MỤC LỤC

Trang

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ix

DANH MỤC CÁC BẢNG x

DANH MỤC CÁC HÌNH xii

DANH MỤC PHỤ LỤC xiii

CHƯƠNG 1 MỞ ĐẦU 1

1.1 Sự cần thiết của đề tài 1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu 2

1.2.1 Mục tiêu chung 2

1.2.2 Mục tiêu cụ thể 2

1.3 Phạm vi nghiên cứu 3

1.4 Nội dung nghiên cứu 3

1.5 Cấu trúc đề tài 3

CHƯƠNG 2 TỔNG QUAN 5

2.1 Tổng quan về tình hình lúa gạo Việt Nam 5

2.2 Tổng quan về điều kiện tự nhiên huyện Phú Thiện 6

2.2.1 Vị trí địa lý 6

2.2.2 Địa hình 6

2.2.3 Thời tiết, khí hậu 6

2.2.4 Thủy văn 7

2.2.5 Tài nguyên đất 8

2.2.6 Các nguồn tài nguyên khác 8

2.3 Tình hình kinh tế xã hội 8

2.3.1 Dân số và lao động 8

2.3.2 Sản xuất nông nghiệp 10

2.3.3 Sản xuất lâm nghiệp 10

2.3.4 Sản xuất các ngành nghề khác 10

2.3.5 Cơ sở hạ tầng và công trình phúc lợi 11

2.3.6 Tình hình sử dụng đất đai 12

2.3.7 Đánh giá những thuận lợi và khó khăn 13

CHƯƠNG 3 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 15

3.1 Cơ sở lý luận 15

3.1.1 Khái niệm kinh tế hộ 15

3.1.2 Đặc điểm kinh tế hộ 15

3.1.3. Vai trò kinh tế hộ 16

3.1.4 Đặc điểm sinh trưởng của một số giống lúa tại địa phương 16

3.1.5 Một số yêu cầu kỹ thuật của cây lúa 18

3.1.6 Bệnh thường gặp ở lúa 20

3.1.7 Khái niệm hiệu quả kinh tế 22

3.1.8 Các chỉ tiêu tính toán kết quả, hiệu quả 22

3.1.9 Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế 22

3.2 Phương pháp nghiên cứu 23

3.2.1 Phương pháp thu thập thông tin 23

3.2.2 Phương pháp phân tích dữ liệu 23

CHƯƠNG 4 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 25

4.1 Tình hình sản xuất và tiêu thụ lúa gạo tại các hộ điều tra 25

4.1.1 Tình hình sản xuất 25

4.1.2 Tình hình tiêu thụ lúa gạo trên địa bàn huyện 27

4.2 Mô tả mẫu điều tra sản xuất lúa tại nông hộ tại 3 xã 29

4.3 Lịch thời vụ sản xuất lúa của 3 xã Chư A Thai, IaKe và Ayun Hạ 34

4.4 Kết quả sản xuất lúa tại huyện Phú Thiện 2009 36

4.4.1 Các chi phí trong quá trình sản xuất lúa tại huyện Phú Thiện 36

4.4.2 CPBQ và KQ,HQ giống HT1 vụ Đông Xuân và vụ Mùa trên 1 ha năm 2009 39

4.4.3 CPBQ và KQ, HQ giống thường vụ Đông Xuân và vụ Mùa trên 1 ha năm 2009 43

4.4.4 So sánh KQ, HQSX lúa HT1 và lúa thường vụ Đông Xuân trên 1ha 2009 47

4.4.5 So sánh KQ, HQSX lúa HT1 và lúa thường vụ Mùa trên 1ha 2009 48

4.3.6 CPBQ và KQ, HQ giống HT1 vụ Đông Xuân và vụ Mùa trên 1 ha năm 2007 49

4.4.7 So sánh KQ – HQ lúa HT1 trước đây (2007) với lúa HT1 vụ Đông Xuân 2009 53

4.4.8 So sánh KQ – HQ lúa HT1 trước đây (2007) với lúa HT1 vụ Mùa 2009 54

4.5 So sánh những thuận lợi và thách thức trong quá trình đầu tư và sản xuất giữa 2 loại lúa đang canh tác 55

4.5.1 Hiệu quả kinh tế 55

4.5.3 Rủi ro khi đầu tư 55

4.5.4 Điều kiện đầu tư 55

4.5.5 Thị trường tiêu thụ 56

4.6 Ưu điểm và nhược điểm của 2 giống lúa 56

4.7 Phân tích những yếu tố ảnh hưởng năng suất 57

4.7.1 Thời tiết 57

4.7.2 Giống lúa 57

4.7.3 Kinh nghiệm sản xuất lúa 58

4.7.4 Trình độ học vấn 58

4.7.5 Kỹ thuật trồng lúa 58

4.7.6 Chất lượng đất 59

4.7.7 Phân bón và thuốc BVTV 59

4.8 Tình hình tham gia khuyến nông 60

