Các hình thức khác nhau của tôn giáo hay của tín ngưỡng, như Phật giáo, Kitô giáo, Islam giáo, Đạo thờ Tổ tiên, thờ Mẫu, thờ Thần Nông... là một thực thể tồn tại trong đời sống của con người từ hàng nghìn năm nay. Tuy nhiên, trong việc nghiên cứu về các thực thể này, việc dùng các khái niệm để chỉ nó, trong đó có hai thuật ngữ cơ bản “Tôn giáo”, “Tín ngưỡng” thì quan niệm của các nhà nghiên cứu còn khác nhau(1).

Cũng như nhiều lĩnh vực khoa học khác, việc phân loại tín ngưỡng tôn giáo là một trong những vấn đề cơ bản của khoa tôn giáo học và cũng chính ở đó còn tồn tại nhiều ý kiến khác nhau. Người ta đã từng đưa ra các cách phân loại khác nhau, như phân loại tôn giáo tín ngưỡng theo các hình thức phát triển nối tiếp nhau của tiến trình lịch sử. Một số khác lại từ bỏ nguyên tắc lịch sử, mà lại theo đặc trưng địa lý và chủng tộc, theo các khu vực văn hoá, phân loại theo nội dung tín ngưỡng, tôn giáo và đối tượng sùng bái, theo hình thái học của tôn giáo tín ngưỡng...(2). Mỗi cách phân loại như vậy nó đều chứa đựng các hạt nhân hợp lý, tuy nhiên cũng không tránh khỏi sự phiến diện và nhiều lúc khá cực đoan.

Kết cấu đề tài:

I. Về một số quan niệm chung

II. Phác hoạ về tín ngưỡng của các tộc người ở Việt Nam