MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN . .2

LỜI CẢM ƠN . .3

MỤC LỤC . .4

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT . 9

DANH MỤC CÁC BẢNG . .10

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ . 11

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ . .11

MỞ ĐẦU . .12

1. Lý do chọn đề tài . 12

2. Mục đích nghiên cứu của đề tài . .14

3. Giới hạn nghiên cứu của đề tài . .14

4. Câu hỏi nghiên cứu/ giả thuyết nghiên cứu . 14

5. Khách thể và đối tượng nghiên cứu . .15

6. Phương pháp nghiên cứu . 15

7. Thiết kế nghiên cứu . .15

8. Phạm vi, thời gian nghiên cứu . .15

Chương 1 . .16

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU . 16

1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu . .16

1.2. Cơ sở lý luận của việc nghiên cứu ảnh hưởng của CTGDMN hiện hành

đến phương pháp và hình thức tổ chức dạy học của giáo viên mầm non . .23

1.2.1. Một số khái niệm . 23

1.2.1.1. Quá trình dạy học . .23

1.2.1.2. Quá trình dạy học ở mẫu giáo . .25

1.2.1.3. Chương trình giáo dục, chương trình dạy học, chương trình giáo

dục mầm non . .25

a. Chương trình giáo dục . 25

b. Chương trình dạy học . .27

4

c. Chương trình giáo dục mầm non . 27

1.2.1.4. Phương pháp dạy học . .28

1.2.1.5. Phương pháp dạy học ở mẫu giáo . .29

1.2.1.6. Hình thức tổ chức dạy học . .30

1.2.1.7. Hình thức tổ chức dạy học ở mẫu giáo . 31

1.2.2. Mối quan hệ giữa chương trình với phương pháp, hình thức dạy học32

1.2.2.1. Mối quan hệ giữa chương trình với phương pháp, hình thức dạy

học theo cấu trúc . 32

1.2.2.2. Mối quan hệ giữa chương trình với phương pháp, hình thức dạy

học theo các cách tiếp cận xây dựng chương trình . .33

1.2.2.3. Mối quan hệ giữa chương trình với phương pháp, hình thức dạy

học theo các loại mô hình chương trình . .36

1.2.3. Phân tích, tổng hợp, so sánh PPDH và HTDH của CTGDMN hiện

hành với CTGDMN cải cách . .38

1.2.3.1. Phương pháp dạy học . .38

a. Ưu điểm . .38

b. Hạn chế . .39

1.2.3.2. Hình thức dạy học . .42

a. Ưu điểm . .42

b. Hạn chế . .43

Chương 2 . .45

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 45

2.1. Mẫu nghiên cứu . .45

2.1.1. Đặc điểm của mẫu . .45

2.1.1.1. Sơ lược về địa bàn nghiên cứu . 45

2.1.1.2. Tình hình đội ngũ GVMN tại thành phố Phan Thiết năm học

2009-2010 . .45

2.1.2. Cách chọn mẫu . 46

2.2. Phương pháp nghiên cứu . 47

5

2.2.1. Các phương pháp thu thập thông tin . .47

2.2.2. Phương pháp xử lý số liệu . .49

2.3. Đề xuất các tiêu chí đo lường ảnh hưởng của CTGDMN hiện hành đến

phương pháp và hình thức tổ chức dạy học của GVMN . .49

2.3.1. Đề xuất các tiêu chí đo lường ảnh hưởng của CTGDMN đến phương

pháp, hình thức tổ chức dạy học . .49

2.3.1.1. Sự chủ động lựa chọn PPDH . 50

2.3.1.2. Sự chủ động lựa chọn HTDH . .50

2.3.1.3. Sự lựa chọn đa dạng các phương pháp dạy học . .50

2.3.1.4. Phương pháp tổ chức góc hoạt động . 51

2.3.1.5. Hình thức tổ chức góc hoạt động của trẻ . 51

2.3.1.6. Hình thức thiết kế, xây dựng góc hoạt động của trẻ . .51

2.3.1.7. Hình thức tiết học . .51

2.3.1.8. Hiểu biết của GV về CT . .52

2.3.1.9. Sự hứng thú, tích cực của trẻ . 52

2.3.1.10. Sự thuận lợi của CT trong công tác quản lý . .52

2.3.2. Đề xuất các tiêu chí đánh giá ảnh hưởng của CTGDMN đến phương

pháp, hình thức tổ chức dạy học . .53

2.3.2.1. Mức độ ảnh hưởng . 53

2.3.2.2. Phạm vi ảnh hưởng . .53

2.4. Thử nghiệm thang đo . 54

2.5. Kết quả thu thập dữ liệu và mã hóa thông tin . 54

Chương 3 . .56

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU . .56

3.1. Đánh giá độ tin cậy của thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha . .56