4.9 Dự định trong tương lai và nguyện vọng của nông hộ 60

4.10 Nguyện vọng của nông hộ trong sản xuất lúa 61

4.11. Những thuận lợi và khó khăn của hộ trồng lúa 61

4.11.1. Thuận lợi 62

4.11.2 Khó khăn 62

4.12. Một số giải pháp đề xuất nhằm khắc phục những khó khăn trong sản xuất lúa 63

4.12.1 Về vốn 63

4.12.2 Về kỹ thuật 64

4.12.3 Về nâng cao chất lượng 64

4.12.4 Về giá cả 64

CHƯƠNG 5 KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ 65

5.1 Kết luận 65

5.2 Kiến nghị 66

TÀI LIỆU THAM KHẢO 68

CHƯƠNG I

MỞ ĐẦU

1.1 Sự cần thiết của đề tài

Việt Nam là một nước nông nghiệp, hơn 80% dân số sống ở nông thôn, vì vậy nông nghiệp và nông thôn là vấn đề thời sự luôn đuợc các cấp, các ngành quan tâm. Chưa bao giờ, vấn đề nông nghiệp và nông thôn lại có sức hấp dẫn các nhà nghiên cứu lí luận và thực tiễn như hiện nay.

Trong những năm gần đây, với sự tham gia của các nhà khoa học, nhà nghiên cứu nông nghiệp đã mang lại cho nền nông nghiệp nước ta đã có những chuyển biến rõ rệt, đây là nền tảng góp phần quan trọng trong chiến lược XĐGN. Với một nước đi lên từ nền nông nghiệp nghèo nàn, luôn trong tình trạng thiếu lương thực, chúng ta đã trở thành một nước xuất khẩu hàng đầu thế giới về lúa gạo. Thành quả này không chỉ nhờ vào chính sách chỉ đạo của Đảng, nhà nước mà còn nhờ vào khả năng ứng dụng, tìm kiếm kỹ thuật, mô hình sản xuất mới của người nông dân trên khắp cả nước. Người dân Việt Nam đã không ngừng tiếp thu và ứng dụng các loại giống cây trồng, vật nuôi mới. Họ đã thử nghiệm và chấp nhận các loại giống mới có hiệu quả kinh tế cao, đối với ngành lúa gạo Việt Nam việc đưa nguồn giống mới vào sản xuất đã giúp cho người nông dân tự tin hơn với sản phẩm của mình trên con đường xuất khẩu lúa gạo trên thế giới.

Gia Lai là một trong 5 tỉnh Tây Nguyên được biết đến với các sản phẩm cây công nghiệp như cà phê, cao su, hồ tiêu . Nhưng bên cạnh đó cây lúa cũng góp phần không nhỏ vào sự phát triển của tỉnh nhà. Với diện tích gieo trồng là 36.280 ha (theo Tổng cục thống kê năm 2008), cây lúa được xem là cây ngắn ngày chủ lực của tỉnh. Đối với người dân nơi đây, việc chọn giống lúa vừa thích nghi với điều kiện tự nhiên, vừa đạt hiệu quả kinh tế cao đã gây trở ngại cho người nông dân trong khâu chọn giống để đưa vào sản xuất đại trà.

Huyện Phú Thiện thuộc phía Đông Nam Gia Lai là huyện mới được thành lập năm 2007, có diện tích tự nhiên 50.191 ha, trong đó diện tích sản xuất nông nghiệp là 21.303,70 ha, với diện tích sản xuất lúa khá lớn (7.680,74 ha), được cung cấp nguồn nước dồi dào từ hồ chứa Ayun Hạ, là điều kiện rất thuận lợi để canh tác lúa nước. Và chính nơi đây được coi là vựa lúa của Tây Nguyên bởi sản lượng mà nó cung ứng mỗi năm, nguồn lúa gạo ở đây không những đáp ứng cho huyện nhà mà còn cho các tỉnh lân cận như Kon Tum, Đăklăk, Bình Định, . Với điều kiện thuận lợi như vậy, nhưng người dân địa phương vẫn còn trăn trở trong việc lựa chọn giống lúa thích hợp để đưa vào sản xuất. Đó là làm sao chọn được loại giống phù hợp với điều kiện tự nhiên của vùng, kháng sâu bệnh tốt lại cho hiệu quả kinh tế cao.

