MỤC LỤC

MỞ ĐẦU 8

Tính cấp thiết của đề tài 8

2. Mục tiêu nghiên cứu 109

3. Câu hỏi nghiên cứu 10

Chương 1 - TỔNG QUAN TÀI LIỆU 11

1. Khái niệm về đô thị hóa/công nghiệp hóa 11

1.1 Khái niệm về Đô thị hóa 11

1.2 Khái niệm về công nghiệp hóa 11

2. Quá trình CNH/ ĐTH trên thế giới 12

2.1 Quá trình CNH trên thế giới 12

2.2. Quá trình CNH trên thế giới 13

3. Qúa trình công nghiệp/đô thị hóa ở Việt Nam 14

4. Quá trình ĐTH/CNH diễn ra tại Vĩnh Phúc 15

Chương 2 - ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 17

1. Đối tượng nghiên cứu 17

2. Phương pháp nghiên cứu 17

2.1. Nghiên cứu tài liệu thứ cấp 17

2.2. Phương pháp phỏng vấn bán chính thức 17

2.3. Phương pháp phỏng vấn người cung cấp thông tin chủ chốt. 18

2.4. Phương pháp thảo luận nhóm 18

2.5. Phương pháp hồi cố 18

2.6. Phương pháp chuyên gia 18

Chương 3 - KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 19

1. Vài nét sơ lược về điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hóa – xã hội Huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc. 19

2. Một số đặc điểm về điều kiện tự nhiên, kinh tế, văn hóa xã hội địa bàn nghiên cứu 22

3. Tình hình kinh tế xã hội của người dân trước khi bị mất đất 23

3.1 Các hoạt động sản xuất 23

3.2. Thu nhập và mức sống của người dân trước thu hồi đất 24

3.3. Cơ cấu lao động và tình hình việc làm trong một hộ gia đình: 25

3.4. Cơ sở hạ tầng ở trong thôn 25

3.5. Các vấn đề về văn hóa xã hội 26

3.6. Môi trường sống 26

4. Tình hình thu hồi đất Nông nghiệp xây dựng khu Công nghiệp Bá Thiện tại xã Bá Hiến, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc. 27

4.1. Quá trình thu hồi đất 27

4.2. Hiệu quả sử dụng tiền đền bù từ thu hồi đất nông nghiệp 28

4.3. Quá trình tái định cư, ổn định cuộc sống 29

5. Tác động của việc thu hồi đất nông nghiệp tới cuộc sống và việc làm của người dân thôn Trại Cúp, xã Bá Hiến, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc 29

5.1. Tác động thu hồi đất nông nghiệp tới việc làm của người dân 30

5.1.1. Các hoạt động sản xuất và cơ cấu lao động của người dân 30

5.1.2. Cơ cấu lao động theo lứa tuổi và trình độ. 33

5.2 Tác động tới thu nhập của người dân 34

5.3. Cơ hội tiếp cận các cơ sở hạ tầng, phúc lợi xã hội 35

5.4. Tình hình Môi trường sau khi thu hồi đất 3736

5.4.1. Vấn đề nước sinh hoạt 3736

5.4.2. Vấn đề vệ sinh môi trường 38

5.4.3. Môi trường sống 38

5.5. Tác động tới văn hóa, xã hội 40

5.5.1. Vấn đề giới 40

5.5.2. Các tệ nạn xã hội 40

5.5.3. Quan hệ trong gia đình 41

Chương 4 – KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 43

1. Kết luận 43

2. Đề xuất một số giải pháp 44

3. Các khuyến nghị cụ thể 45

TÀI LIỆU THAM KHẢO 47

Phụ lục 1: Sơ đồ hành chính xã Bá Hiến, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc. 48

Phụ lục 2: Một số hình ảnh về hiện trạng khu TĐC thôn Trại Cúp, xã Bá Hiến 49

Phụ lục 3: Phiếu điều tra thông tin 51

Phụ lục 4: Danh sách người được điều tra bằng bảng hỏi 62

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Đất đai ngoài chức năng vốn có của nó là tư liệu sản xuất đặc biệt không thể thay thế, thành phần quan trọng hàng đầu của môi trường sống, là địa bàn phân bố các khu dân cư, xây dựng các công trình kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh và quốc phòng thì trong thời kỳ phát triển kinh tế mới đất đai có thêm những chức năng có ý nghĩa quan trọng là chức năng tạo nguồn vốn và thu hút cho đầu tư phát triển.

Trên con đường CNH, hiện đại hóa đất nước để đưa đất đai thực sự trở thành nguồn vốn, nguồn thu hút cho các đầu tư phát triển thì việc thu hồi đất, chuyển mục đích sử dụng đất để xây dựng các khu, cụm công nghiệp, khu đô thị tập trung nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất, xây dựng cơ cấu đất đai hợp lý là con đường hết sức cần thiết và duy nhất. Hiện nay trên địa bàn cả nước đã có khoảng trên 200 Khu công nghiệp các loại, gần 300 các cụm công nghiệp và hàng nghìn các khu đô thị tập trung. Các Khu công nghiệp thu hút trên 1 triệu lao động trực tiếp, nộp ngân sách năm 2007 khoảng 1,1 tỉ USD, đóng góp rất lớn vào sự phát triển chung của đất nước.