3.1.1. Độ tin cậy của thang đo . .56

3.1.2. Độ tin cậy của từng tiểu thang đo . .57

3.2. Ảnh hưởng của CTGDMN hiện hành đến PPDH và HTDH của GVMN

thành phố Phan Thiết . .58

6

3.2.1. Ảnh hưởng của CTGDMN hiện hành đến PPDH và HTDH của

GVMN theo thống kê tần suất . .58

3.2.1.1. Sự chủ động lựa chọn PPDH của GV . .58

3.2.1.2. Sự chủ động lựa chọn HTDH của GV . .59

3.2.1.3. Sự lựa chọn đa dạng các PPDH phát huy tính tích cực, chủ động

của trẻ . .60

3.2.1.4. Sự đa dạng về phương pháp tổ chức môi trường hoạt động cho

trẻ của GV . .61

3.2.1.5. Sự đa dạng về các hình thức tổ chức môi trường hoạt động cho

trẻ . .62

3.2.1.6. Sự đa dạng về các hình thức thiết kế, xây dựng các góc hoạt

động . .63

3.2.1.7. Sự đa dạng về các hình thức tiết học . 64

3.2.1.8. Sự hiểu biết của GV về sự thuận lợi hóa của CT đến việc lựa

chọn PPDH và HTDH của GV . .65

3.2.1.9. Sự hứng thú, tích cực của trẻ . 66

3.2.1.10. Sự thuận lợi của CT trong công tác quản lý . .67

3.2.2. Mức độ ảnh hưởng của CTGDMN hiện hành đến PPDH và HTDH

của GV . .68

3.2.3. Mức độ ảnh hưởng của CTGDMN hiện hành theo các nhóm khảo sát71

3.2.4. So sánh phạm vi ảnh hưởng của CTGDMN hiện hành đến PPDH và

HTDH của GV theo các nhóm khảo sát . 76

3.2.4.1. So sánh ảnh hưởng của CTGDMN hiện hành đến PPDH và

HTDH của GV theo trình độ . .76

3.2.4.2. So sánh ảnh hưởng của CTGDMN hiện hành đến PPDH và

HTDH của GV theo thâm niên công tác (TNCT) . .78

3.2.4.3. So sánh ảnh hưởng của CTGDMN hiện hành đến PPDH và

HTDH của GV theo khối lớp giảng dạy . .80

7

3.2.5. So sánh tương quan giữa sự thuận lợi hóa của CT hiện hành với sự

lựa chọn PPDH và HTDH của GV . .81

3.3. So sánh ảnh hưởng của CT đến PPDH và HTDH của GV giữa CTGDMN

hiện hành và CTGDMN cải cách . .82

3.3.1. So sánh mức độ ảnh hưởng của CT đến PPDH và HTDH của GV

giữa CTGDMN hiện hành và CTGDMN cải cách . .82

3.3.2. So sánh phạm vi ảnh hưởng của CT đến PPDH và HTDH của GV

giữa CTGDMN hiện hành và CTGDMN cải cách . .88

KẾT LUẬN, ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP, KHUYẾN NGHỊ . .91

1. Kết luận . .91

2. Khuyến nghị . .92

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO . .95

PHỤ LỤC . 99

Phụ lục 1: Phiếu khảo sát ý kiến giáo viên . .99

Phụ lục 2: Hệ số Cronbach’s Alpha của từng câu hỏi . .102

Phụ lục 3: Điểm trung bình của câu hỏi (thang đo 80 câu) . 104

Phụ lục 4: Trung bình của thang đo (80 câu) . .104

Phụ lục 5: Hệ số Cronbach’s Alpha của từng tiểu thang đo . .104

Phụ lục 6: So sánh ảnh hưởng của CT cải cách đến PPDH và HTDH của GV

theo trình độ . 107

Phụ lục 7: So sánh ảnh hưởng của CT cải cách đến PPDH và HTDH của GV

theo TNCT . .107

Phụ lục 8: So sánh ảnh hưởng của CT cải cách đến PPDH và HTDH của GV

theo khối lớp . 108

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Nền giáo dục Việt Nam và ngành Giáo dục Mầm non sau hơn 30 năm

giải phóng, thống nhất đất nước đã có những đổi mới và những thành tựu nhất

định. Tuy nhiên, hiện nay chúng ta vẫn còn đang tranh cãi về rất nhiều vấn đề

như sự quan tâm của toàn xã hội đối với giáo dục, chất lượng giáo dục, chương

trình, nội dung, phương pháp giáo dục . Giáo dục Mầm non cũng không thể

tránh khỏi những vòng xoay của nền giáo dục Việt Nam trong thời kỳ đất nước

đổi mới, cũng đang từng ngày từng giờ tìm hướng đi đúng, riêng cho mình.

