1. Tính cấp thiết của đề tài

Văn hoá pháp luật (VHPL) là bộ phận cấu thành của văn hoá, phản ánh các giá trị

của con người trong quá trình sống và làm việc theo Hiến pháp, pháp luật. ở nước ta,

trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhất là trong thời kỳ đổi mới, VHPL giữ

vai trò quan trọng, yếu tố cơ bản gắn kết mọi thành viên trong xã hội trước pháp luật;

phát huy tính tích cực, chủ động của công dân trong xây dựng và tự giác chấp hành

pháp luật, góp phần bảo đảm sự ổn định, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển

toàn diện đất nước.

Quân đội nhân dân Việt Nam nói chung, các nhà trường quân đội (NTQĐ) nói

riêng là công cụ của Nhà nước. NTQĐ không chỉ là nơi thừa nhận và chấp hành

pháp luật mà còn là nơi tuyên truyền, giáo dục pháp luật. Để xây dựng quân đội

“cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”, xây dựng nhà trường

“chính quy, tiên tiến, mẫu mực”, các NTQĐ phải: “Tiếp tục đổi mới về huấn luyện

bộ đội, đào tạo cán bộ . coi trọng xây dựng chính quy, kiên quyết làm chuyển biến

tình hình kỷ luật quân đội”; cùng với việc nâng cao chất lượng dạy học, nghiên cứu

khoa học, phải bồi dưỡng phẩm chất nhân cách toàn diện cho học viên, trong đó

VHPL là một nội dung quan trọng.

Học viên đào tạo sĩ quan (ĐTSQ) ở các NTQĐ là những cán bộ, sĩ quan tương lai ở

các đơn vị cơ sở và có khả năng phát triển thành những cán bộ lãnh đạo, chỉ huy chủ chốt

trong quân đội sau này. Để đảm đương chức trách, nhiệm vụ trong giai đoạn mới, họ cần

được bồi dưỡng, nâng cao trình độ VHPL. Bồi dưỡng VHPL cho học viên trước hết, tạo

cơ sở để định hướng sự phát triển nhân cách, hành vi ứng xử của học viên theo chuẩn

mực có văn hoá và đúng pháp luật Nhà nước, điều lệnh quân đội, nâng cao chất lượng

học tập, rèn luyện, hoàn thành mục tiêu, yêu cầu đào tạo. Mặt khác, là điều kiện, cơ sở để

xây dựng, nâng cao trình độ VHPL trong toàn quân, góp phần xây dựng đơn vị vững

mạnh toàn diện, hoàn thành nhiệm vụ được giao.

ý thức rõ vấn đề trên, trong quá trình giáo dục, đào tạo, nhất là những năm

gần đây, các NTQĐ đã từng bước đổi mới, nâng cao chất lượng bồi dưỡng VHPL

cho học viên. Kết quả bồi dưỡng VHPL đã góp phần không nhỏ vào việc khắc

phục tình trạng vi phạm kỷ luật quân đội, pháp luật Nhà nước, nâng cao ý thức

trách nhiệm của mỗi học viên trong thực hiện mục tiêu, yêu cầu đào tạo của nhà

trường. Tuy nhiên trên thực tế, việc bồi dưỡng VHPL cho học viên ở các NTQĐ

chưa đồng đều và vững chắc; trình độ VHPL của một bộ phận học viên còn thấp,

việc tự giác chấp hành pháp luật chưa thực sự trở thành nhu cầu tự thân ở một số

học viên; vẫn còn không ít vụ việc vi phạm pháp luật xảy ra trong đội ngũ học viên

ĐTSQ, cá biệt có vụ nghiêm trọng đến mức phải xử lý.

Hiện nay, việc bồi dưỡng VHPL cho học viên ĐTSQ ở các NTQĐ, bên cạnh những

yếu tố, điều kiện thuận lợi, cũng xuất hiện không ít khó khăn, thách thức. Các thế lực thù

địch tiếp tục đẩy mạnh chiến lược “diễn biến hoà bình” trên lĩnh vực tư tưởng, văn hoá,

đạo đức, lối sống. Những tệ nạn xã hội, những tiêu cực từ mặt trái của cơ chế thị trường

đang hàng ngày, hàng giờ tác động vào nhận thức tư tưởng, đạo đức, lối sống của học

viên. Thực tiễn công tác bồi dưỡng VHPL cho học viên ĐTSQ của các NTQĐ còn nhiều

bất cập. Vì vậy, nghiên cứu vấn đề bồi dưỡng VHPL cho học viên ĐTSQ có ý nghĩa sâu

sắc cả về lý luận và thực tiễn, thiết thực góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo

2

của các NTQĐ trong giai đoạn mới. Với lý do đó, tác giả chọn vấn đề: “Bồi dưỡng văn

hoá pháp luật cho học viên đào tạo sĩ quan ở các nhà trường quân đội trong giai đoạn

hiện nay” làm đề tài luận án tiến sĩ Chính trị học.

