Trong những thập kỉ gần đây, vấn đề phương pháp luận của các khoa học và của hoạt động con người nói chung được sự chú ý của đông đảo các nhà khoa học thuộc lĩnh vực triết học, các ngành khoa học xã hội và tự nhiên. Nhiều cuộc hội thảo khoa học được tổ chức, nhiều công trình nghiên cứu được công bố. Trong phạm vi sử học ở nước ta, các vấn đề phương pháp luận cũng được nghiên cứu sâu rộng và thảo luận sôi nổi, đặc biệt từ sau Hội thảo khoa học đầu tiên về phương pháp luận sử học (1966).

Đối với nền sử học của chúng ta hiện nay, chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là cơ sở lí luận của phương pháp luận sử học. Bởi vì, Đảng ta đã lấy chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm cơ sở tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động. Đồng thời chúng ta cũng khai thác di sản tư tưởng sử học của ông cha, những tinh hoa của văn hóa nhân loại để làm cho phương pháp luận sử học được phong phú hơn. Phương pháp luận sử học mácxít-lêninnít được xây dựng trên cơ sở chủ nghĩa duy vật lịch sử, toàn bộ tri thức triết học và những tri thức khác có liên quan

Trong nghiên cứu lịch sử, phương pháp luận sử học có vai trò to lớn trong việc hướng dẫn nghiên cứu lịch sử (nội dung khoa học và phương pháp nghiên cứu) cũng như phương pháp dạy học lịch sử. Không nắm được phương pháp luận sử học, các nhà nghiên cứu lịch sử mất phương hướng hoạt động, không có khả năng giải quyết những vấn đề lịch sử đặt ra. Vì vậy, có thể nói rằng, đối với người làm công tác sử học, những vấn đề phương pháp luận là những vấn đề rất quan trọng. Nó đáp ứng yêu cầu nghiên cứu, học tập, giảng dạy lịch sử và trang bị những lí luận cơ bản để tích cực chống lại phương pháp luận sử học tư sản, vẫn tiếp tục xuyên tạc sự kiện lịch sử cụ thể và mở rộng những chiến dịch trực tiếp hoặc gián tiếp chống những cơ sở lí luận, nhận thức lịch sử của sử học mácxít. Việc học tập phương pháp luận sử học là yêu cầu quan trọng đối với việc nghiên cứu, giảng dạy, học tập lịch sử.