Nguyên Bộ trưởng Nguyễn Thiện Nhân lúc đương nhiệm đã xác định “giáo

dục mầm non, đặc biệt là giáo dục mẫu giáo là cái gốc của giáo dục”, vì vậy

mà ngành giáo dục mầm non đã và đang được chú trọng, đang tìm ra những cái

mới cho riêng mình để thực sự trở thành bậc học nền tảng trong hệ thống giáo

dục quốc dân.

Nhằm thực hiện chủ trương đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục, đào

tạo và chất lượng giáo dục mầm non của Đảng và Nhà nước, Trung tâm Nghiên

cứu chất lượng và Phát triển chương trình GDMN đã xác định một số lý do đổi

mới chương trình GDMN như sau: xuất phát từ những yêu cầu ngày càng cao

của thực tiễn chăm sóc giáo dục trẻ 0-6 tuổi và những hạn chế, bất cập trong

chương trình chăm sóc-giáo dục trẻ hiện hành; xuất phát từ những đổi mới về

phát triển chương trình giáo dục, xu hướng đổi mới của chương trình giáo dục

tiểu học, giáo dục phổ thông, đòi hỏi giáo dục mầm non cần có sự chuẩn bị nối

tiếp tốt để trẻ bước vào lớp một thuận lợi; và xuất phát từ xu thế đổi mới, hội

nhập giáo dục trong khu vực và thế giới nên cần phải đổi mới và xây dựng

chương trình GDMN mới. Theo Lê Thu Hương (Tạp Chí giáo dục số 141),

Chương trình chăm sóc -giáo dục trẻ nhà trẻ và mẫu giáo cải cách-1994 được

nghiên cứu và xây dựng dựa trên những luận cứ khoa học từ những năm 80 thế

kỉ XX, nội dung chương trình được xây dựng theo từng độ tuổi hướng đến thực

hiện mục tiêu giáo dục trẻ toàn diện. Chương trình mặc dù đã có những thành

công nhất định, góp phần chăm sóc, giáo dục trẻ lứa tuổi mầm non hướng tới

sự phát triển toàn diện. Song, trong quá trình thực hiện, chương trình đã bộc lộ

những hạn chế như: chưa thể hiện được đầy đủ các thành tố của một chương

trình; nội dung chăm sóc-giáo dục chưa mang tính tích hợp; phương pháp thực

hiện mang tính đồng loạt, áp đặt, chưa phát huy được tối đa khả năng, tính tích

cực cá nhân, sáng tạo của từng trẻ cũng như của các cô giáo khi thực hiện quá

trình chăm sóc - giáo giục trẻ Chính vì vậy, tháng 7 năm 2009 Bộ Giáo

dục và Đào tạo đã ban hành Chương trình giáo dục mầm non mới được xây

dựng theo hướng tích hợp với tên gọi là Chương trình giáo dục mầm non được

áp dụng đại trà trong cả nước từ năm học 2009-2010. Chương trình này là một

chương trình khá mới mẻ, khác với các chương trình trước đây, sẽ góp phần

nâng cao chất lượng chăm sóc- giáo dục trẻ toàn diện trong trường mầm non

hiện nay.

Tuy nhiên, khi áp dụng ở các trường mầm non, đặc biệt là những trường

chưa từng được áp dụng Chương trình giáo dục mầm non đổi mới-2003 chắc

chắn sẽ gặp nhiều thay đổi về phương pháp và hình thức dạy học. Một nghiên

cứu nhỏ của tác giả Đinh Thiện Tứ (2009) đã cho thấy giáo viên gặp nhiều khó

khăn và lúng túng trong việc lập kế hoạch chăm sóc-giáo dục phù hợp với các

đối tượng trẻ cũng như việc chủ động, linh hoạt trong lựa chọn các phương

pháp và hình thức dạy học.