Trong các nhóm giống mà người nông dân canh tác, HT1 là giống lúa hiện đang được sản xuất khá phổ biến ở vùng này bởi năng suất và hiệu quả kinh tế của nó hơn hẳn với các giống lúa khác. Với mong muốn sau đề tài này người dân sẽ biết tới giống lúa HT1 và chọn nó canh tác để mang lại hiệu quả cao nhất. Đó cũng chính là lý do tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Đánh giá hiệu quả kinh tế sản xuất bằng giống lúa HT1 tại huyện Phú Thiện - Gia Lai”.

1.2 Mục tiêu nghiên cứu

1.2.1 Mục tiêu chung

Đánh giá tình hình sản xuất lúa của bà con nông dân khi đưa giống HT1 vào sản xuất trên diện rộng tại địa bàn huyện.

1.2.2 Mục tiêu cụ thể

- Khảo sát tình hình gieo trồng bằng giống lúa HT1 của các hộ dân tại địa phương

- Đánh giá hiệu quả của chi phí bỏ ra và công sức lao động của người dân khi quyết định sử dụng giống lúa này

- Phân tích các chỉ tiêu hiệu quả kinh tế khi so sánh giữa giống lúa HT1 và các giống lúa khác để thấy được hiệu quả kinh tế của việc sử dụng giống HT1.

- Phân tích các nhân tố ảnh huởng đến năng suất khi canh tác lúa, các yếu tố thuận lợi, khó khăn khi canh tác giống lúa HT1.

- Từ đó đề ra giải pháp khắc phục những khó khăn và phương hướng để giúp người dân địa phương xác định được giống lúa thích hợp cho việc đầu tư vào sản xuất.

- Khuyến cáo người dân sử dụng giống lúa HT1 với quy mô rộng hơn.

1.3 Phạm vi nghiên cứu

Địa điểm: Tiến hành phỏng vấn nông hộ trồng lúa HT1 và một số giống lúa khác tại 3 xã Chư A Thai, IaKe và Ayun Hạ.

Thời gian: Từ 1/4/2010 – 30/5/2010

1.4 Nội dung nghiên cứu

Phân tích hiệu quả kinh tế của giống lúa HT1 so với các giống lúa khác đang được sử dụng tại địa phương.

Đánh giá khả năng áp dụng và phổ biến của giống HT1 tại địa phương

Đề xuất ý kiến nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất lúa tại địa phương

1.5 Cấu trúc đề tài

Đề tài gồm 5 chương:

Chương 1. Đặt vấn đề

Sơ lược về lí do lựa chọn, mục tiêu, nội dung cũng như giới hạn của đề tài nghiên cứu.

Chương 2. Tổng quan

Giới thiệu một số tình hình cơ bản của huyện Phú Thiện như: điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, giáo dục, y tế, cơ sở hạ tầng đồng thời sơ lược hiện trạng chung về sản xuất nông nghiệp ở địa phương.

Chương 3. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

Giới thiệu về các khái niệm sử dụng phục vụ cho đề tài nghiên cứu như: khái niệm kinh tế hộ, vai trò kinh tế hộ, đặc điểm một số giống lúa tại địa phương,các chỉ tiêu đánh giá kết quả kinh tế cũng như phương pháp thu thập và xử lí số liệu.

Chương 4. Kết quả và thảo luận

Tìm hiểu cụ thể về thực trạng sản xuất giống lúa HT1 của nông hộ, lịch thời vụ của bà con nơi đây, so sánh KQ, HQ giữa giống lúa HT1 và các giống lúa khác ở hiện tại và trước đây (năm 2007). Bên cạnh đó, nêu lên những ưu nhược điểm của giống lúa HT1 và giống lúa thường để thấy được hiệu quả khi canh tác giống HT1. Đồng thời cũng nêu lên các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất lúa, những nguyện vọng, dự định của người dân trồng lúa tại địa phương và đề xuất một số biện pháp để nâng cao năng suất đối với người trồng lúa.

Chương 5. Kết luận và kiến nghị

Tóm lược kết quả nghiên cứu và đề xuất một số kiến nghị đối với quá trình canh tác lúa HT1 nói riêng và ngành trồng lúa nói chung