Chương I: Lý luận chung về cho vay doanh nghiệp

1.1 Các vấn đề chung về cho vay doanh nghiệp.

1.1.1 Khái niệm:

Theo Quyết định 1627/2001/QĐ_NHNN ngày 31/12/2001 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước về việc ban hành Quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng và Quyết định số 127/2005/QĐ_NHNN ban hành ngày 03/02/2005 về việc sửa đổi bổ sung một số điều của Quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng ban hành theo quyết định 1627/2001/QĐ_NHNN ngày 31/12/2001 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước thì : Cho vay là hình thức cấp tín dụng, theo đó tổ chức tín dụng giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích và thời hạn nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi.

Thời hạn nhất định ở đây chính là thời hạn cho vay. Thời hạn cho vay là khoảng thoài gian được tính từ khi khách hàng nhận vốn vay cho đến khi trả hết cả gốc và lãi đã được thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng giữa tổ chức tín dụng và khách hàng

1.1.2 Các quy định pháp lý chung về cho vay doanh nghiệp.

1.1.2.1 Nguyên tắc cho vay.

Cho vay là hoạt động sinh lời chủ yếu của ngân hàng nhưng cũng đem lại rủi ro cao. Do vậy, để ngân hàng tồn tại và phát triển ổn định, vững chắc thì hoạt động cho vay phải an toàn hiệu quả. Nói chung, khách hàng vay vốn của ngân hàng phải đảm bảo các nguyên tắc:

• Sử dụng vốn đúng mục đích đã thỏa thận trong hợp đồng tín dụng nhằm đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn vay và khả năng thu hồi nợ sau này.

• Hoàn trả nợ gốc và lãi vốn vay theo đúng thời hạn đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng.

• Phải có dự án khả thi, có hiệu quả và có khả năng trả nợ cho ngân hàng.

1.1.2 .2 Điều kiện cho vay.

Mặc dù khi cho vay, ngân hàng yêu cầu khách hàng vay vốn phải đảm bảo nguyên tắc như vừa nêu trên nhưng thực tế không phải khách hàng nào cũng có thể tuân thủ đung các nguyên tắc này. Do vậy, để giúp cho việc đảm bảo các nguyên tắc vay vốn, ngân hàng chỉ xem xét cho vay khi khách hàng thỏa mãn một số điều kiện cho vay nhất định. Theo quy chế cho vay khách hàng do Ngân hàng Nhà nước ban hành, các điều kiện vay vốn khách hàng cần có bao gồm :

• Có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự và chịu trách nhiệm dân sự theo quy định của pháp luật.

• Có mục đích vay vốn hợp pháp.

• Có khả năng tài chính đảm bảo trả nợ trong thời hạn cam kết.

• Có phương án sản xuất kinh doanh, dịch vụ khả thi và có hiệu quả

• Thực hiện các quy định về đảm bảo tiền vay theo quy định của Chính phủ và hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Tuy nhiên, các điều kiện vay vốn trên đây chỉ là hướng dẫn chung cần thiết cho các NHTM. Khi cụ thể hóa các điều kiện cho vay này, các NHTM có thể cụ thể hóa và đặt điều kiện riêng cho mình.

1.1.2.3 Giới hạn cho vay

Trong hoạt động tín dụng, ngân hàng thương mại bị giới hạn cho vay theo quy định của Luật Các Tổ chức tín dụng nhằm đảm bảo an toàn.Các giới hạn tín dụng khi cho vay ngắn hạn bao gồm:

• Tổng dư nợ cho vay đối với 1 khách hàng không vượt quá 15% vốn tự có của ngân hàng, trừ những trường hợp đối với những khoản cho vay từ các nguồn vốn ủy thác của Chính phủ, của các tổ chức và cá nhân.Trường hợp nhu cầu vốn của 1 khách hàng vượt quá 15% vốn tự có của ngân hàng hoặc khách hàng có nhu cầu huy động vốn từ nhiều nguồn thì ngân hàng có thể cho vay hợp vốn theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

• Trong trường hợp đặc biệt, ngân hàng chỉ được cho vay vượt quá mức giới hạn cho vay theo quy định nêu trên khi được Thủ tướng Chính phủ cho phép đối với từng trường hợp cụ thể.

• Việc xác định vốn tự có của các ngân hàng để làm căn cứ tính toán giới hạn cho vay được thực hiện theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Ngoài ra, ngân hàng không được cho vay không có đảm bảo, cho vay với các điều kiên ưu đãi về lãi suất, về mức cho vay đối với các đối tượng sau:

• Tổ chức kiểm toán, Kiểm toán viên có trách nhiêm kiểm toán tại tổ chức tín dụng cho vay; Thanh tra viên thực hiện nhiệm vụ thanh tra tại tổ chức tín dụng cho vay; Kế toán trưởng của tổ chức tín dụng cho vay.

• Các cổ đông lớn của tổ chức tín dụng.

• Doanh nghiệp là một trong các đối tượng quy định tại Khoản 1 Điều 77 của Luật Các Tổ chức tín dụng sở hữu trên 10% vốn điều lệ của doanh nghiệp đó.

Ngoài những giới hạn và hạn chế tín dụng nêu trên, ngân hàng còn không được cho vay với những trường hợp sau đây:

• Thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Tổng giám đốc (Giám đốc), Phó Tổng giám đốc (Phó Giám đốc) của tổ chức tín dụng.

• Cán bộ nhân viên chính của tổ chức tín dụng đó thực hiện nhiệm vụ thẩm định, quyết định cho vay.

• Bố, mẹ, vợ, chồng, con của thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Tổng giám đốc (Giám đốc), Phó Tổng giám đốc (Phó Giám đốc) của tổ chức tín dụng.

Cho vay khách hàng doanh nghiệp là loại cho vay chiếm tỷ trọng lớn nhất trong hoạt động tín dụng của Ngân hàng. Nó còn là loại cho vay phức tạp và rủi ro nhất. Do vậy phải có những quy định cụ thể để hoạt động cho vay có hiệu quả.

1.1.2.4 Quy trình cho vay.

Quy trình cho vay là tổng hợp các nguyên tắc, các thủ tục của ngân hàng trong việc cho vay.Quy trình cho vay được bắt đầu khi cán bộ tiếp nhận hồ sơ khách hàng và kết thúc khi kế toán viên tất toán hợp đồng cho vay.

Quy trình cho vay được khái quát qua các bước sau:

Bước 1: Lập hồ sơ vay vốn.

Bước này do cán bộ tín dụng thực hiện ngay sau khi tiếp xúc khách hàng. Nhìn chung một bộ hồ sơ vay vốn cần phải thu thập các thông tin như:

• Năng lực pháp lý, năng lực hành vi dân sự của khách hàng.

• Khả năng sử dụng vốn vay.

• Khả năng hoàn trả nợ vay ( gốc+lãi)

Bước 2: Phân tích tín dụng:

Phân tích tín dụng là xác định khả năng hiện tại và tương lai của khách hàng trong việc sử dụng vốn vay và hoàn trả nợ.