Thành phố Phan Thiết cũng như các thành phố khác trong cả nước, năm

học 2009-2010 cũng đồng loạt áp dụng Chương trình giáo dục mầm non hiện

hành này nên cũng gặp nhiều thay đổi trong việc lựa chọn nội dung, phương

pháp và hình thức tổ chức dạy học. Trước thực trạng đó, đề tài nghiên cứu:

“Ảnh hưởng của Chương trình giáo dục Mầm non hiện hành đến phương

pháp và hình thức tổ chức dạy học của giáo viên mầm non - Thành phố

Phan Thiết” được thực hiện. Kết quả của đề tài này hy vọng sẽ giúp giáo viên

hiểu nhiều hơn về chương trình giáo dục mầm non, hiểu được sự thay đổi về

phương pháp dạy học, hình thức dạy học và có cơ sở để lựa chọn những

13

phương pháp, hình thức giáo dục trẻ phù hợp hơn nhằm hướng tới việc chăm

sóc-giáo dục trẻ hoàn thiện. Trong một khía cạnh nào đó, kết quả của nghiên

cứu này có thể giúp cho các nhà xây dựng chương trình có những điều chỉnh

phù hợp khi xây dựng chương trình giáo dục trẻ thích ứng cho các vùng miền,

địa phương, trường lớp cũng như các cấp quản lý giáo dục có cơ sở để đánh giá

hoạt động dạy học của giáo viên chính xác hơn. Khi thực hiện đề tài này, người

nghiên cứu mong muốn rằng Chương trình giáo dục mầm non hiện hành sẽ có

những tác động tích cực, làm đổi mới phương pháp, hình thức dạy học cho trẻ

mầm non và góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nước nhà, hội nhập

với nền giáo dục tiên tiến trong khu vực và trên thế giới.

2. Mục đích nghiên cứu của đề tài

Nghiên cứu ảnh hưởng của Chương trình Giáo dục mầm non hiện hành

đến phương pháp và hình thức tổ chức dạy học của giáo viên mầm non nhằm

khẳng định mối liên hệ giữa việc thiết kế chương trình đến việc định hướng cho

GVMN lựa chọn hình thức và phương pháp dạy học hiệu quả.

3. Giới hạn nghiên cứu của đề tài

Trong nghiên cứu này, người nghiên cứu chỉ chú trọng tìm hiểu Chương

trình Giáo dục mầm non hiện hành ảnh hưởng như thế nào đến phương pháp,

hình thức dạy học của các đối tượng giáo viên khác nhau đang giảng dạy

Chương trình Giáo dục mầm non hiện hành (CTGDMN 7/2009) tại các lớp

mẫu giáo của một số trường Mầm non công lập tại thành phố Phan Thiết trong

năm học 2009-2010.

4. Câu hỏi nghiên cứu/ giả thuyết nghiên cứu

4.1. Câu hỏi nghiên cứu

Ảnh hưởng của Chương trình Giáo dục mầm non hiện hành đến phương

pháp dạy học và hình thức tổ chức dạy học của giáo viên ở mức độ nào?

4.2. Giả thuyết nghiên cứu

Ảnh hưởng tích cực của Chương trình Giáo dục mầm non hiện hành đến

phương pháp dạy học và hình thức tổ chức dạy học của giáo viên ở mức độ cao

14

hơn Chương trình cải cách. Tuy nhiên ảnh hưởng của Chương trình hiện hành

đến một số yếu tố của phương pháp dạy học và hình thức tổ chức dạy học còn

chưa cao và ở những mức độ khác nhau.

5. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

5.1. Khách thể nghiên cứu: giáo viên mầm non thành phố Phan Thiết.

5.2. Đối tượng nghiên cứu: ảnh hưởng của CTGDMN hiện hành đến phương

pháp và hình thức tổ chức dạy học của giáo viên mầm non.

6. Phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết.

- Phương pháp điều tra.

- Phương pháp phỏng vấn.

- Phương pháp quan sát.

- Phương pháp thống kê, xử lý số liệu.

7. Thiết kế nghiên cứu

Nghiên cứu này được thực hiện là nghiên cứu định lượng kết hợp với

định tính thông qua chiến lược nghiên cứu như sau:

Bước 1: Nghiên cứu cơ sở lý luận bằng cách nghiên cứu các tài liệu, sách

báo liên quan đến ảnh hưởng của CTGDMN đến phương pháp và hình thức dạy

học của GVMN, kết hợp với nghiên cứu định tính: quan sát các giờ dạy, phỏng

vấn giáo viên, cán bộ quản lý để xây dựng bảng hỏi.

Bước 2: Nghiên cứu định lượng trên mẫu thử.

Bước 3: Tiến hành nghiên cứu định lượng trên mẫu đã chọn.

Bước 4: Sử dụng phần mềm thống kê SPSS để phân tích, tổng hợp dữ

liệu thu được trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả áp

dụng CTGDMN hiện hành.

8. Phạm vi, thời gian nghiên cứu

Phạm vi nghiên cứu: Giáo viên giảng dạy các lớp mẫu giáo của một số

trường mầm non công lập tại thành phố Phan Thiết.

Thời gian triển khai nghiên cứu: từ tháng 12/2009 đến tháng 11/2010.

1