PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Địa danh là một phạm trù lịch sử. Địa danh phản ánh nhiều khía cạnh địa lý, lịch sử, văn hoá . . Địa danh được xem là những tấm bia lịch sử, văn hoá bằng ngôn ngữ. Chính vì vậy, để hiểu rõ một vùng đất nào, ta không thể không quan tâm đến địa danh.

Địa danh, hơn thế nữa còn là sản phẩm của một chế độ chính trị nhất định. là nơi tàng trữ dấu ấn của việc tiếp xúc ngôn ngữ và văn hoá của các dân tộc. Địa danh ra đời trong một hoàn cảnh văn hoá nhất định và còn lưu giữ đến trăm, ngàn năm sau. Do đó, địa danh trở thành “vật hoá thạch”, một di chỉ khảo cổ học ghi những cái mốc trong dòng thời gian. Cho nên, qua việc nghiên cứu địa danh, ta sẽ biết phần nào lịch sử, chính trị của một vùng, một nước, lịch sử văn hoá của các dân tộc sống trên vùng đất ấy. Hơn nữa, địa danh còn thể hiện tâm lý của những người đã tạo ra địa danh, cũng như lịch sử ngôn ngữ ở các thời đại xa xưa.

Ở nước ta, trong những năm gần đây đã có nhiều sách nhgiên cứu địa danh, từ điển địa danh (trong và ngoài nước)đã được công bố. Điều đó cho thấy nhu cầu rất lớn của xã hội về đề tài này. Tuy nhiên, do sự hiều biết còn rất khác nhau về địa danh học, lịch sử, ngôn ngữ dẫn đến sự không thống nhất trong cách viết địa danh (viết hoa, viết thường, viết rời, có gạch nối, không có gạch nối), cách phiên chuyển địa danh từ tiếng nước ngoài ra tiếng Việt (phiên âm, dịch nghĩa, giữ nguyên ngữ hoặc phiên chuyển từ nguyên ngữ, qua ngữ trung gian)

“Sự không thống nhất này dẫn đến những khó khăn và trở ngại lớn trong giao lưu, học tập và thực tế không mấy ai có thể hiều đọc thế nào, viết thế nào về địa danh cho đúng, cho chuẩn” [4, 40]

Như vậy, vấn đề địa danh, đặc biệt là địa danh nước ngoài trên các văn bản tiếng Việt (báo chí, sách giáo khoa, bản đồ .) xử lý thế nào cho thống nhất, dân tộc, khoa học và đại chúng là một yêu cầu cấp thiết hiện nay.

Chúng tôi - những sinh viên năm cuối chuyên nghành ngôn ngữ học nhận thức được rất rõ điều này. Có thể nói đây là một đề tài còn rất nhiều khó khăn và trở ngại trước mắt nhưng cũng chứa chất nhiều điều thú vị và hấp dẫn mà chúng tôi muốn khám phá.

Đề tài: Bước đầu khảo sát tình hình viết địa danh nước ngoài trên một số văn bản tiếng Việt hiện nay

2. Ý nghĩa của đề tài

Địa danh nói chung và địa danh nước ngoài nói riêng là một vấn đề quan trọng đối với nhiều nghành khoa học: Lịch sử, Địa lý, Ngôn ngữ . là yếu tố quan trọng trong quá trình phát triển, giao lưu và hợp tác quốc tế. Địa danh còn mang trong nó ý nghĩa khẳng định về chủ quyền lãnh thổ, quyền lợi của quốc gia. Địa danh lại là nội dung của bản đồ - phương tiện tra cứu hữu hiệu.

Qua việc phân tích, đánh giá cách viết địa danh nước ngoài trên một số sách, báo và bản đồ hiện nay để thấy được thực trạng không thống nhất và nhằm tới một mục đích là đóng góp một phần nhỏ bé cho công trình “ Xây dựng hệ thống thông tin địa danh Việt Nam và quốc tế phục vụ công tác lập bản đồ” (dự án cấp quốc gia của Bộ Tài Nguyên và Môi Trường), tiến tới cách viết địa danh thống nhất trên các văn bản, sách báo, các phương tiện thông tin đại chúng