Trong những năm gần đây, chính sách mở cửa và xu hướng xích lại gần nhau của các quốc gia dân tộc trong khu vực và trên thế giới đang đặt ra nhu cầu giao lưu và hòa nhập trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa và đời sống xã hội. Cùng với xu hướng đó, quan hệ giữa hai nước Nhật Bản và Việt Nam đang ngày càng được tăng cường mở rộng, trao đổi với nhau về nhiều phương diện. Trong đó, sự giao lưu văn hóa giữa hai nước được coi là vấn đề quan trọng, nhằm để tìm ra tiếng nói chung và để tìm thấy nét đẹp trong những nét riêng biệt về văn hóa của nhau.

Do vậy, chăm lo văn hóa là chăm lo củng cố nền tảng tinh thần của xã hội. Thiếu nền tảng tinh thần tiến bộ lành mạnh, không quan tâm giải quyết tốt mối quan hệ giữa phát triển kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội thì không thể có sự phát triển kinh tế xã hội bền vững. Điều đó, Tổng Bí thư Đỗ Mười đúc kết một câu rằng: Quá trình tiến hóa của một Quốc gia luôn luôn phải gắn với cội nguồn, phát triển trên nền bản sắc văn hóa dân tộc đi đôi với việc tiếp thu tinh hoa văn hóa của nhân loại... Nếu phát triển tách khỏi cội nguồn, xa rời những giá trị văn hóa truyền thống, nhất định sẽ lâm vào nguy cơ đánh mất bản thân, chẳng những không thể đóng góp cho nền văn hóa chung của nhân loại mà còn trở thành bản sao mờ nhạt của dân tộc khác.

Chính bởi vậy, nhận thức đúng về văn hóa là một điều kiện không thể thiếu trong việc trang bị hành trang tiến vào tương lai. Để bước sang thế kỷ XXI này, làm cho mối quan hệ sâu sắc hơn theo tinh thần "Việt Nam muốn làm bạn với tất cả các nước trong cộng đồng thế giới, phấn đấu vì hòa bình độc lập và phát triển" cũng như mối quan hệ giữa Việt Nam và Nhật Bản nói riêng cần phải phát huy hơn nữa thì việc tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau giữa các dân tộc và nhân dân Việt Nam - Nhật Bản là điều cần thiết.

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, và Danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành 5 chương.

Chương 1: Nhật Bản - đất nước và con người

Chương 2: Văn hóa Nhật Bản từ cải cách taika đến trước KHI thành lập chế độ Mạc Phủ (từ thế kỷ VII đến thế kỷ XII)

Chương 3: Văn hóa Nhật Bản thời kỳ đầu của chế độ Mạc Phủ (Từ cuối thế kỷ XII đến cuối thế kỷ XVI)

Chương 4: Văn hóa Nhật Bản thời kỳ cuối của chế độ Mạc Phủ (Từ thế kỷ XVII đến cuối thế kỷ XIX)

Chương 5: Một số văn hóa truyền thống khác