2. Mục đích, nhiệm vụ, đối tượng, phạm vi nghiên cứu luận án

* Mục đích

Nghiên cứu, làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn và đề xuất những giải pháp cơ bản

bồi dưỡng VHPL cho học viên ĐTSQ ở các NTQĐ trong giai đoạn hiện nay.

* Nhiệm vụ

- Luận giải làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về VHPL và bồi dưỡng VHPL

cho học viên ĐTSQ ở các NTQĐ.

- Đánh giá đúng thực trạng và rút ra một số kinh nghiệm bồi dưỡng VHPL

cho học viên ĐTSQ ở các NTQĐ.

- Đề xuất những giải pháp cơ bản bồi dưỡng VHPL cho học viên ĐTSQ ở các

NTQĐ trong giai đoạn hiện nay.

* Đối tượng nghiên cứu: Bồi dưỡng VHPL cho học viên ĐTSQ ở các NTQĐ.

* Phạm vi nghiên cứu: Luận án tập trung nghiên cứu bồi dưỡng VHPL cho học

viên ĐTSQ, chủ yếu là đối tượng được đào tạo cơ bản, tập trung, dài hạn, theo quy

định của Bộ Giáo dục - Đào tạo và Bộ Quốc phòng.

Phạm vi khảo sát, chủ yếu ở các học viện, trường sĩ quan khu vực phía Bắc

Những số liệu điều tra, khảo sát được giới hạn chủ yếu từ năm 2000 đến nay.

3. Phương pháp nghiên cứu

Dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, luận án sử

dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu của khoa học chuyên ngành và liên

ngành, chủ yếu là các phương pháp kết hợp lô gíc và lịch sử, phân tích, tổng hợp,

khảo sát, điều tra xã hội học, tổng kết thực tiễn và phương pháp chuyên gia.

4. Đóng góp mới về khoa học của luận án

- Xác lập quan niệm VHPL của học viên ĐTSQ, làm rõ cấu trúc VHPL của học

viên ĐTSQ.

- Xác lập quan niệm bồi dưỡng VHPL cho học viên ĐTSQ ở các NTQĐ.

- Tổng kết 4 kinh nghiệm bồi dưỡng VHPL cho học viên ĐTSQ ở các NTQĐ

trong giai đoạn hiện nay.

- Đề xuất giải pháp đổi mới, hoàn thiện nội dung, chương trình giáo dục, đào tạo,

tổ chức tốt các hình thức, phương pháp bồi dưỡng kiến thức cơ bản, hệ thống về pháp

luật cho học viên ĐTSQ ở các NTQĐ trong giai đoạn hiện nay; quản lý chặt chẽ, duy

trì nghiêm kỷ luật quân đội, pháp luật Nhà nước, kịp thời đấu tranh ngăn chặn những

hiện tượng, hành vi vi phạm pháp luật.

5. ý nghĩa của luận án

Kết quả nghiên cứu của luận án cung cấp thêm cơ sở khoa học giúp lãnh đạo,

chỉ huy, đội ngũ cán bộ, giảng viên ở các NTQĐ vận dụng vào quá trình bồi

dưỡng VHPL cho học viên ĐTSQ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đào

tạo, xây dựng NTQĐ chính quy, tiên tiến, mẫu mực.

Luận án có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy

môn Nhà nước và pháp luật, môn Công tác đảng, công tác chính trị trong các

NTQĐ cũng như các hoạt động bồi dưỡng VHPL ở các đơn vị trong quân đội.

6. Kết cấu luận án

3

Luận án gồm: Mở đầu, 3 chương (7 tiết), kết luận, danh mục công trình

nghiên cứu của tác giả liên quan đến luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phụ

lục