1. Đánh giá thực trạng các điều kiện, yếu tố hình thành và phát triển các loại

hình KCHTTM tại vùng kinh tế trọng điểm phía Nam (KTTĐPN)

1.1. Khung khổ chung về đánh giá các điều kiện, yếu tố ảnh hưởng đến phát triển

KCHTTM

1.1.1. Một số lý luận cơ bản về KCHTTM

Thương mại hiện đại ngày nay được hiểu theo nghĩa rộng gồm thương mại hữu

hình và thương mại vô hình, nó bao hàm 4 lĩnh vực sau: thương mại hàng hoá, thương

mại dịch vụ, thương mại đầu tư và sở hữu trí tuệ.

Trong phạm vi đề án này, quy hoạch kết cấu hạ tầng thương mại (KCHTM) chỉ

đi vào quy hoạch thương mại (QHTM) hàng hoá, mà thương mại hàng hoá ở đây

không chỉ là trao đổi hàng hoá (gồm bán buôn và bán lẻ), mà còn bao gồm các hoạt

động phục vụ và làm tăng quá trình trao đổi hàng hoá.

Trong nền kinh tế thị trường hiện đại, hoạt động thương mại hàng hoá ngày

nay được xếp vào lĩnh vực dịch vụ phân phối. Lĩnh vực phân phối là sự kết nối giữa

nhà sản xuất và người tiêu dùng, và lĩnh vực này không chỉ đơn thuần là giao hàng

(gồm cả bán buôn và bán lẻ). Hoạt động phân phối còn cung cấp cho người tiêu dùng

một loạt các dịch vụ bổ sung (địa điểm thuận lợi, bảo đảm về giao hàng, các thông tin

và môi trường kinh doanh) là những dịch vụ giúp cho bên cầu có sự lựa chọn chính

xác hơn, và tăng sự thuận tiện khi mua hàng1

.

Dịch vụ phân phối do các nhà bán buôn và bán lẻ thực hiện là bán lại hàng hoá,

kèm theo hàng loạt các dịch vụ phụ trợ có liên quan (phục vụ cho quá trình bán hàng)

như : bảo quản lưu kho hàng hoá; bốc rỡ, lắp ráp, sắp xếp và phân loại đối với hàng

hoá có khối lượng lớn; và một loạt các dịch vụ liên quan đến người bán buôn và bán

lẻ như chế biến, kho hàng, dịch vụ bảo quản lạnh, bãi đỗ xe” Từ đó cho thấy khái

niệm về dịch vụ phân phối: là toàn bộ những hoạt động có liên quan đến việc tổ chức

điều hành và vận chuyển hàng hoá, dịch vụ từ người sản xuất đến người tiêu dùng.

Từ khái niệm về dịch vụ phân phối cho thấy việc qui hoạch kết cấu hạ tầng

thương mại (KCHTTM) chính là qui hoạch cơ sở vật chất phục vụ quá trình phân

phối hàng hoá .

Khái niệm KCHT về thương mại được xuất phát từ khái niệm về cơ sở hạ tầng

về thương mại. Cơ sở hạ tầng thương mại là tổng thể các công trình vật thể kiến trúc

và các yếu tố đảm bảo các hoạt động của ngành thương mại theo đúng chức năng của

ngành. Cơ sở hạ tầng thương mại chia thành hai nhóm lớn: cơ sở hạ tầng phục vụ quá

trình trao đổi hàng hoá (quá trình phân phối hàng hoá) gồm các hệ thống cửa hàng,

hệ thống chợ, hệ thống trung tâm thương mại và siêu thị, hệ thống kho tàng, bến, nhà

xưởng (của các loại hàng hoá và xăng dầu ), hệ thống hội chợ triển lãm, các trung

tâm cung cấp dịch vụ thương mại hàng hoá .v.v cơ sở hạ tầng phục vụ thực hiện các

dịch vụ thương mại khác (sở hữu trí tuệ, đầu tư, ngân hàng, tài chính, bưu chính viễn

thông v v )

Phạm vi qui hoạch của dự án sẽ đề cập tới 5 loại hình KCHTTM bao gồm:

Trung tâm thương mại và siêu thị; Chợ; Hội chợ triển lãm; Hệ thống kho vận thương

mại; Hệ thống kho, cảng xăng dầu; Vậy thì qui hoạch KCHTTM của 5 loại hình

KCHTTM trên là: (1) Xác lập và thiết lập các kênh và trung tâm phân phối trên một

thị trường cụ thể (bao gồm chợ, TTTM và siêu thị); (2) Lựa chọn vị trí cho Trung tâm

Hội chợ triển lãm thương mại ; (3) Xác định vị trí kho, bãi hàng hoá; (4) Hoàn thiện

hệ thống kho cảng xăng dầu.

Để quy hoạch 5 hệ thống KCHTTM cho vùng KTTĐPN, trước hết dự án đi

vào khái niệm của từng loại KCHTTM.

Khái niệm về trung tâm thương mại :

Với một định nghĩa chung nhất, “Trung tâm thương mại (TTTM) là một nơi tập

trung các doanh nghiệp kinh doanh giải trí, dịch vụ bán lẻ, nhằm phục vụ dân cư khu

vực xung quanh”. (Từ điển Bách khoa Columbia).

Theo khái niệm của các nước châu Âu thì TTTM được hiểu là một tổ hợp bao

gồm các cửa hàng bán lẻ và các loại hình dịch vụ tập trung tại cùng một địa điểm,

được quy hoạch, xây dựng và quản lý như một tổng thể thống nhất. Cụ thể : “TTTM

thường bao gồm một cửa hàng bán lẻ tổng hợp( là một siêu thị hay một đại siêu thị .)

chuyên bán thực phẩm và hàng tiêu dùng thiết yếu hàng ngày cùng với nhiều cửa

hàng chuyên doanh như hiệu thuốc, cửa hàng thời trang, giày dép và đủ loại dịch vụ

như dịch vụ ngân hàng, du lịch, bưu điện . Tất cả tập trung trên một khu vực lớn nằm

ở ngoại ô các thành phố và kèm theo là những bãi đỗ xe rất rộng, có bán xăng cho

khách hàng.”

Theo quyết định 1371/2004/QĐ-BTM khái niệm về TTTM như sau: Trung tâm

thương mại là loại hình tổ chức kinh doanh thương mại hiện đại, đa chức năng, bao

gồm tổ hợp các loại hình cửa hàng, cơ sở hoạt động dịch vụ; hội trường, phòng họp,

văn phòng cho thuê được bố trí tập trung, liên hoàn trong môt hoặc một số công

trình kiến trúc liền kề; đáp ứng các tiêu chuẩn về diện tích kinh doanh; trang bị kỹ

thuật và trình độ quản lý, tổ chức kinh doanh; có các phương thức phục vụ văn minh