Sau chiến thắng Bạch Đằng vĩ đại năm 938, dân tộc Việt Nam đó thực sự được giải phóng khỏi ách thống trị lâu dài và tàn bạo của bọn phong kiến phương Bắc. Nhân dân cả nước vô cùng hào hứng phấn khởi và tỏ ra quyết tõm giữ vững nền độc lập dân tộc và chủ quyền của đất nước. Nhưng suốt từ năm 938 cho đến hết thế kỉ X, dân tộc ta đó trải qua thời kỡ chiến tranh chống giặc ngoại xâm, đồng thời ổn định trật tự xó hội và thực hiện thống nhất quốc gia. Phải bước vào thời kỳ Lý- Trần, một thời kỳ lịch sử kộo dài suốt từ thế kỷ XI cho đến gần hết thế kỷ XIV và đặc biệt đến thời Lê sơ, nước ta mới có sự phát triển thật mạnh mẽ về các mặt kinh tế, chính trị và văn hóa và do đó đạt được những kỳ tích huy hoàng trong công cuộc dựng nước và giữ nước. Cả thời kỳ lịch sử sôi nổi và tưng bừng thắng lợi ấy ít nhiều đó phản ỏnh vào trong lĩnh vực tư tưởng, trong quan niệm của tầng lớp trí thức của thời đại. Trong đó những hoạt động chính trị, những cuộc chiến tranh giữ nước với những thành tích rừ rệt của nú đó cú những tiếng vang đáng chú ý hơn cả. Vỡ vậy trờn vũ đài tư tưởng, chính trị của nước ta hồi đó chỉ có tư tưởng chính trị là chủ đạo.

Và tư tưởng chính trị của các triều đại trên lại ảnh hưởng rừ nột của hiện tượng giao thoa văn hóa giữa nhà nước Đại Việt và các nước láng giềng, đặc biệt là ảnh hưởng của nền văn hóa lâu đời Trung Quốc. Ở đây, đó cú sự mụ phỏng về một thể chế chính trị, nhưng là một sự mô phỏng đó được đẽo gọt về quy mô và gạn lọc vè lịch sử. Mô hỡnh lớ tưởng về một nhà nước quân chủ phương Đông, dựa theo thuyết thiên- địa- vạn vật nhất thể, thuyết minh cho sự hài hũa giữa cơ cấu của một vũ trụ vĩ mô với một vĩ trụ vi mô đó được thích ứng với những điều kiện cụ thể của Việt Nam. Cũng cần phải nói rằng, trong quá trỡnh tiếp thu đó, những nguyên lí và thiết chế mang tớnh nguyờn thủy, khởi nguồn, cú dỏng hỡnh uyển chuyển và giản dị của những triều đại cổ xưa thường được dễ dàng chấp nhận, so với những thể chế cồng kềnh, phức tạp, mang tính xơ cứng quan liêu của triều đại trung Quốc sau này. Thêm vào đó, ảnh hưởng của các nền văn hóa Nam Á cũng đó xõm nhập trờn một mức độ nhất định vào các tầng lớp, nhất là các tầng lớp quần chúng nhân dân. Bao trùm lên đó, ảnh hưởng của Phật giáo đại thừa với hạt nhân đạo đức là tư tưởng từ bi, bác ái, cũng đó in dấu đậm nét vào đời sống chính trị xó hội. Phần nào đó, nó cũng làm giảm đi tính chất gay gắt, khắc nghiệt của thể chế quan liêu và hệ thống đẳng cấp phương Bắc, khi được du nhập vào Việt Nam.

nội dung chính:

Chương I. Một vài nét về khái quát tư tưởng thời Trần và Lê sơ

Chương II: Nguyên nhân và quá trình chuyển biến hệ tư tưởng thời Trần sang thời Lê sơ