Chương 2

THỰC TRẠNG VÀ NGUYÊN NHÂN NGHÈO Ở VIỆT NAM

2.1. Thực trạng nghèo ở Việt Nam

2.1.1. Lịch sử vấn đề

Nghèo đói không phải là hiện tượng chỉ đến khi có kinh tế thị trường, mở cửa, hoà nhập vào thế giới mới xuất hiện. Như ở chương 1 đã trình bày, nghèo đói có trong các xã hội đã phân chia giai cấp với sự phát triển của phân công lao động xã hội. Đối với nước ta nghèo đói và phân hoá giàu nghèo đã từng xảy ra trong nhiều thời kỳ lịch sử xa xưa, trong các xã hội phong kiến thực dân thống trị và đô hộ. Nghèo đói kinh tế của nông dân ở nông thôn là một nét đặc trưng điển hình của nghèo đói ở Việt Nam trước đây. Hiện nay nét đặc trưng này vẫn tiếp tục hiện hữu. Nó phản ánh thực tế về trình độ phát triển kinh tế ở nước ta. Rõ nhất là cơ cấu kinh tế nông nghiệp thuần nông lệ thuộc nặng nề vào tự nhiên, trình độ phân công lao động, chuyên môn hoá, xã hội hoá còn rất thấp, phương thức sản xuất, canh tác còn mang nặng tính cổ truyền, thô sơ.

Nhìn phổ quát, kinh tế hàng hoá ở nước ta còn ở một trình độ thấp, kinh tế thị trường chỉ mới sơ khai, nhiều vùng nghèo, vệt nghèo vẫn còn ở hình thái kinh tế tự nhiên, tù cung, tù cấp. Thị trường chưa phát triển và thống nhất trong cả nước, cơ cấu loại hình thị trường còn chưa hoàn chỉnh. Do đó, nghèo đói ở nước ta nằm trong phạm vi, tính chất của nghèo đói ở một nước nông nghiệp lạc hậu, chậm phát triển đang từng bước chuyển mình một cách lâu dài và khó khăn sang hình thái phát triển của xã hội công nghiệp.

Ở thời kỳ kinh tế hiện vật cộng với mô hình kinh tế tập trung, bình quân bao cấp cũng có hiện tượng nghèo đói với hai đặc trưng nổi bật là nghèo dai dẳng kéo dài và nghèo có cấp độ lớn. Đại đa số dân cư xã hội trong thời kỳ này rơi vào tình trạng nghèo hoặc chỉ vừa đủ cho những sinh hoạt tiêu dùng vốn rất hạn chế về nhu cầu. Theo đánh giá của UNDP, trước đổi mới (1986) trên 70%