Tìm hiểu giá trị lịch sử, văn hóa của làng ca trù Lỗ Khê, xã Liên Hà

huyện Đông Anh, Hà Nội

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Ngày nay du lịch trở thành một nhu cầu không thể thiếu trong đời sống

văn hoá - xã hội của các nước. Những nước có ngành kinh tế phát triển hàng

năm có đến một nửa dân số đi du lịch. Nhiều nước coi du lịch là một trong

những chỉ tiêu để đánh giá mức sống của người dân. Cùng với sự gia tăng quốc

tế hoá sản xuất và đời sống của thời đại, sự phát triển của cách mạng khoa học

kỹ thuật - công nghệ thì du lịch đang và sẽ trở thành một hiện tượng xã hội, một

nhu cầu phổ biến biểu thị sự nâng cao mức sống vật chất và đời sống tinh thần.

Ở nước ta du lịch đang trở thành một ngành kinh tế quan trọng, bao gồm

nhiều hoạt động khai thác các tiềm năng của các hệ địa - sinh thái khác nhau

trên khắp đất nước. Sự phong phú, đa dạng của các hình thức du lịch được thể

hiện từ việc thăm quan các danh lam thắng cảnh tự nhiên, nghiên cứu các thành

phần tự nhiên, xã hội để nghỉ dưỡng, từ du lịch bằng xe, đi thuyền, đi bộ đến du

lịch cưỡi thú lớn. Quá trình phát triển của các loại hình du lịch đã tạo ra khả

năng khai thác nhiều tiềm năng to lớn của các tài nguyên tự nhiên, nhân văn.

Trong những năm gần đây thay vì đến những nơi đô thị ồn ào, náo nhiệt

với các tòa nhà che khuất tầm nhìn của con người thì khách có xu hướng đến với

các miền quê để được hòa mình vào cuộc sống của người dân, những phong tục

tập quán mang tính truyền thống và tính địa phương, được hiểu thêm những giá

trị về lịch sử, văn hóa, kiến trúc . Được hòa mình vào thiên nhiên trong lành với

vẻ đẹp cổ kính của di tích lịch sử và gắn với nó là lễ hội truyền thống độc đáo.

Do vậy việc khai thác các giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc ở mỗi miền quê là

công việc cực kỳ quan trọng cho phát triển du lịch.

Trong hệ thống các tài nguyên du lịch nhân văn ở Việt Nam, các yếu tố

của văn hoá làng có xu hướng phát triển mạnh trong những năm tới đây. Những

ngôi làng cổ được hình thành từ rất sớm cùng với tiến trình lịch sử đất nước,

chứa đựng trong đó những nét độc đáo, in đậm dấu ấn lịch sử - văn hoá của đất

nước. Mỗi làng có truyền thống lịch sử văn hoá riêng với hệ thống các di tích

như: đình, miếu, chùa gắn liến với các lễ hội, các trò chơi dân gian, các phong

tục tập quán, các sinh hoạt văn hoá văn nghệ, không chỉ phản ánh cuộc sống

chiến đấu và lao động của người dân ở các làng quê, gắn với các danh nhân văn

hoá, thể hiện khát vọng trong đời sống tâm linh của con người, hướng tới cái

chân - thiện - mỹ mà còn chứa đựng nhiều dấu tích của từng giai đoạn phát triển,

từng thời kỳ lịch sử của đất nước. Những giá trị đó có sức hấp dẫn mạnh mẽ đối

với du khách, không chỉ để chiêm ngưỡng mà còn mong muốn tìm hiểu đến

ngọn nguồn.

Trên vùng châu thổ Bắc Bộ, từ thuở cha ông ta lập nước đến nay có hàng

vạn làng, mỗi làng dù thuộc loại hình nào cũng đều có những nét riêng. Nhiều

làng có những nét độc đáo in đậm dấu vết lịch sử - văn hoá của đất nước. Một

trong những làng đó là làng ca trù Lỗ Khê.

