MS: LVTLH023

SỐ TRANG: 108

CHUYÊN NGÀNH: TÂM LÝ HỌC

TRƯỜNG: ĐHSP TPHCM

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

1.1. Không ai có thể phủ nhận: Giao tiếp là một điều kiện không thể thiếu trong hoạt động của con người. Nhờ có giao tiếp mà con người tồn tại và thông qua giao tiếp, nhân cách con người được hình thành và phát triển. Giao tiếp là hình thức đặc trưng cho mối quan hệ giữa người với người và mức độ hình thành nhân cách con người phụ thuộc rất lớn vào quá trình và kết quả giao tiếp.

1.2. Ngày nay, xã hội phát triển, kinh tế tri thức được chú trọng, các ngành dịch vụ được lên ngôi, sự giao thoa về văn hóa càng nhiều thì giao tiếp càng giữ vai trò quan trọng trong việc quyết định sự thành công hay thất bại của công việc. Nếu chúng ta thiết lập được mối quan hệ tốt ngay từ ban đầu với mọi người và duy trì mối quan hệ đó thì hiệu quả công việc đạt được sẽ cao hơn. Đó là sự thật không thể phủ nhận. Trong quá trình giao tiếp, con người ít nhiều sẽ gặp những trở ngại về mặt tâm lý, vì vậy để giao tiếp đạt hiệu quả, chúng ta phải phát hiện và vượt qua những trở ngại đó.

1.3. Sinh viên là nguồn nhân lực quý giá của quốc gia, nhân cách của họ chính là kết quả của ngành giáo dục. Kết quả này là cả một quá trình lao động không ngừng của thầy và trò, chính hoạt động giao tiếp của sinh viên là yếu tố quyết định trực tiếp sự hình thành và phát triển nhân cách của họ, trong đó, quá trình và kết quả giao tiếp của sinh viên với giảng viên là yếu tố ảnh hưởng rất lớn đến kết quả học tập và sự phát triển nhân cách của sinh viên. Quá trình rèn luyện để đạt được kỹ năng giao tiếp với giảng viên của sinh viên là một trong những hành trang chuẩn bị vững chắc cho sinh viên gia nhập vào xã hội và thực hiện chức năng của mình. Vì vậy, nếu bước chuẩn bị này không tốt thì khi ra trường sinh viên sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Nhưng hiện nay, trong quy trình đào tạo của hầu hết các trường đại học, chúng ta chỉ chú trọng đến việc trang bị tri thức chuyên môn cho sinh viên, còn các tri thức nghiệp vụ, các kỹ năng xã hội thì ít được quan tâm, đặc biệt là kỹ năng giao tiếp mà cụ thể là kỹ năng giao tiếp với giảng viên.

Do vậy, sinh viên thường không tự tin khi giao tiếp, trao đổi những vấn đề chưa hiểu với giảng viên, ngại ngùng, luống cuống khi đứng lên phát biểu, lúng túng khi đi phỏng vấn xin việc, khó khăn trong việc thiết lập các mối quan hệ trong môi

trường mới, thiếu linh hoạt và nhạy bén khi giải quyết các tình huống xảy ra trong quá trình giao tiếp… Nguyên nhân dẫn đến những khó khăn đó của sinh viên là do họ gặp những trở ngại tâm lý trong giao tiếp mà họ không phát hiện ra hoặc không thể vượt qua. Nếu chúng ta không giúp họ vượt qua những trở ngại tâm lý đó thì dần dần sẽ hình thành nên tính ỳ trong giao tiếp mà sau này khi ra trường họ sẽ rất khó để phá bỏ tính ỳ ấy. Để khắc phục những trở ngại tâm lý trong giao tiếp của sinh viên và giúp sinh viên đạt kết quả tốt trong học tập thì bước phát hiện và phá bỏ những trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên cho sinh viên là quan trọng và thiết thực. Nhưng những trở ngại tâm lý trong giao tiếp của sinh viên với giảng viên là gì? Làm sao để khắc phục được những trở ngại đó?

1.4. Mặc dù giao tiếp có vai trò rất quan trọng như vậy nhưng hiện nay trong tâm lý học vấn đề này ít được quan tâm nghiên cứu một cách hệ thống và việc phát hiện ra những trở ngại tâm lý trong giao tiếp của sinh viên với giảng viên để giúp họ vượt qua những trở ngại đó rất cần thiết. Xuất phát từ những lý do trên, người nghiên cứu mạnh dạn nghiên cứu đề tài: “Trở ngại tâm lý trong giao tiếp của sinh viên với giảng viên”.

2. Mục đích nghiên cứu

Phát hiện những trở ngại tâm lý trong giao tiếp của sinh viên với giảng viên ở một số trường đại học tại TPHCM, từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm khắc phục những trở ngại đó.

3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu:

Trở ngại tâm lý trong giao tiếp của sinh viên với giảng viên.

3.2. Khách thể nghiên cứu:

Sinh viên năm thứ nhất và năm thứ ba của 3 trường: đại học Sư Phạm Thể Dục Thể Thao TPHCM; đại học Sư Phạm TPHCM, đại học Kinh Tế TPHCM

4. Giả thuyết khoa học

4.1. Sinh viên có thể gặp rất nhiều trở ngại về mặt tâm lý khi giao tiếp với giảng viên, những trở ngại đó có thể ảnh hưởng đến kết quả học tập của SV.

4.2. Nếu có các giải pháp phù hợp thì có thể hạn chế được những TNTL của SV khi giao tiếp với GV.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

5.1. Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu.

