tính theo %) . 21

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

Hình 1.1 “Dây chuyền rủi ro” 12

Hình 2.1 Sở hữu tài sản lâu bền ở vùng ĐBSCL phân theo nhóm chi tiêu . 22

Hình 2.2 Tỉ lệ hộ nghèo và quy mô gia đình. 23

Hình 2.3 Vòng lẩn quẩn của hộ nghèo 2