Làng Lỗ Khê nằm trong vùng Ngũ Giỗ của huyện Đông Ngàn, phủ Từ

Sơn, trấn Kinh Bắc. Thời phong kiến là một xã, nay là một thôn của xã Liên Hà,

huyện Đông Anh, Hà Nội. Làng được hình thành từ lâu đời, đến nay vẫn còn lưu

giữ nhiều nét của một làng cổ, với quần thể đình, miếu, cổng, luỹ làng, lễ hội

những làn điệu dân ca. Đặc biệt trong đó phải kể đến hình thức sinh hoạt văn

hóa dân gian đặc sắc là hát ca trù - một bộ môn nghệ thuật lâu đời, độc đáo và có

ý nghĩa đặc biệt trong kho tàng âm nhạc, gắn liền với lễ hội, phong tục, tín

ngưỡng, văn chương, âm nhạc, tư tưởng, triết lý sống của người Việt.

Lỗ Khê có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch, nổi bật là loại hình nghệ

thuật Ca trù. Song trên thực tế, làng Lỗ Khê đã chưa khai thác được những lợi

thế của mình cho phát triển du lịch. Do đó em xin chọn đề tài “Tìm hiểu những

giá trị lịch sử, văn hóa của làng Ca trù Lỗ Khê, xã Liên Hà, huyện Đông Anh,

Hà Nội” làm khóa luận tốt nghiệp cử nhân ngành văn hóa du lịch của mình, và

cũng thông qua đó mong muốn đánh giá thực trạng, đề ra các giải pháp hợp lý,

hiệu quả nhằm khai thác triệt để tiềm năng du lịch sẵn có của làng cũng như việc

quảng bá khuếch trương cho loại hình du lịch văn hóa của làng Lỗ Khê nói riêng,

của thủ đô Hà Nội nói chung.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

Khoá luận “ Tìm hiểu giá trị lịch sử văn hoá của làng ca trù Lỗ Khê, xã

Liên Hà, huyện Đông Anh, Hà Nội” nhằm mục đích sau:

- Tìm hiểu những giá trị lịch sử, văn hoá của làng Lỗ Khê với tính cách là

một làng cổ, trong đó đặc biệt có sinh hoạt ca trù độc đáo.

- Đưa ra một số đề xuất, khuyến nghị trong việc bảo tồn và khai thác các

giá trị lịch sử văn hoá, đặc biệt nghệ thuật ca trù để phục vụ phát triển du lịch,

góp phần phát triển kinh tế, bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống của làng

Lỗ Khê.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

 Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của khoá luận là những thành tố văn hoá như các

di tích lịch sử văn hoá, phong tục tập quán, lễ hội truyền thống của làng, trong

đó đặc biệt là ca trù.

 Phạm vi nghiên cứu

- Về không gian: Khoá luận nghiên cứu chính ở làng Lỗ Khê, xã Liên Hà,

huyện Đông Anh, Hà Nội.

- Về thời gian: Khoá luận xem xét các thành tố văn hoá truyền thống của

làng ca trù Lỗ Khê còn tồn tại đến ngày nay.

4. Phương pháp nghiên cứu

Khoá luận sử dụng các phương pháp nghiên cứu liên ngành như Văn hoá

học, dân tộc học trong đó coi trọng phương pháp nghiên cứu điền dã dân tộc học

để thu thập tư liệu về lịch sử văn hoá làng ca trù Lỗ Khê.

Ngoài ra khoá luận sử dụng phương pháp hệ thống để phân tích các hiện

tượng cần nghiên cứu, đánh giá các giá trị văn hoá làng Lỗ Khê như phương

pháp phân tích, so sánh, tổng hợp thống kê.

5. Bố cục của khoá luận

Ngoài Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo, Phụ lục, Khoá luận được

chia làm 3 chương:

Chương I: Giới thiệu chung về làng Lỗ Khê.

Chương II: Những giá trị lịch sử, văn hoá của làng Ca trù Lỗ Khê.

Chương III: Giải pháp bảo tồn, khai thác các giá trị lịch sử, văn hoá của

làng Ca trù Lỗ Khê để phục vụ du lịch