5.2. Thực trạng những TNTL trong GT của sinh viên với giảng viên.

5.3. Đề xuất một số biện pháp nhằm khắc phục những TNTL trong GT của sinh viên với giảng viên.

6. Phương pháp và tổ chức nghiên cứu

6.1. Các phương pháp nghiên cứu

6.1.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận: phân tích và tổng hợp tài liệu.

6.1.2. Phương pháp điều tra

Người nghiên cứu xây dựng phiếu điều tra để khảo sát thực trạng những TNTL có thể gặp trong GT của sinh viên với giảng viên và nguyên nhân gây ra các trở ngại đó.

6.1.3. Phương pháp đàm thoại

Người nghiên cứu tiến hành đàm thoại với SV và GV để thu nhận thông tin về những khó khăn tâm lý của sinh viên khi giao tiếp với giảng viên.

6.1.4. Phương pháp quan sát

Người nghiên cứu quan sát giờ học trên lớp của sinh viên để phát hiện biểu hiện của những TNTL của sinh viên khi GT với giảng viên.

6.1.5. Phương pháp thực nghiệm đơn giản trong quá trình điều tra

- Người nghiên cứu xây dựng một số tình huống mà SV có thể gặp trong quá trình GT với GV, sau đó yêu cầu SV giải quyết để phát hiện ra những TNTL mà SV gặp phải khi giao tiếp với GV. Khi giải quyết tình huống, nếu SV thẳng thắn trao đổi và thể hiện tự nhiên với GV thì chứng tỏ SV không gặp trở ngại. Nếu SV né tránh, không dám trao đổi và ngại ngùng, lúng túng khi GT với GV thì chứng tỏ SV gặp trở ngại. Tùy vào cách giải quyết của SV, đồng thời dựa vào cơ sở lý luận của đề tài mà người nghiên cứu rút ra những TNTL của SV khi GT với GV.

- Khảo sát tính phù hợp và khả thi của một số giải pháp.

6.1.6. Phương pháp xử lý số liệu thống kê bằng phần mềm SPSS for Windows 11.5.

6.2. Tổ chức nghiên cứu

Để đạt mục đích nghiên cứu, người nghiên cứu tiến hành nghiên cứu theo các giai đoạn:

- Giai đoạn 1: Nghiên cứu lý luận

Để đáp ứng nhiệm vụ của đề tài, trong quá trình nghiên cứu lý luận, người nghiên cứu sử dụng chủ yếu là phương pháp thu nhận thông tin, phân tích, tổng hợp tài liệu để hệ thống hóa các vấn đề lý luận liên quan đến đề tài.

- Giai đoạn 2: Điều tra thực trạng

Bước 1: Xây dựng phiếu thăm dò ý kiến sơ bộ nhằm lấy ý kiến khách quan từ phía

sinh viên về vấn đề nghiên cứu.

Bước 2: Tiến hành phương pháp đàm thoại, quan sát và thực nghiệm.

* Người nghiên cứu tiến hành quan sát 36 tiết học trên lớp của sinh viên (12 tiết ở trường ĐHSP, 12 tiết ở trường ĐHKT và 12 tiết ở trường ĐHSPTDTT), trong đó có 24 tiết đơn (chỉ có 1 lớp học) và 12 tiết ghép ( lớp ghép - học ở giảng đường).

* Người nghiên cứu tiến hành đàm thoại với 29 SV (8 SV trường ĐHSP, 8 SV trường ĐHKT và 13 SV trường ĐHSPTDTT).

* Người nghiên cứu tiến hành đàm thoại với 17 GV (4 GV trường ĐHSP, 5 GV trường ĐHKT và 8 GV trường ĐHSPTDTT), trong đó có 6 GV nam và 11 GV nữ.

Bước 3: Xây dựng phiếu thăm dò ý kiến chính thức để điều tra thực trạng vấn đề nghiên cứu. Người nghiên cứu phát ra 600 phiếu, thu vào 562 phiếu, sử dụng 497 phiếu hợp lệ.

- Giai đoạn 3: Khảo sát tính phù hợp và khả thi của một số giải pháp.

Căn cứ trên cơ sở của vấn đề nghiên cứu, người nghiên cứu đưa ra một số giải pháp nhằm khắc phục những TNTL trong GT với GV cho SV, sau đó khảo sát tính phù hợp và khả thi của các giải pháp qua ý kiến của GV và SV.

7. Giới hạn của đề tài

7.1. Giới hạn về nội dung nghiên cứu:

Đề tài chỉ nghiên cứu một số trở ngại tâm lý điển hình trong giao tiếp của sinh viên với giảng viên.

7.2. Giới hạn về mẫu nghiên cứu:

Nghiên cứu được tiến hành trên khách thể chọn ngẫu nhiên ở sinh viên năm thứ nhất và năm thứ ba của 3 trường: đại học Sư Phạm Thể Dục Thể Thao TPHCM; đại học Sư Phạm TPHCM, đại học Kinh Tế TPHCM.

7.3. Giới hạn về phạm vi nghiên cứu:

Đề tài chỉ nghiên cứu những trở ngại tâm lý trong giao tiếp của sinh viên với giảng

viên ở trên lớp và trong trường học. 8. Đóng góp mới của đề tài

Phát hiện ra những trở ngại tâm lý trong giao tiếp của sinh viên với giảng viên ở 3

trường: đại học Sư Phạm Thể Dục Thể Thao TPHCM; đại học Sư Phạm TPHCM, đại học

Kinh Tế TPHCM và đề xuất một số giải pháp nhằm khắc phục những trở ngại đó