“Lực lượng sản xuất là công cụ được sử dụng để tạo ra của cải vật chất và người trực tiếp sản xuất với thói quen kinh nghiệm lao động. Lực lượng sản xuất là cơ sở của sự phát triển, thay đổi phương thức sản xuất”. Từ thế kỷ XIV-XV lực lượng sản xuất mới đã nảy sinh trong lòng xã hội phong kiến và ngày càng trưởng thành. Bước sang thế kỷ XVI-XVII lực lượng sản xuất ngày càng phát triển mạnh mẽ thể hiện trong nông nghiệp, công nghiệp, và thương mại.

1. Nông nghiệp

Xuất hiện các hình thức tư bản chủ nghĩa thế kỷ XIV-XV, sự xâm nhập của chủ nghĩa tư bản vào nông nghiệp đặc biệt diễn ra ở Anh, Nêđéclan và một phần nước Pháp. Điều kiện để chủ nghĩa tư bản xâm nhập vào nông nghiệp là sự giải thể chế độ nông nô. Công nghiệp và thương mại phát triển, nhu cầu về sản phẩm nông nghiệp ngày càng tăng. Do đó đã lôi cuốn nông nghiệp phát triển theo hướng kinh tế hàng hóa của tư bản chủ nghĩa.

Những người nông dân giàu có, những nhà tư sản nông nghiệp bỏ vốn thuê ruộng đất hoặc sở hữu ruộng đất lớn thuê nông dân vào sản xuất qua đó bóc lột một khoản giá trị thặng dư. Do đó quan hệ lãnh chúa – nông nô trước kia được thay thế bằng quan hệ chủ trại ấp – công nhân công nghiệp. Nông nghiệp mang tính tư bản chủ nghĩa làm cho sản xuất nông nghiệp mang quy mô lớn nên có điều kiện áp dụng kĩ thuật mới nhất là có sự phát triển về kĩ thuật canh tác. Người ta biết dùng phân bón cải tạo đất, tăng độ mùn và độ xốp của đất, cung cấp chất dinh dưỡng cho cây. Kết quả của cuộc phát kiến địa lý mở ra các châu lục mới, sự giao lưu văn hóa càng mở rộng không như trước kia chỉ bó buộc trong từng lãnh đia, từng đất nước, từng khu vực. Người châu Âu đã biết đến sự xa hoa của cung đình phương Đông… đồng thời tăng nguồn thực phẩm xa xỉ, tăng chất lượng cuộc sống và phong phú nguồn thực phẩm. Người Tây Phương đa đưa các loại cây của phương Đông về trồng đó là thuốc lá, cacao, café, chè của thuộc địa. Cây sôcôla ở Mêhicô được người Tây Ban Nha biết đến và đưa về nước vào năm 1520 sau đó được phổ biến ở các nước châu Âu khác.