THI PHÁP CHÂN KHÔNG TRONG “TRUYỆN NGẮN

TRONG LÒNG BÀN TAY” CỦA KAWABATA YASUNARI

VACUUM PROSODY USED IN “PALM-OF THE HAND STORIES”,

A WORK OF KAWABATA YASUNARI’S

SVTH: Trương Thị Hồng Cúc

Lớp 06CVH1, Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Sư phạm

GVHD: ThS. Nguyễn Phương Khánh

Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Sư phạm

TÓM TẮT

Đến với văn chương của Kawabata và gặp gỡ gương mặt ẩn giấu nhiều điều thú vị -

truyện ngắn trong lòng bàn tay – “tác phẩm của chân không” thể hiện hết sức độc đáo, tinh tế và

ẩn chứa tâm hồn Nhật Bản ở những khía cạnh thế giới của những chiếc gương soi, thời gian của

những khoảnh khắc, không gian “vỏ ốc”, thế giới nhân vật và cái kết lửng. Một phát hiện khá lí thú

là sự gặp gỡ giữa Kawabata và Hemingway trong nguyên lí sáng tạo. Nói cách khác, truyện ngắn

trong lòng bàn tay cũng chính là một tảng băng trôi, một phẩn nổi, bảy phần chìm, chứa đựng sức

công phá mạnh mẽ

ABSTRACT

Reading Kawabata’s proses, especially Palm-of-the-Hand Stories – “a masterpiece of

understatement”, which is originally and subtly presented with the essence of the Japanese mind,

in five aspects the world of mirrors, the time of moments, “Sea shell” spaces, the world of

characters and the open endings. Another interesting finding is the similarities in the theory of

creation between Kawabata and Hemingway. In other words, Palm-of-the-Hand Stories is a floating

iceberg, with only one-eighth of it being above water, and hence holding enormous power

1. Mở đầu

1.1. Lí do chọn đề tài

Nhắc đến khuôn mặt văn chương Nhật, không thể không nói đến Kawabata

Yasunari và truyện ngắn trong lòng bàn tay. Cuộc hành hương vào thế giới truyện ngắn

trong lòng bàn tay của văn hào Kawabata là thêm một lần nữa tìm về với những nét truyền

thống cội rễ trong nền văn chương Phù Tang, về đất và người xứ sở Mặt trời mọc. Chính

bởi vậy, người viết chọn đề tài: “Thi pháp chân không trong truyện ngắn trong lòng bàn

tay của Kawabata Yasunari” để nghiên cứu với hi vọng đi vào sâu hơn thế giới Phù Tang

bằng chiếc gương văn chương.

1.2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu

Kawabata sinh ra từ xứ sở Mặt trời mọc, là nhà văn đồng thời là sứ giả - bằng ngòi

bút văn chương của mình ông đã kết nối những con người, những mảnh hồn, những nghĩ

suy khiến cho văn học trở nên gần gụi, được yêu thích và khám phá một cách mãnh liệt.

Bởi thế, Kawabata Yasunari và những đứa con tinh thần của ông luôn có sức hút mạnh mẽ

không chỉ với độc giả, với người yêu văn mà còn đối với cả giới phê bình văn học uy tín.

* Về Kawabata Yasunari và “Truyện ngắn trong lòng bàn tay”

Nhà nghiên cứu Nhật Chiêu là một trong số những người dành rất nhiều tâm huyết,

tình yêu và bút lực cho văn học xứ sở Phù Tang, đặc biệt cho văn hào Kawabata. Nhật Chiêu

từng nhận định: “Thực chất của thẩm mĩ chiếc gương soi là hồn thơ khao khát vươn tới điều

chưa biết trong Kawabata đã vận dụng thần tình mĩ cảm phương Đông, mĩ cảm Nhật Bản và

cả mĩ cảm hiện đại, phản ánh tất cả trong một giọt sương sáng tạo đầy bản lĩnh”[30, tr.92].