Bên cạnh những thành tựu đã đạt được của việc đổi mới kinh tế đất nước trong đó có hoàn thiện chính sách, pháp luật về đất đai hiện vẫn còn những bất cập chưa được giải quyết kịp thời. Quá trình CNH, đô thị hóa ngày càng diễn ra mạnh mẽ ở các tỉnh, thành phố nhất là các tỉnh có vị trí địa lý và địa hình thuận lợi để phát triển công nghiệp đã làm ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống kinh tế và văn hóa của người dân, làm biến đổi cả về chiều sâu của xã hội nông thôn truyền thống. Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, bình quân mỗi năm có 73 nghìn ha đất nông nghiệp được thu hồi đã tác động tới đời sống khoảng 2,5 triệu người với gần 630 nghìn hộ nông dân và trung bình, cứ 1 ha đất bị thu hồi, có 10 người bị mất việc.

Sự thay đổi đời sống của người nông dân có đất bị thu hồi là một vấn đề mang tính thời sự cấp bách, trở thành vấn đề mang tính xã hội trên cả nước. Thiếu việc làm và tỷ lệ thất nghiệp cao, cùng với sự di chuyển tự do của lao động nông thôn lên thành phố tìm kiếm việc làm do bị thu hồi đất trong quá trình đô thị hóa gắn liền công nghiệp hóa đang là thách thức lớn đối với xã hội

Ảnh hưởng của việc thu hồi đất để phát triển công nghiệp, xây dựng các khu, cụm công nghiệp đến đời sống, việc làm của người dân đang là vấn đề đặc biệt được quan tâm nhất là đối với địa bàn nghiên cứu tỉnh Vĩnh Phúc. Là một tỉnh thuộc vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc, cách Hà Nội hơn 50 km có các điều kiện rất thuận lợi, trong 10 năm trở lại đây, Vĩnh Phúc là một tỉnh có tốc độ CNH, HĐH đứng đầu cả nước, hàng năm cho phép chuyển mục đích hàng trăm ha đất nông nghiệp sang các mục đích khác, điều này đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới sinh kế, môi trường sống của người dân bị mất đất.

Trên cả nước hiện nay đã có hàng loạt các nghiên cứu đánh giá, các báo cáo về đời sống người dân sau khi bị thu hồi đất. Quá trình thực hiện việc tái định cư khi nhà nước thu hồi đất và các chính sách hỗ trợ cho người dân như các Báo cáo của Sở Tài nguyên và Môi trường tại Hải Dương, Vĩnh Phúc, Hưng Yên . đề tài nghiên cứu của Viện Quy hoạch và thiết kế nông nghiệp và hàng trăm các bài viết, các đề tài của nhiều tác giả trong và ngoài nước. Các nghiên cứu kể trên đã đưa ra được khái quát về đời sống người dân ở các địa bàn nghiên cứu và đã đề xuất được những giải pháp tương đối thỏa đáng. Tuy vậy do đặc điểm của mỗi địa bàn khác nhau cộng với các hạn chế trong điều tra thực tế nên vẫn còn gây ra những tranh cãi. Kết quả nghiên cứu chưa đầy đủ, thỏa đáng, các giải pháp khó có thể áp dụng thống nhất thành các quy phạm chung. Nhằm tìm hiểu các tác động của việc thu hồi đất để xây dựng các khu công nghiệp đến đời sống, việc làm của người dân bị thu hồi đất và đề xuất các giải pháp hợp lý cho khu vực là mục tiêu của đề tài nghiên cứu “Tác động của việc thu hồi đất Nông nghiệp đối với người dân trong quá trính đô thị hóa đặc thù công nghiệp hóa tại xã Bá Hiến, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc ”.

2. 2. Mục tiêu nghiên cứu

- Tìm hiểu các tác động của việc thu hồi đất để xây dựng khu công nghiệp đến sinh kế, đời sống văn hoá, xã hội và môi trường của người dân ở địa bàn nghiên cứu;

- Đề xuất một số giải pháp nhằm giúp người dân thích ứng dễ dàng hơn với sự thay đổi dưới tác động của việc thu hồi đất nông nghiệp

3. 3. Câu hỏi nghiên cứu

- Cuộc sống của người dân trước khi thu hồi đất như thế nào?

- Cuộc sống của người dân sau khi thu hồi đất nông nghiệp như thế nào?

- Những cơ hội và thách thức tiềm ẩn mà người dân gặp phải khi bị mất đất trong quá trình đô thị hóa? Người dân thích ứng như thế nào với sự thay đổi nói trên.

Chương 1 - TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1. 1.1. Khái niệm về đô thị hóa/công nghiệp hóa

1.1 1.1.1. Khái niệm vềniệm về Đô thị hóa Đô thị hó