MỞ ĐẦU

Lúa là cây lương thực quan trọng thứ ba trên thế giới, 90% diện tích trồng lúa và tiêu thụ chủ yếu ở châu Á . Hiện nay lúa được trồng trong những điều kiện sinh thái và khí hậu rất khác nhau ở cả ba vùng nhiệt đới, cận nhiệt đới và ôn đới trên tất cả các châu lục [8, 12].

Việt Nam là một nước nông nghiệp với truyền thống trồng cây lúa nước và được xếp vào hàng những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Sản lượng gạo xuất khẩu năm 1999 lên tới 4,3 triệu tấn song hiệu quả xuất khẩu và khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế còn thấp, một trong những nguyên nhân là do chất lượng gạo chưa đáp ứng được nhu cầu về phẩm chất của thị hiếu người tiêu dùng. Trong khi đó nhiều địa phương của nước ta có những giống lúa rất quý như Tám Thơm, Tám Ấp Bẹ, Dự Thơm,Tẻ Di Hương . hạt trong, cơm dẻo và rất thơm ngon. Đây là những giống có tiềm năng nâng cao giá trị xuất khẩu nhưng năng suất còn thấp vì cây cao, thân mềm chống đổ kém, lá dài, mỏng và rủ, hạt thưa, thời gian sinh trưởng kéo dài, phản ứng chặt chẽ với ánh sáng ngày ngắn [4, 11, 12].

Bằng phương pháp chọn dòng tế bào mang biến dị soma Viện Công nghệ sinh học đã chọn tạo được ba giống lúa DR1, DR2 và DR3 cho năng suất cao, ổn định và có khả năng chịu hạn, chịu lạnh tốt hơn so với giống gốc X11 và CR203 . Sử dụng công nghệ tế bào thực vật, công nghệ gen kết hợp với kỹ thuật gây đột biến bằng tia gamma cho phép cải biến một số đặc điểm nông học còn hạn chế của các giống lúa nêu trên theo hướng hạ thấp chiều cao cây, chống đổ và rút ngắn thời gian sinh trưởng. Mặt khác để nắm vững đặc điểm của các giống lúa đặc sản trước hết cần sử dụng kỹ thuật sinh học phân tử để đánh giá sự đa dạng về di truyền của nhóm lúa Tám thu thập được ở các địa phương khác nhau.

Xuất phát từ cơ sở trên, chúng tôi thực hiện đề tài "Đánh giá tính đa hình ADN và khả năng chọn dòng tế bào đột biến ở một số giống lúa đặc sản". Nhằm tìm ra mối quan hệ di truyền và đánh giá khả năng tạo mô sẹo, tái sinh cây lúa từ mô sẹo xử lý tia gamma để xác định ngưỡng chiếu xạ thích hợp đối với mô sẹo của một số giống lúa đặc sản góp phần vào việc chọn tạo giống lúa mới