[FONT=Times New Roman]PHẦN MỞ ĐẦU

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

1.1. Tô Hoài là một trong những nhà văn lớn của nền Văn học hiện đại Việt

Nam. Nhắc đến Tô Hoài là ta nhắc đến “một nhà văn có nghề nghiệp vững

vàng với một công phu rèn luyện dẻo dai, bền bỉ”. Trên hành trình sáng tạo

nghệ thuật gần 70 năm, Tô Hoài đã trải qua những mốc Lịch sử đặc biệt quan

trọng: trong chiến tranh và sau chiến tranh, trước và sau cách mạng, trước và

sau thời kỳ đổi mới văn học. Thành tựu xuất sắc và độc đáo của Tô Hoài là

những đóng góp quan trọng cho nền Văn học hiện đại Việt Nam. Đóng góp ấy

thể hiện trên nhiều thể loại và đề tài: từ đề tài miền xuôi đến đề tài miền núi,

từ truyện ngắn, tiểu thuyết, truyện thiếu nhi đến kịch, ký,... . Hầu như ở thể

loại và đề tài nào Tô Hoài cũng để lại dấu ấn rõ nét, đúng như G.S Hà Minh

Đức đã nhận xét: “Tô Hoài là một cây bút văn xuôi sắc sảo và đa dạng”.

1.2. Tô Hoài được độc giả biết đến từ những sáng tác trước Cách mạng tháng

Tám năm 1945 với những truyện viết về đề tài thiếu nhi, về những con người

ở một vùng quê ven đô. Những năm kháng chiến rồi hòa bình, ngòi bút của

Tô Hoài chưa bao giờ ngưng nghỉ. Ông viết truyện ngắn, tiểu thuyết, hồi ký...

trong đó hồi ký là thể loại có vị trí đặc biệt thể hiện đậm nét phong cách nghệ

thuật của nhà văn. Hồi ký của Tô Hoài thực sự được người đọc quan tâm và

có những đánh giá sâu sắc khi các thể loại khác của ông đi vào giai đoạn gần

như đã viên mãn.

Hai tập hồi ký Cát bụi chân ai và Chiều chiều đã ghi lại hiện thực

cuộc sống một cách chân thực, sinh động và sáng tạo. Nhắc đến hồi ký của Tô

Hoài, chúng ta không thể không nhắc đến hai tập hồi ký này.

1.3. Tiếp cận và nghiên cứu Văn học từ góc độ thi pháp là cách có sức hấp

dẫn, hiệu quả khoa học cao. Bởi đối tượng của thi pháp học là tính quy luật

nội tại của quá trình sáng tạo nghệ thuật văn chương. Trong đó hình thức là

phương thức tồn tại và biểu hiện của nội dung. Để hiểu được nội dung chỉ có

con đường là khám phá về hình thức nghệ thuật của tác phẩm. Chính mối

Quan hệ giữa nội dung và hình thức trong nghệ thuật đã qui định cách tiếp cận

của thi pháp học. Vì thế, việc nghiên cứu hồi ký của Tô Hoài từ góc độ thi

pháp (cái nhìn, không gian và thời gian) sẽ cho chúng ta thấy rõ hơn những

giá trị các tập hồi ký của nhà văn Tô Hoài.

1.4. Lâu nay, các nhà nghiên cứu phê bình Văn học đã dành nhiều công sức

cũng như tâm huyết cho các sáng tác của Tô Hoài nhưng những công trình coi

thể hồi ký là đối tượng chuyên biệt còn khá khiêm tốn. Đặc biệt, với mong

muốn giúp giáo viên giảng dạy ở các bậc học cũng như bạn đọc yêu mến nhà

văn Tô Hoài có một cái nhìn tổng quát về tác giả, đồng thời thấy được vẻ đẹp

văn chương, sự cảm nhận tinh tế về hiện thực cuộc sống của nhà văn, chúng

tôi chọn đề tài: “Cái nhìn, không gian và thời gian nghệ thuật trong hồi ký

của Tô Hoài”.

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU............................................ ..................... 1

1. Lý do chọn đề tài.............................................. .............. 1

2. Lịch sử vấn đề .................................................. ............ 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................... 6

4. Mục đích nghiên cứu .................................................. .... 6

5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................. ... 7

6. Phương pháp nghiên cứu .................................................. 7

7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................ 7

8. Cấu trúc luận văn .................................................. .......... 8

PHẦN NỘI DUNG .................................................. .......... 9

Chƣơng 1: Cái nhìn nghệ thuật trong hồi ký của Tô Hoài ......... 9

1.1. Đặc điểm hồi ký của Tô Hoài .......................................... 9

1.1.1. Khái niệm hồi ký .................................................. .... 9

1.1.2. Nhà văn Tô Hoài và hành trình viết hồi ký của tác giả ........... 11

1.1.3. Đặc điểm hồi ký của Tô Hoài ........................................ 14

1.2. Cái nhìn nghệ thuật trong hồi ký của Tô Hoài ....................... 16

1.2.1. Khái niệm cái nhìn nghệ thuật ....................................... 16

1.2.2. Cái nhìn nghệ thuật trong hồi ký của Tô Hoài ..................... 19

1.2.2.1. Cái nhìn chân thực mang đậm dấu ấn Lịch sử .................... 19

1.2.2.2. Cái nhìn nhân bản nghiêng về cuộc sống sinh hoạt đời thường 25

Chƣơng 2: Không gian nghệ thuật trong hồi ký của Tô Hoài ...... 39

2.1. Khái niệm không gian nghệ thuật ...................................... 39

2.2. Không gian nghệ thuật trong hồi ký của Tô Hoài .................... 44

2.2.1. Không gian hiện thực cụ thể gắn với những sự kiện đáng nhớ... 44

2.2.2. Không gian sinh hoạt đời thường................................ 57

Chƣơng 3: Thời gian nghệ thuật trong hồi ký của Tô Hoài ......... 79

3.1. Khái niệm thời gian nghệ thuật ......................................... 79

3.2. Thời gian nghệ thuật trong hồi ký của Tô Hoài ....................... 83

3.2.1. Thời gian Lịch sử rộng mở đa chiều ................................ 83

3.2.2. Thời gian đời tư đồng hiện chồng chéo ............................ 91

KẾT LUẬN .................................................. .................. 100

THƢ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................... 104