GS.Lưu Đức Trung là một trong số những nhà nghiên cứu có công lớn trong giới

thiệu văn học Nhật, đặc biệt về văn hào Kawabata đến độc giả Việt. Theo ông, phong cách

nghệ thuật của Kawabata được thể hiện ở “cái chất trữ tình sâu lắng, nỗi buồn êm dịu đó

phải chăng Kawabata đã kế thừa được từ trong dòng văn học “nữ tính” trong thời đại

Heian (794 – 1192), từ tác phẩm Genji Monogatari của Murasaki Sibiku (978 – 1044) đầy

chất bi cảm”[43, tr.47].

Trong chuyên luận “Văn hóa Nhật Bản và Yasunari Kawabata”, TS.Đào Thị Thu

Hằng khẳng định “vẻ đẹp, sự độc đáo trong nghệ thuật kể chuyện của Kawabata” và

“những đóng góp to lớn từ cách kể của Kawabata đối với kĩ thuật tự sự của văn chương

nhân loại, đặc biệt là cách kể hiện đại của thế kỉ XX”[8, tr.7].

Có một số ít bài nghiên cứu dành riêng về truyện ngắn trong lòng bàn tay, đã bước

đầu mở vào cánh cửa khó khăn nhưng thú vị của Kawabata Yasunari.

Peter Metevelis trong bài viết “Dịch những truyện “trong lòng bàn tay” của

Kawabata” (dịch giả Đinh Quang Trung) bằng những dẫn chứng sinh động, ông khẳng

định: “Những truyện trong lòng bàn tay khá phong phú về hình ảnh, tính cách, sự tinh tế,

vẻ đẹp, tính hài hước và vẻ duyên dáng” và nhấn mạnh một số điểm vừa nêu dễ dàng bị

phá vỡ bởi “bản dịch lỏng lẻo”[27, tr.166].

Trần Thu Hằng với truyện ngắn trong lòng bàn tay – cái nhìn thẩm mỹ trong suốt

khẳng định: “Truyện ngắn trong lòng bàn tay vừa chứa đựng hồn thơ ông, vừa thể hiện tài

năng của ông một cách tập trung và cô đúc”.

Cũng trên góc độ thi pháp học, nhưng “Đặc điểm thi pháp truyện trong lòng bàn tay

của Yasunari Kawabata” được Hoàng Long nhìn theo phương diện hình ảnh trung tâm là

“người lữ khách như kẻ hành hương thân phận, kiếm tìm cái đẹp và hình ảnh người nữ là

hiện thân cho cái đẹp mà người lữ khách muôn đời theo dấu”[1, tr.1079].

Tóm lại, có thể thấy tình hình nghiên cứu về Kawabata Yasunari ở Việt Nam như

một bức tranh tương đối nhiều màu sắc với những mảng sáng tối, đậm nhạt khác nhau.

* Về “Thi pháp chân không”

Phan Nhật Chiêu, nhà nghiên cứu về văn hóa - văn học Nhật gạo cội, là người

“hiểu văn học Nhật kì lạ” đã dùng khái niệm “thi pháp chân không” trong rất nhiều công

trình, bài viết khảo cứu về văn học Nhật.

Trong bài viết “Kawabata, người cứu rỗi cái đẹp” đăng lần đầu trên tạp chí Văn, năm

1991, Nhật Chiêu đã công bố cách gọi thi pháp của Kawabata là “thi pháp chân không”: Qua

tiếng thầm thì của trái tim hoặc gương mặt người hấp hối Kawabata để cho phần không nói

chìm sâu vào trong ta trong một thi pháp có thể gọi là “thi pháp của chân không”[4, tr159].

Với Truyện ngắn trong lòng bàn tay – cái nhìn thẩm mỹ trong suốt, Trần Thu Hằng

khẳng định: “Thi pháp chân không (chữ của Nhật Chiêu) trong các truyện ngắn trong lòn